St. Tómas Aquinas Árni Jensson skrifar 3. mars 2025 17:02 Thomas Aquinas (1225 - 1274, frá Aquino á Ítalíu) var ítalskur heimspekingur og guðfræðingur, þekktur m.a. sem læknir englanna fyrir máttugar bænir. Thomas Aquinas var tekinn í tölu dýrlinga af Jóhannesi páfa XXII þann 18. júlí 1323, tæpum 50 árum eftir andlátið. Ritverk hans afmarka honum virðingu sem eins áhrifamesta dýrlings kirkjunnar fyrir framlag hans til guðfræði og heimspeki. Dagur honum til heiðurs er 28. janúar ár hvert. Thomas var talsmaður náttúruguðfræði og einskonar faðir ‘akademíu’ hugsunarinnar, fyrirbæris betur þekkt sem Thomism, sem þekur svið guðfræði, rökfræði og heimspeki til jafns í hugsun mannsins. Í umfangsmiklu ritverki hans, Summa Theologica (1267-1273), sem aflaði honum virðingar sem áhrifamikills hugsuðar, heimspekings og guðfræðings, rannsakaði hann m.a. skynsemina í samþættingu hugarorku manns og Guðs. Síðar, árið 1567, lýsti páfi Píus V hann sem ‘Doctor of the Church’, sem er sérstök viðurkenning fyrir fræðilegt framlag til Kristinnar trúar. Um trú og trúleysi sagði Thomas: “Fyrir Þann sem hefur trú er skýring ekki nauðsynleg. Fyrir þann sem er án trúar er engin skýring möguleg.” Thomas Aquinas útskýrði muninn á Kristni og Islam með því að benda á hvernig hvor trú fyrir sig hafi breiðst út. Hann gagnrýndi Múhameð fyrir að dreifa Islam með ofbeldi sverðsins og blekkingum á meðan Kristnin dreifðist með kærleika, miskunnsemi og trúarlegri sannfæringu. Aquinas lagði réttilega áherslu á að Kristin trú væri grundvölluð á kraftaverkum guðdómlegs innblásturs og visku Jesú Krists undir heilögum anda á sama tíma og kenningar Múhameðs væru byggðar á holdlegum ástríðum og loforðum um veraldlega umbun, sem höfðuðu til þeirra sem aðhylltust holdlegar fýsnir. Thomas sagði eftirfarandi: „Hann (Múhameð) tældi fólkið með loforðum um holdlega ánægju sem hneigð holdsins hvetur fólk til. Kenningar hans grundvölluðust á fyrirheit um umbun í formi holdlegra nautna. Eins og við var að búast laðaði hann að sér fylgjendur holdlegra fýsna. Hann rökstuddi kenningar sínar með þeim hætti sem menn af meðalgreind skyldu. Inntak margra kenninga hans áttu hvorki við rök né sannleika að styðjast. Kenningar hans grundvölluðust ekki á óútskýranlegum kraftaverkum eða yfirnáttúrulegum fyrirbærum sem myndi teljast eðlilegur vitnisburður um guðlega nánd eða innblástur þar sem hið sýnilega þarf að eiga sér óútskýrðan uppruna hins ósýnilega til að teljast kraftaverk. Þvert á móti sagði Múhameð að hann væri sendur í krafti vopna sinna sem er merkingarmál ræningja og harðstjóra. Frá upphafi trúðu honum (Múhameð) engir hugsuðir eða andans menn. Þeir sem trúðu á hann voru grimmir menn og eyðimerkur flakkarar, algerlega fáfróðir um alla guðlega kenningu. Menn sem Múhameð notaði til að þvinga aðra til fylgis honum með ofbeldi og vopnavaldi. Í spádómum Biblíunnar ber engin Múhameð vitni. En hann hins vegar býr til og snýr út úr vitnisburði Gömlu og Nýju Testamentanna og gerir þau, með ósannleika, að sínum eigin eins og sjá má af hverjum þeim sem ber saman kenningar hans við ritningar Biblíunnar. Það var því viðeigandi ákvörðun af hans (Múhameðs) hálfu að banna fylgjendum sínum að lesa Gamla og Nýja testamentið, svo að þær bækur dæmdu hann ekki og opinberuðu fyrir fals og ranglæti. Það er því ljóst að þeir sem trúa á orð hans trúa heimskulega.” (Summa Contra Gentiles/Summa Theologia). Hver sem kynnir sér ritningu Islam og sögu veit að varnaðarorð Aquinas eru í senn hógvær og sönn eins og öll hans fræðirit vitna um. Seinustu orð Thomas Aquinas á banasænginni voru: „Slíkan leyndardóm hefur mér nú verið opinberaður að allt sem ég hef skrifað virðist nú (sem blaktandi) strá (í vindi tímans).” Lokaorð þessa djúpvitra hugsuðar og fræðimanns kirkjunnar hafa verið túlkuð á ýmsa vegu, m.a. að varnarorð hans um Islam og hinn falska spámann verði að engu höfð í tímans rás meðal fræðimanna Kristinnar kirkju. „Fyrir Þann sem hefur trú er skýring ekki nauðsynleg. Fyrir þann sem er án trúar er engin skýring möguleg.” Höfundur er frumkvöðull og áhugamaður um frjálsa hugsun, lýðræði, kristna trú og gildi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Thomas Aquinas (1225 - 1274, frá Aquino á Ítalíu) var ítalskur heimspekingur og guðfræðingur, þekktur m.a. sem læknir englanna fyrir máttugar bænir. Thomas Aquinas var tekinn í tölu dýrlinga af Jóhannesi páfa XXII þann 18. júlí 1323, tæpum 50 árum eftir andlátið. Ritverk hans afmarka honum virðingu sem eins áhrifamesta dýrlings kirkjunnar fyrir framlag hans til guðfræði og heimspeki. Dagur honum til heiðurs er 28. janúar ár hvert. Thomas var talsmaður náttúruguðfræði og einskonar faðir ‘akademíu’ hugsunarinnar, fyrirbæris betur þekkt sem Thomism, sem þekur svið guðfræði, rökfræði og heimspeki til jafns í hugsun mannsins. Í umfangsmiklu ritverki hans, Summa Theologica (1267-1273), sem aflaði honum virðingar sem áhrifamikills hugsuðar, heimspekings og guðfræðings, rannsakaði hann m.a. skynsemina í samþættingu hugarorku manns og Guðs. Síðar, árið 1567, lýsti páfi Píus V hann sem ‘Doctor of the Church’, sem er sérstök viðurkenning fyrir fræðilegt framlag til Kristinnar trúar. Um trú og trúleysi sagði Thomas: “Fyrir Þann sem hefur trú er skýring ekki nauðsynleg. Fyrir þann sem er án trúar er engin skýring möguleg.” Thomas Aquinas útskýrði muninn á Kristni og Islam með því að benda á hvernig hvor trú fyrir sig hafi breiðst út. Hann gagnrýndi Múhameð fyrir að dreifa Islam með ofbeldi sverðsins og blekkingum á meðan Kristnin dreifðist með kærleika, miskunnsemi og trúarlegri sannfæringu. Aquinas lagði réttilega áherslu á að Kristin trú væri grundvölluð á kraftaverkum guðdómlegs innblásturs og visku Jesú Krists undir heilögum anda á sama tíma og kenningar Múhameðs væru byggðar á holdlegum ástríðum og loforðum um veraldlega umbun, sem höfðuðu til þeirra sem aðhylltust holdlegar fýsnir. Thomas sagði eftirfarandi: „Hann (Múhameð) tældi fólkið með loforðum um holdlega ánægju sem hneigð holdsins hvetur fólk til. Kenningar hans grundvölluðust á fyrirheit um umbun í formi holdlegra nautna. Eins og við var að búast laðaði hann að sér fylgjendur holdlegra fýsna. Hann rökstuddi kenningar sínar með þeim hætti sem menn af meðalgreind skyldu. Inntak margra kenninga hans áttu hvorki við rök né sannleika að styðjast. Kenningar hans grundvölluðust ekki á óútskýranlegum kraftaverkum eða yfirnáttúrulegum fyrirbærum sem myndi teljast eðlilegur vitnisburður um guðlega nánd eða innblástur þar sem hið sýnilega þarf að eiga sér óútskýrðan uppruna hins ósýnilega til að teljast kraftaverk. Þvert á móti sagði Múhameð að hann væri sendur í krafti vopna sinna sem er merkingarmál ræningja og harðstjóra. Frá upphafi trúðu honum (Múhameð) engir hugsuðir eða andans menn. Þeir sem trúðu á hann voru grimmir menn og eyðimerkur flakkarar, algerlega fáfróðir um alla guðlega kenningu. Menn sem Múhameð notaði til að þvinga aðra til fylgis honum með ofbeldi og vopnavaldi. Í spádómum Biblíunnar ber engin Múhameð vitni. En hann hins vegar býr til og snýr út úr vitnisburði Gömlu og Nýju Testamentanna og gerir þau, með ósannleika, að sínum eigin eins og sjá má af hverjum þeim sem ber saman kenningar hans við ritningar Biblíunnar. Það var því viðeigandi ákvörðun af hans (Múhameðs) hálfu að banna fylgjendum sínum að lesa Gamla og Nýja testamentið, svo að þær bækur dæmdu hann ekki og opinberuðu fyrir fals og ranglæti. Það er því ljóst að þeir sem trúa á orð hans trúa heimskulega.” (Summa Contra Gentiles/Summa Theologia). Hver sem kynnir sér ritningu Islam og sögu veit að varnaðarorð Aquinas eru í senn hógvær og sönn eins og öll hans fræðirit vitna um. Seinustu orð Thomas Aquinas á banasænginni voru: „Slíkan leyndardóm hefur mér nú verið opinberaður að allt sem ég hef skrifað virðist nú (sem blaktandi) strá (í vindi tímans).” Lokaorð þessa djúpvitra hugsuðar og fræðimanns kirkjunnar hafa verið túlkuð á ýmsa vegu, m.a. að varnarorð hans um Islam og hinn falska spámann verði að engu höfð í tímans rás meðal fræðimanna Kristinnar kirkju. „Fyrir Þann sem hefur trú er skýring ekki nauðsynleg. Fyrir þann sem er án trúar er engin skýring möguleg.” Höfundur er frumkvöðull og áhugamaður um frjálsa hugsun, lýðræði, kristna trú og gildi.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun