Tilraun til 40 ára býður skipbrot - allir þegja Björn Ólafsson skrifar 6. janúar 2025 07:30 Árið 1983 var ákveðið að setja kvóta á þorsk, til að sporna við „ofveiði“. En veiðin hafði „dottið niður í aðeins“ 300 þús tonn. Markmið kvótasetningar var að byggja upp veiðiþol þorskstofnsins. Hafró gaf sér að jafnstöðuafli úr þorskstofninum ætti að vera um 450 þús tonn á ári.(Sigfús A. Schopka fiskifræðingur) Kvóti var síðan settur á samkvæmt reiknireglum árið 1984. Hafró lagði til að viðmiðunarkvótinn yrði um 200/250 þús tonn. Viðmiðunarkvótinn hefur nánast staðið í stað alla tíð síðan, eða í 40 ár. Stjórnleysi í þorskveiðum gaf 400-546 þús tonna afla áratugum saman. Frá stríðslokum og fram til 1980, eða í yfir 30 ár samfleytt, ár eftir ár voru veidd um 400-546 þús tonn af þorski hér við land. Erlendir togarar gátu þá veitt nánast upp í fjöru og með þeirri möskvastærð sem þeim hentaði. Því var mikill smáþorskur veiddur á öllu þessu tímabili, hvort sem hann var nýttur eða hent í sjóinn aftur. Svona var umgengnin um fiskimiðin áratugum saman. Síðan þá höfum við unnið tvö þorskastríð, komið öllum erlendum veiðiskipum af miðunum, sett reglur um möskvastærðir, friðað hrygningarhólf, beitt skyndifriðunum svæða, notað alla nútíma tækni til að rannsaka og efla þorskstofninn, tekið algjöra stjórn á umgengni við fiskimiðin. Jafnstöðuaflinn sem Hafró sagði þorskstofninn bera; 450 þús tonn, er enn jafn fjarlægur og fyrir 40 árum. Þorskaflinn hefur síðast liðinn 40 ár verið að meðaltali um 50% af því sem hann var í amk 30 ár samfleytt fyrir kvótasetningu. Hafró týndi hálfri milljón tonna af þorski 2021/22. Samkvæmt tölum Hafró hefur stærð þorskstofnsins þróast svona: Samkvæmt þessum tölum hefur þorskstofninn minnkað um 61. þús tonn, eftir 40 ára uppbyggingarstefnu. Árið 2019 gaf Hafró út að hrygningastofn þorsksins hafi ekki verið stærri í 60 ár, eða frá árinu 1959. Hafró hafði árin áður ítrekað að stofninn væri á uppleið. Tveimur árum síðar, 2021, segir Hafró að reyndar hafi stofninn verið ofmetinn, líklega sem nemur um 500 þús tonnum. Bara frávik. Forsendur sem notaðar höfðu verið, taldi Hafró þurfa að breyta. Ýmsir stuðlar og breytur í formúlunni voru ekki alveg að gefa rétt mynd af stöðunni. Árgangar nokkurra ára fyrr hefðu verið minni en reiknað var með. Á einni nóttu hurfu sem sagt hálf milljón tonna af þorski úr sjónum við landið. Reyndar höfðu komið fram frávik í gegnum árin, en aldrei neitt í líkingu við þessa stærð. Frávikið nam meira en 2ja ára veiði þors. Tug milljarða aflaverðmæti. Ef Seðlabankinn væri jafn mistækur í sinni áætlanagerð, er hætt við að trúverðugleiki hans væri ekki beint til útflutnings. Umhverfisáhrif. Nú mætti halda að allt tal um hlýnun jarðar hafi kannski haft áhrif á hversu illa hefur gengið að efla þorskstofninn. Þó hitastigið hér sé ekki að taka þátt í umræddri hlýnun. Hvað segir Hafró um umhverfisárhif á þorskinn? Á vefsíðu stofnunarinnar má sjá og lesa: „Þorskurinn kann best við sig við í 4-7°C hita en finnst þó við allt frá 0°C til 16 og jafnvel 20°C hita. Hann er ekki heldur mjög viðkvæmur fyrir seltu því hann getur verið í fullsöltum sjó sem og í söltu vatni árósa” Þá segir Hafró: “Breytingar á hitastigi og seltu í hafinu við Ísland undanfarin 20 ár má rekja til náttúrulegra sveiflna.” Í janúar 2024, segir Jónas Páll Jónasson, sviðsstjóri botnsjávarsviðs Hafró: “….er bjartsýnn á framtíð íslenska þorsksins, þrátt fyrir að sjór fari hlýnandi hér við land eins og víðast annars staðar. Svo í þeim efnum er ekkert sem ætti að koma vísindamönnum Hafró né þorskinum á óvart. Þorskurinn hefur sem sagt lifað við þessar náttúrulegu breytingar, lengur en menn muna eða vita. Ráðherrar hafa gefið Hafró alræðisvald til að fyrra sig ábyrgð. Fagráðherrar sjávarútvegsmála hafa aldrei haft dug og eða þor, til að gagnrýna ráðgjöf og vinnuaðferðir Hafró. Þó tilefnin séu ærin. Það er svo mun auðveldara að fara eftir ráðgjöfinni, eftirláta embættismönnum vald yfir einni mestu auðlind þjóðarinnar, hugsunarlaust, fría sig ábyrgð. Skipbrot-staðreyndir Grundvöllur fyrir að kvótasetja þorskinn, var að byggja upp stofninn með öllum ráðum og kenningum okkar “færustu” fiskifræðinga. Niðurstaða 40 ára tilraunar er sú að aflinn náði aldrei meiru en um 50% af aflanum sem veiddur í yfir 30 ár, áður en kvótinn var reyndur. Jafnstöðu afli úr stofninum sem Hafró taldi vera um 450 þús tonn, líkt og stofninn gaf áratugum saman, er hvergi í sjónmáli. Og, stofninn er minni en þegar tilraunin hófst. Tilraun til 40 ára hefur mistekist, staðreynd. Sé sömu tilraun framhaldið með sama móti næstu 40 árin, búast sérfræðingar við annarri niðurstöðu? Varla vinnur Íslensk Erfðagreining eftir þeirri forskrift. Ríkisstjórn breytinga? Þora Valkyrjurnar? Valkyrjustjórnin ætlar að auka krókaveiðar. Viðbrögð Hafró og SFS eru fyrirséð. Hundar sleppa ekki fiskiroði svo glatt. Þorir ný ríkisstjórn að gera það liggur í augum uppi að þurfi að ráðast í ? Að láta fara fram skoðun, rannsókn á afhverju tilraunin með kvótasetningu þorsks, og fleiri fiskitegunda hefur gjörsamlega mistekist. Hér getur verið um gífurlegar upphæðir fyrir ríkissjóð að ræða. Eins og staðan er nú, er ómögulegt fyrir nokkurn um að fullyrða hversu mikið veiðiþol helstu fiskauðlindir landsmanna geta gefið. Eða á að taka næstu 40 ár í að gera sömu tilraun og vona eins og jólasveinn eftir annarri niðurstöðu? Í ljósi þessa, ætti ríkisstjórnin ekki að hika við að auka þorskkvóta handa krókaveiðibátum. Frávikin í veiðiráðgjöf, spám, stofnstærðarmælingum þorsks, eru slík. Hvort sem kvóti krókabáta væri aukinn um 10-20 þús tonn, rúmast sá afli vel innan allra frávika, skekkjumarka, sem eru í vísundunnið er eftir. Höfundur er útgerðartæknir, fyrrverandi sjómaður og framleiðslustjóri í fiskvinnslu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sjávarútvegur Mest lesið Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Von í Vonarskarði Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvað er eiginlega málið með þessa þéttingu?? Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Eitt próf á ári – er það snemmtæk íhlutun? Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Þegar öllu er á botninn hvolft Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Viltu finna milljarð? - Frá gráu svæði í gagnsæi Gunnar Pétur Haraldsson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum – tækifæri eða hliðarskref? Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Á hvaða ári er Inga Sæland stödd? Snorri Másson skrifar Skoðun Eru börn innviðir? Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Háskólaþorpið Bifröst og fólkið sem gleymdist Margrét Jónsdóttir Njarðvík skrifar Skoðun Körfubolti á tímum þjóðarmorðs Bjarni Þór Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Draugagangur í Alaska Hannes Pétursson skrifar Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar Skoðun 76 dagar Erlingur Sigvaldason skrifar Skoðun Í minningu körfuboltahetja Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Húsnæðisbæturnar sem hurfu Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hjartans mál í kennslu Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Sjá meira
Árið 1983 var ákveðið að setja kvóta á þorsk, til að sporna við „ofveiði“. En veiðin hafði „dottið niður í aðeins“ 300 þús tonn. Markmið kvótasetningar var að byggja upp veiðiþol þorskstofnsins. Hafró gaf sér að jafnstöðuafli úr þorskstofninum ætti að vera um 450 þús tonn á ári.(Sigfús A. Schopka fiskifræðingur) Kvóti var síðan settur á samkvæmt reiknireglum árið 1984. Hafró lagði til að viðmiðunarkvótinn yrði um 200/250 þús tonn. Viðmiðunarkvótinn hefur nánast staðið í stað alla tíð síðan, eða í 40 ár. Stjórnleysi í þorskveiðum gaf 400-546 þús tonna afla áratugum saman. Frá stríðslokum og fram til 1980, eða í yfir 30 ár samfleytt, ár eftir ár voru veidd um 400-546 þús tonn af þorski hér við land. Erlendir togarar gátu þá veitt nánast upp í fjöru og með þeirri möskvastærð sem þeim hentaði. Því var mikill smáþorskur veiddur á öllu þessu tímabili, hvort sem hann var nýttur eða hent í sjóinn aftur. Svona var umgengnin um fiskimiðin áratugum saman. Síðan þá höfum við unnið tvö þorskastríð, komið öllum erlendum veiðiskipum af miðunum, sett reglur um möskvastærðir, friðað hrygningarhólf, beitt skyndifriðunum svæða, notað alla nútíma tækni til að rannsaka og efla þorskstofninn, tekið algjöra stjórn á umgengni við fiskimiðin. Jafnstöðuaflinn sem Hafró sagði þorskstofninn bera; 450 þús tonn, er enn jafn fjarlægur og fyrir 40 árum. Þorskaflinn hefur síðast liðinn 40 ár verið að meðaltali um 50% af því sem hann var í amk 30 ár samfleytt fyrir kvótasetningu. Hafró týndi hálfri milljón tonna af þorski 2021/22. Samkvæmt tölum Hafró hefur stærð þorskstofnsins þróast svona: Samkvæmt þessum tölum hefur þorskstofninn minnkað um 61. þús tonn, eftir 40 ára uppbyggingarstefnu. Árið 2019 gaf Hafró út að hrygningastofn þorsksins hafi ekki verið stærri í 60 ár, eða frá árinu 1959. Hafró hafði árin áður ítrekað að stofninn væri á uppleið. Tveimur árum síðar, 2021, segir Hafró að reyndar hafi stofninn verið ofmetinn, líklega sem nemur um 500 þús tonnum. Bara frávik. Forsendur sem notaðar höfðu verið, taldi Hafró þurfa að breyta. Ýmsir stuðlar og breytur í formúlunni voru ekki alveg að gefa rétt mynd af stöðunni. Árgangar nokkurra ára fyrr hefðu verið minni en reiknað var með. Á einni nóttu hurfu sem sagt hálf milljón tonna af þorski úr sjónum við landið. Reyndar höfðu komið fram frávik í gegnum árin, en aldrei neitt í líkingu við þessa stærð. Frávikið nam meira en 2ja ára veiði þors. Tug milljarða aflaverðmæti. Ef Seðlabankinn væri jafn mistækur í sinni áætlanagerð, er hætt við að trúverðugleiki hans væri ekki beint til útflutnings. Umhverfisáhrif. Nú mætti halda að allt tal um hlýnun jarðar hafi kannski haft áhrif á hversu illa hefur gengið að efla þorskstofninn. Þó hitastigið hér sé ekki að taka þátt í umræddri hlýnun. Hvað segir Hafró um umhverfisárhif á þorskinn? Á vefsíðu stofnunarinnar má sjá og lesa: „Þorskurinn kann best við sig við í 4-7°C hita en finnst þó við allt frá 0°C til 16 og jafnvel 20°C hita. Hann er ekki heldur mjög viðkvæmur fyrir seltu því hann getur verið í fullsöltum sjó sem og í söltu vatni árósa” Þá segir Hafró: “Breytingar á hitastigi og seltu í hafinu við Ísland undanfarin 20 ár má rekja til náttúrulegra sveiflna.” Í janúar 2024, segir Jónas Páll Jónasson, sviðsstjóri botnsjávarsviðs Hafró: “….er bjartsýnn á framtíð íslenska þorsksins, þrátt fyrir að sjór fari hlýnandi hér við land eins og víðast annars staðar. Svo í þeim efnum er ekkert sem ætti að koma vísindamönnum Hafró né þorskinum á óvart. Þorskurinn hefur sem sagt lifað við þessar náttúrulegu breytingar, lengur en menn muna eða vita. Ráðherrar hafa gefið Hafró alræðisvald til að fyrra sig ábyrgð. Fagráðherrar sjávarútvegsmála hafa aldrei haft dug og eða þor, til að gagnrýna ráðgjöf og vinnuaðferðir Hafró. Þó tilefnin séu ærin. Það er svo mun auðveldara að fara eftir ráðgjöfinni, eftirláta embættismönnum vald yfir einni mestu auðlind þjóðarinnar, hugsunarlaust, fría sig ábyrgð. Skipbrot-staðreyndir Grundvöllur fyrir að kvótasetja þorskinn, var að byggja upp stofninn með öllum ráðum og kenningum okkar “færustu” fiskifræðinga. Niðurstaða 40 ára tilraunar er sú að aflinn náði aldrei meiru en um 50% af aflanum sem veiddur í yfir 30 ár, áður en kvótinn var reyndur. Jafnstöðu afli úr stofninum sem Hafró taldi vera um 450 þús tonn, líkt og stofninn gaf áratugum saman, er hvergi í sjónmáli. Og, stofninn er minni en þegar tilraunin hófst. Tilraun til 40 ára hefur mistekist, staðreynd. Sé sömu tilraun framhaldið með sama móti næstu 40 árin, búast sérfræðingar við annarri niðurstöðu? Varla vinnur Íslensk Erfðagreining eftir þeirri forskrift. Ríkisstjórn breytinga? Þora Valkyrjurnar? Valkyrjustjórnin ætlar að auka krókaveiðar. Viðbrögð Hafró og SFS eru fyrirséð. Hundar sleppa ekki fiskiroði svo glatt. Þorir ný ríkisstjórn að gera það liggur í augum uppi að þurfi að ráðast í ? Að láta fara fram skoðun, rannsókn á afhverju tilraunin með kvótasetningu þorsks, og fleiri fiskitegunda hefur gjörsamlega mistekist. Hér getur verið um gífurlegar upphæðir fyrir ríkissjóð að ræða. Eins og staðan er nú, er ómögulegt fyrir nokkurn um að fullyrða hversu mikið veiðiþol helstu fiskauðlindir landsmanna geta gefið. Eða á að taka næstu 40 ár í að gera sömu tilraun og vona eins og jólasveinn eftir annarri niðurstöðu? Í ljósi þessa, ætti ríkisstjórnin ekki að hika við að auka þorskkvóta handa krókaveiðibátum. Frávikin í veiðiráðgjöf, spám, stofnstærðarmælingum þorsks, eru slík. Hvort sem kvóti krókabáta væri aukinn um 10-20 þús tonn, rúmast sá afli vel innan allra frávika, skekkjumarka, sem eru í vísundunnið er eftir. Höfundur er útgerðartæknir, fyrrverandi sjómaður og framleiðslustjóri í fiskvinnslu.
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Kynbundin áhrif barneigna á atvinnuþátttöku og tekjur Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson skrifar
Skoðun Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að láta endurmeta brunabótamatið á þínu húsnæði? Heiðrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptaráðs Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Hoppað í drullipolli við hliðina á Snorra Mássyni. Um allskonar fólk, líka í Miðflokknum Ægir Lúðvíksson Skoðun
Loftslagsverkfræði: Verkefni sem borgar sig ekki að láta bíða Snjólaug Árnadóttir,Páll Gunnarsson Skoðun
Ákall til KKÍ og íslensku íþróttahreyfingarinnar Ragnhildur Hólmgeirsdóttir,Oddný Björg Rafnsdóttir,Svanhildur Anja Ástþórsdóttir,Guðjón Magnússon,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun