Stjórnvöld verða að standa með þolendum mansals – níu mánuðum síðar Saga Kjartansdóttir og Halldór Oddsson skrifa 17. desember 2024 10:30 Í sumarbyrjun tókst að koma öllum ætluðum þolendum Quang Lé í (tímabundið) var. Með dugnaði þeirra sjálfra, ásamt samstilltu átaki verkalýðshreyfingarinnar, Vinnumálastofnunar, velferðarsviðs Reykjavíkurborgar og Bjarkarhlíðar, tókst að grípa hópinn, finna störf fyrir þau og tryggja þannig grundvöll fyrir dvöl þeirra í landinu til eins árs. Ýmsir þröskuldar og skortur á heildarsýn í málaflokknum þvældist þó fyrir líkt og undirrituð fjölluðu um í fyrri grein. Þrátt fyrir fögur fyrirheit og yfirlýsingar í upphafi um að ætlaðir þolendur þyrftu ekki að óttast kerfið eða um stöðu sína hafa takmörkuð svör fengist um framhaldið, nú þegar aðeins nokkrir mánuðir eru eftir af gildistíma dvalarleyfanna. Einnig berast fréttir af því að það eigi að afturkalla einhver þeirra dvalarleyfa sem byggja á hjúskap, enda sé ekki um að ræða raunveruleg hjónabönd. Þá má ætla að prófskírteini verði endurskoðuð í samræmi við almennt verklag, sem leitt getur til slæmrar niðurstöðu fyrir ætlaða þolendur mansals. Ef ákvarðanir eru teknar án tillit til sérstakrar og viðkvæmrar stöðu fólksins, sem hugsanlegra þolenda mansals á íslenskum vinnumarkaði, er næsta víst að við köstumst langt aftur í baráttunni gegn vinnumansali á Íslandi. Undirrituð krefjast þess að stofnanir sýni ítrustu hófsemi í öllum ákvörðunum um framtíð einstaklinganna í ljósi þess hvar málið er statt. Undirrituð skora jafnframt á verðandi ráðherra vinnumarkaðsmála annars vegar og dómsmálaráðherra hins vegar að gera það að einu af sínum fyrstu verkum að veita hugrakka pólitíska forystu í þessum efnum og standa með þolendum mansals. Hvað gerist ef við stöndum ekki með þolendum mansals og misneytingar? Rannsókn lögreglu á viðskiptaveldi Quang Lé og tengdra aðila stendur enn þá yfir og ætla má að rannsóknarhagsmunir séu fólgnir í því að eyða óvissu um framtíð ætlaðra þolenda á Íslandi. Fréttir hafa borist af því að Quang Lé og tengdir aðilar hafi reynt að nálgast fyrrum starfsfólk sitt. Eðli misneytingar og mansals í vinnu er þannig að gerandi hefur ofurvald yfir þolendum sínum. Atvinnurekandinn hefur ekki aðeins á hendi sér afkomu fólks heldur einnig húsnæði og dvalarleyfi. Lögregla hefur sjálf tjáð sig um mikilvægi þess að þolendur mansals fái viðeigandi aðstoð og vernd, svo að þau lendi ekki aftur undir hæl gerandans. Það er líka réttlætismál að tryggja vernd fyrir fólk sem hefur lagt á sig miklar fjárhagslegar og sálrænar fórnir til að geta búið sér og fjölskyldum sínum trygga framtíð á Íslandi; fólk sem kom um langan veg til Íslands eftir að hafa selt eigur sínar í heimalandinu og jafnvel steypt sér í miklar skuldir, með draum um að leggja hart að sér í vinnu og skapa sér bjartari framtíð. Síðast en ekki síst er augljóst að þetta mál mun skapa fordæmi, sem mun svo skipta sköpum til lengri tíma um það hvort þolendur misneytingar og mansals verði yfirhöfuð tilbúin til samstarfs við að upplýsa mál sem varða skipulagða brotastarfsemi í landinu. Einungis með því að bjóða fólki upp á fyrirsjáanleika og öryggi getum við ætlast til þess að þolendur misneytingar og mansals stígi fram. Sterkari leyfi fyrir þolendur mansals og misneytingar Það má draga mikinn lærdóm af þeim misneytingar- og mansalsmálum sem komið hafa upp undanfarin misseri. Að mati undirritaðra er einna brýnast að styrkja þau dvalarleyfi sem standa þolendum mansals til boða. Það er einföld breyting. Tryggja þarf að dvalarleyfin telji upp í þann árafjölda sem fólk þarf til að eygja möguleikann á ótímabundnu dvalarleyfi hér á landi og að leyfin geti verið grundvöllur fjölskyldusameiningar. Í því samhengi má meðal annars horfa til Finnlands þar sem stjórnvöld hafa borið gæfu til þess að endurskoða dvalarleyfakerfið sitt með það að leiðarljósi að þolendur mansals njóti vafans. Að lokum Verkefnið framundan er að eyða allri óvissu fyrir ætlaða þolendur Quang Lé og samhliða því að styrkja þau dvalarleyfi sem standa þolendum til boða. Þannig sendum við skýr skilaboð til þolenda um að þeim sé óhætt að stíga fram og skýr skilaboð til gerenda um að misneyting launafólks verði ekki liðin. Því verður ekki trúað að vilji stjórnvalda sé sá að gefið verði eftir í baráttu gegn svo alvarlegum lögbrotum. Saga Kjartansdóttir er sérfræðingur í vinnumarkaðsmálum á skrifstofu ASÍ. Halldór Oddsson er sviðsstjóri lögfræði- og vinnumarkaðssviðs á skrifstofu ASÍ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein ASÍ Mansal Vinnumarkaður Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Skoðun Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Sjá meira
Í sumarbyrjun tókst að koma öllum ætluðum þolendum Quang Lé í (tímabundið) var. Með dugnaði þeirra sjálfra, ásamt samstilltu átaki verkalýðshreyfingarinnar, Vinnumálastofnunar, velferðarsviðs Reykjavíkurborgar og Bjarkarhlíðar, tókst að grípa hópinn, finna störf fyrir þau og tryggja þannig grundvöll fyrir dvöl þeirra í landinu til eins árs. Ýmsir þröskuldar og skortur á heildarsýn í málaflokknum þvældist þó fyrir líkt og undirrituð fjölluðu um í fyrri grein. Þrátt fyrir fögur fyrirheit og yfirlýsingar í upphafi um að ætlaðir þolendur þyrftu ekki að óttast kerfið eða um stöðu sína hafa takmörkuð svör fengist um framhaldið, nú þegar aðeins nokkrir mánuðir eru eftir af gildistíma dvalarleyfanna. Einnig berast fréttir af því að það eigi að afturkalla einhver þeirra dvalarleyfa sem byggja á hjúskap, enda sé ekki um að ræða raunveruleg hjónabönd. Þá má ætla að prófskírteini verði endurskoðuð í samræmi við almennt verklag, sem leitt getur til slæmrar niðurstöðu fyrir ætlaða þolendur mansals. Ef ákvarðanir eru teknar án tillit til sérstakrar og viðkvæmrar stöðu fólksins, sem hugsanlegra þolenda mansals á íslenskum vinnumarkaði, er næsta víst að við köstumst langt aftur í baráttunni gegn vinnumansali á Íslandi. Undirrituð krefjast þess að stofnanir sýni ítrustu hófsemi í öllum ákvörðunum um framtíð einstaklinganna í ljósi þess hvar málið er statt. Undirrituð skora jafnframt á verðandi ráðherra vinnumarkaðsmála annars vegar og dómsmálaráðherra hins vegar að gera það að einu af sínum fyrstu verkum að veita hugrakka pólitíska forystu í þessum efnum og standa með þolendum mansals. Hvað gerist ef við stöndum ekki með þolendum mansals og misneytingar? Rannsókn lögreglu á viðskiptaveldi Quang Lé og tengdra aðila stendur enn þá yfir og ætla má að rannsóknarhagsmunir séu fólgnir í því að eyða óvissu um framtíð ætlaðra þolenda á Íslandi. Fréttir hafa borist af því að Quang Lé og tengdir aðilar hafi reynt að nálgast fyrrum starfsfólk sitt. Eðli misneytingar og mansals í vinnu er þannig að gerandi hefur ofurvald yfir þolendum sínum. Atvinnurekandinn hefur ekki aðeins á hendi sér afkomu fólks heldur einnig húsnæði og dvalarleyfi. Lögregla hefur sjálf tjáð sig um mikilvægi þess að þolendur mansals fái viðeigandi aðstoð og vernd, svo að þau lendi ekki aftur undir hæl gerandans. Það er líka réttlætismál að tryggja vernd fyrir fólk sem hefur lagt á sig miklar fjárhagslegar og sálrænar fórnir til að geta búið sér og fjölskyldum sínum trygga framtíð á Íslandi; fólk sem kom um langan veg til Íslands eftir að hafa selt eigur sínar í heimalandinu og jafnvel steypt sér í miklar skuldir, með draum um að leggja hart að sér í vinnu og skapa sér bjartari framtíð. Síðast en ekki síst er augljóst að þetta mál mun skapa fordæmi, sem mun svo skipta sköpum til lengri tíma um það hvort þolendur misneytingar og mansals verði yfirhöfuð tilbúin til samstarfs við að upplýsa mál sem varða skipulagða brotastarfsemi í landinu. Einungis með því að bjóða fólki upp á fyrirsjáanleika og öryggi getum við ætlast til þess að þolendur misneytingar og mansals stígi fram. Sterkari leyfi fyrir þolendur mansals og misneytingar Það má draga mikinn lærdóm af þeim misneytingar- og mansalsmálum sem komið hafa upp undanfarin misseri. Að mati undirritaðra er einna brýnast að styrkja þau dvalarleyfi sem standa þolendum mansals til boða. Það er einföld breyting. Tryggja þarf að dvalarleyfin telji upp í þann árafjölda sem fólk þarf til að eygja möguleikann á ótímabundnu dvalarleyfi hér á landi og að leyfin geti verið grundvöllur fjölskyldusameiningar. Í því samhengi má meðal annars horfa til Finnlands þar sem stjórnvöld hafa borið gæfu til þess að endurskoða dvalarleyfakerfið sitt með það að leiðarljósi að þolendur mansals njóti vafans. Að lokum Verkefnið framundan er að eyða allri óvissu fyrir ætlaða þolendur Quang Lé og samhliða því að styrkja þau dvalarleyfi sem standa þolendum til boða. Þannig sendum við skýr skilaboð til þolenda um að þeim sé óhætt að stíga fram og skýr skilaboð til gerenda um að misneyting launafólks verði ekki liðin. Því verður ekki trúað að vilji stjórnvalda sé sá að gefið verði eftir í baráttu gegn svo alvarlegum lögbrotum. Saga Kjartansdóttir er sérfræðingur í vinnumarkaðsmálum á skrifstofu ASÍ. Halldór Oddsson er sviðsstjóri lögfræði- og vinnumarkaðssviðs á skrifstofu ASÍ.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun