Við kjósum velferð dýra Kristinn Hugason skrifar 20. nóvember 2024 10:17 Þingmanni svarað Fyrrum ráðherra Samfylkingarinnar, nú þingmaður og frambjóðandi flokksins í þriðja sæti í Suðvesturkjördæmi, Þórunn Sveinbjarnardóttir, birti grein hér á Vísi mánudaginn 18. nóvember sl., undir heitinu „Kjósum velferð dýra“. Í því sambandi fullyrði ég að enginn ærlegur maður kýs gegn velferð dýra, hitt er svo annað mál hvort kosið verði um velferð dýra. Færi svo er mikilvægt að til grundvallar umræðunni liggi réttar upplýsingar og þess vegna bregð ég hér niður penna. Þórunn vitnar til 1. gr. núgildandi laga um velferð dýra, lög nr. 55/2013, athyglisvert er samt að hún skuli ekki vitna til markmiða laganna í heild sinni. Þar sem tilvitnun Þórunnar sleppir koma nefnilega mikilvægar setningar sem voru mikil nýjung á sínum tíma. Þar segir: „ ... í ljósi þess að dýr eru skyni gæddar verur. Enn fremur er það markmið laganna að þau geti sýnt sitt eðlilega atferli eins og frekast er unnt.“ Í heild sinni hljómar 1. grein laganna, markmiðsgreinin, svo: „Markmið laga þessara er að stuðla að velferð dýra, þ.e. að þau séu laus við vanlíðan, hungur og þorsta, ótta og þjáningu, sársauka, meiðsli og sjúkdóma, í ljósi þess að dýr eru skyni gæddar verur. Enn fremur er það markmið laganna að þau geti sýnt sitt eðlilega atferli eins og frekast er unnt“. Frjáls í fjallasal Alþjóðleg umræða um velferð dýra hefur þroskast mikið á seinni árum, skilningur hefur aukist á að taka skuli mið af forsendum dýranna sjálfra. Þannig er títt rætt um það erlendis, „að hundurinn fái að vera hundur“ svo dæmi sé tekið. Þessa sjónarmiðs saknaði ég úr téðri grein Þórunnar sem leggur áherslu á að gæludýrahald hafi mannhverfan tilgang og snúist um hlutverk dýra í lífi mannsins. Það að dýrin séu skyni gæddar verur sem þurfa að geta lifað eigin lífi með sínum félögum, er þó engin nýjung, við sem stundum hrossakynbætur höfum alltaf gert okkur þetta ljóst. Einmitt þess vegna er lagt mikið á sig við t.d. að sleppa ræktunarhryssum á afrétt eða í annað sambærilegt víðlendi með folöldum sínum um leið og þær koma frá stóðhesti. Þar fá folaldshryssurnar notið þess að þjóna sínu náttúrulega eðli og folöldin læra að hegða sér innan stóðsins. Lærdómur sem er forsenda þess að seinni tíma nytjar gripanna gangi vel. Tækniframfarir Þingkonan gefur þeirri góðu nýjung; mjaltaþjónum, í hinum nútímalegu hátæknifjósum sem risið hafa víða um land, hina bestu umsögn. Þessi nýjung er hluti af hátæknilandbúnaði sem byggist á hagnýtingu búvísindanna. Annað er uppi á tengingnum þegar hún notar tvö önnur hugtök um hátæknilandbúnaðinn, nefnilega hugtökin „verksmiðjubú“ og „þauleldi“. Hvenær verður stórt og vel rekið bú, sem vissulega er jákvætt eins og Þórunn talar fallega um hátæknimjaltir, að hinu vonda verksmiðjubúi? Og hvenær verður landbúnaður, sem byggist á hagnýtingu nýjustu og bestu búvísinda, að neikvæðu þauleldi? Aðferðir sem létt hafa oki vinnu af bændum, bætt líðan og heilbrigði búfjárins sem best sést af minnkaðri tíðni sjúkdóma og bættu almennu búfjárhaldi. Þetta hefur gerst samfara stóraukinni matvælaframleiðslu sem fæðir milljarða jarðarbúa um leið og matvaran er nú gæðameiri og hefur í sér fólgið snarminnkað kolefnisfótspor. Þökk sé stórum og hagkvæmum framleiðslueiningum, þaulkynbættum búfjárstofnum og búfræðiþekkingu í allri meðferð þeirra. Ekki um vaxtarhormón að ræða Blóðnytjarnar sem fjöldi hrossabænda tekur þátt í víða um land í samstarfi við lyfjaefnaframleiðandann Ísteka eru vissulega mikilvægur hlekkur í þeirri keðju sem lífsnauðsynleg fæðuframleiðsla er í heiminum. Starfsemi Ísteka byggist á gagnreyndum vísindalegum aðferðun og á heimasíðu fyrirtækisins; www.isteka.is er mikinn fróðleik um allt þetta starf að finna. Þar er m.a. rakin uppgötvun og saga rannsókna á frjósemishormóninu eCG. Ástæða er til að vekja athygli á hugtakaruglingi í málflutningi Þórunnar, sem talar um vaxtarhormón. Frjósemishormón er ekki vaxtarhomón eins og hún sem og fleiri þingmenn hafa staglað á. Frjósemishormónið PMSG (lífvirka efni eCG) hefur afar fjölþætta virkni og er víða notað í landbúnaði fyrir ýmsar dýrategundir. Í svínarækt er það alls ekki notað til að fjölga grísum í hverju goti fram yfir það sem gyltunum er náttúrulegt enda væri slíkt dauðadæmt því fjöldi spena á gyltu er takmarkaður. Hormónið er notað til að hafa áhrif á frjósemi dýranna þannig að kjötframleiðslan sé jafnari en ella væri og svínabúin hagkvæmari í rekstri samhliða lækkun kolefnisspors. Um þetta má lesa nánar á heimasíðu Ísteka. Meðhöndlun hryssna við blóðtökur Þar er einnig að finna mikinn fróðleik um allar þær kröfur sem fyrirtækið gerir um dýravelferð og fjölmargt annað. Þingkonan heldur því hiklaust fram að hryssurnar líði þjáningar við blóðtökuna. Svo er ekki og þjónar staðdeyfing, svona rétt eins og þegar við mannfólkið förum til tannlæknis, m.a. því hlutverki að lágmarka óþægindi. Fyrirtækið leggur jafnframt mikla áherslu á gott vinnulag við blóðtökuna og gildir í þeim efnum sama grunnregla og við allt annað hrossarag; hnitmiðuð vinnubrögð, rósemi en um leið einbeitni og ákveðni. Bregði út af hvað þessi mál varðar er gripið til viðeigandi ráðstafana og er dýravelferðkerfi fyrirtækisins í sífelldri endurskoðun með það að markmiði að grípa betur frávik og beina í betri farveg. Blóðtakan, bæði magn og aðferð, er byggð á vísindalegum rannsóknum og rétt að hafa í huga að um stórgripi er að ræða sem vega fimm- til sjöfalt á við meðal manneskju. Sýnt hefur verið fram á með rannsóknum og áratuga reynslu bæði bænda og vísindamanna að folöld í blóðnytjastóðum þrífast vel og að hryssurnar eru frjósamar, hraustar og lifa lengi. Frá upphafi hafa blóðnytjarnar farið fram í stóðum sem eru jafnframt nýtt til kjötframleiðslu. Það liggur í augum uppi að allur sá fjöldi bænda sem reisir afkomu sína á blóðnytjum og kjötframleiðslu myndu ekki halda þessum búskap áfram ef þeir sæju hryssur sínar þjást og veslast upp af blóðleysi eins og sumir andstæðingar greinarinnar hafa haldið fram. Fá notið náttúrulegs eðlis Síðast en ekki síst eru ekki mörg húsdýr sem í ríkari mæli fá notið þess að lifa í samræmi við eðli sitt, sbr. lagatilvitnunina hér í upphafi, en einmitt hryssur í blóðnytjunum. Blóðtökutímabilið ár hvert stendur yfir í um 12 vikur en úr hverri hryssu má í hæsta lagi taka blóð í átta skipti, eitt skipti í viku, þar fyrir utan fá þær notið síns náttúrulega atferlis. Höfundur er með meistarapróf í búfjárkynbóta- og stjórnsýslufræðum, hann var formaður nefndarinnar sem samdi frumvarpið til núgildandi laga um velferð dýra og er samskiptastjóri Ísteka. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Blóðmerahald Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Af hverju hafa Danir það svona óþolandi gott? Björn Teitsson Skoðun Íslensk fátækt er bara kjaftæði Unnur Hrefna Jóhannsdóttir Skoðun Fjölgun kennara er allra hagur Haraldur Freyr Gíslason Skoðun Deilt og drottnað í umræðu um leikskólamál Halla Gunnarsdóttir Skoðun Hvað kostar gjaldtakan? Hildur Hauksdóttir Skoðun Togstreita, sveigjanleiki og fjölskyldur Sólveig Rán Stefánsdóttir Skoðun Offita á krossgötum Guðrún Þuríður Höskuldsdóttir,Tryggvi Helgason Skoðun Hömpum morðingjunum sem hetjum Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir. Skoðun Launaþjófaður – vanmetinn glæpur á vinnumarkaði Kristjana Fenger Skoðun Listin að vera ósammála Huld Hafliðadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Offita á krossgötum Guðrún Þuríður Höskuldsdóttir,Tryggvi Helgason skrifar Skoðun Fórnir verið færðar fyrir okkur Björn Ólafsson skrifar Skoðun Launaþjófaður – vanmetinn glæpur á vinnumarkaði Kristjana Fenger skrifar Skoðun Áfram veginn í Reykjavík Gísli Garðarsson,Steinunn Rögnvaldsdóttir skrifar Skoðun Fjölgun kennara er allra hagur Haraldur Freyr Gíslason skrifar Skoðun Deilt og drottnað í umræðu um leikskólamál Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju hafa Danir það svona óþolandi gott? Björn Teitsson skrifar Skoðun Fjárfestum í framtíðinni Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Togstreita, sveigjanleiki og fjölskyldur Sólveig Rán Stefánsdóttir skrifar Skoðun Hvað kostar gjaldtakan? Hildur Hauksdóttir skrifar Skoðun Víðerni verndar og virkjana Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Blóðpeningar vestrænna yfirvalda Bergljót T. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Eigindlegar rannsóknir og umræðan um jafnrétti Stefan C. Hardonk skrifar Skoðun Þegar heilbrigðiskerfið molnar og ráðherrann horfir bara á Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Íslensk fátækt er bara kjaftæði Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í fangelsi við landamærin Inger Erla Thomsen skrifar Skoðun Tíminn er núna, fjarheilbrigðisþjónusta sem lykill að jafnræði og sjálfbærni í heilbrigðiskerfinu Helga Dagný Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Breytum fánalögunum og notum fánann meira Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Samtal um launajafnrétti og virðismat starfa í tilefni af Kvennaári Helga Björg O. Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Með góðri menntun eru börn líklegri til að ná árangri Sigurður Sigurjónsson skrifar Skoðun Hömpum morðingjunum sem hetjum Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir. skrifar Skoðun Komum í veg fyrir að áföll erfist á milli kynslóða Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Stöndum vörð um varasjóð VR – framtíðarlausn fyrir félagsfólk Bjarni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Listin að vera ósammála Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Breytum fánalögunum og notum fánann meira Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun „Refsipólitísk áhrif“ Alma Mjöll Ólafsdóttir skrifar Skoðun Endurkaup í Grindavík: Fólk á rétt á raunverulegri mynd af húsnæði sínu Hilmar Freyr Gunnarsson skrifar Skoðun Ný og góð veröld í Reykjavíkurborg? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Krónupíning foreldra er engin lausn Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Köld kveðja á kvennaári Stefanía Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Þingmanni svarað Fyrrum ráðherra Samfylkingarinnar, nú þingmaður og frambjóðandi flokksins í þriðja sæti í Suðvesturkjördæmi, Þórunn Sveinbjarnardóttir, birti grein hér á Vísi mánudaginn 18. nóvember sl., undir heitinu „Kjósum velferð dýra“. Í því sambandi fullyrði ég að enginn ærlegur maður kýs gegn velferð dýra, hitt er svo annað mál hvort kosið verði um velferð dýra. Færi svo er mikilvægt að til grundvallar umræðunni liggi réttar upplýsingar og þess vegna bregð ég hér niður penna. Þórunn vitnar til 1. gr. núgildandi laga um velferð dýra, lög nr. 55/2013, athyglisvert er samt að hún skuli ekki vitna til markmiða laganna í heild sinni. Þar sem tilvitnun Þórunnar sleppir koma nefnilega mikilvægar setningar sem voru mikil nýjung á sínum tíma. Þar segir: „ ... í ljósi þess að dýr eru skyni gæddar verur. Enn fremur er það markmið laganna að þau geti sýnt sitt eðlilega atferli eins og frekast er unnt.“ Í heild sinni hljómar 1. grein laganna, markmiðsgreinin, svo: „Markmið laga þessara er að stuðla að velferð dýra, þ.e. að þau séu laus við vanlíðan, hungur og þorsta, ótta og þjáningu, sársauka, meiðsli og sjúkdóma, í ljósi þess að dýr eru skyni gæddar verur. Enn fremur er það markmið laganna að þau geti sýnt sitt eðlilega atferli eins og frekast er unnt“. Frjáls í fjallasal Alþjóðleg umræða um velferð dýra hefur þroskast mikið á seinni árum, skilningur hefur aukist á að taka skuli mið af forsendum dýranna sjálfra. Þannig er títt rætt um það erlendis, „að hundurinn fái að vera hundur“ svo dæmi sé tekið. Þessa sjónarmiðs saknaði ég úr téðri grein Þórunnar sem leggur áherslu á að gæludýrahald hafi mannhverfan tilgang og snúist um hlutverk dýra í lífi mannsins. Það að dýrin séu skyni gæddar verur sem þurfa að geta lifað eigin lífi með sínum félögum, er þó engin nýjung, við sem stundum hrossakynbætur höfum alltaf gert okkur þetta ljóst. Einmitt þess vegna er lagt mikið á sig við t.d. að sleppa ræktunarhryssum á afrétt eða í annað sambærilegt víðlendi með folöldum sínum um leið og þær koma frá stóðhesti. Þar fá folaldshryssurnar notið þess að þjóna sínu náttúrulega eðli og folöldin læra að hegða sér innan stóðsins. Lærdómur sem er forsenda þess að seinni tíma nytjar gripanna gangi vel. Tækniframfarir Þingkonan gefur þeirri góðu nýjung; mjaltaþjónum, í hinum nútímalegu hátæknifjósum sem risið hafa víða um land, hina bestu umsögn. Þessi nýjung er hluti af hátæknilandbúnaði sem byggist á hagnýtingu búvísindanna. Annað er uppi á tengingnum þegar hún notar tvö önnur hugtök um hátæknilandbúnaðinn, nefnilega hugtökin „verksmiðjubú“ og „þauleldi“. Hvenær verður stórt og vel rekið bú, sem vissulega er jákvætt eins og Þórunn talar fallega um hátæknimjaltir, að hinu vonda verksmiðjubúi? Og hvenær verður landbúnaður, sem byggist á hagnýtingu nýjustu og bestu búvísinda, að neikvæðu þauleldi? Aðferðir sem létt hafa oki vinnu af bændum, bætt líðan og heilbrigði búfjárins sem best sést af minnkaðri tíðni sjúkdóma og bættu almennu búfjárhaldi. Þetta hefur gerst samfara stóraukinni matvælaframleiðslu sem fæðir milljarða jarðarbúa um leið og matvaran er nú gæðameiri og hefur í sér fólgið snarminnkað kolefnisfótspor. Þökk sé stórum og hagkvæmum framleiðslueiningum, þaulkynbættum búfjárstofnum og búfræðiþekkingu í allri meðferð þeirra. Ekki um vaxtarhormón að ræða Blóðnytjarnar sem fjöldi hrossabænda tekur þátt í víða um land í samstarfi við lyfjaefnaframleiðandann Ísteka eru vissulega mikilvægur hlekkur í þeirri keðju sem lífsnauðsynleg fæðuframleiðsla er í heiminum. Starfsemi Ísteka byggist á gagnreyndum vísindalegum aðferðun og á heimasíðu fyrirtækisins; www.isteka.is er mikinn fróðleik um allt þetta starf að finna. Þar er m.a. rakin uppgötvun og saga rannsókna á frjósemishormóninu eCG. Ástæða er til að vekja athygli á hugtakaruglingi í málflutningi Þórunnar, sem talar um vaxtarhormón. Frjósemishormón er ekki vaxtarhomón eins og hún sem og fleiri þingmenn hafa staglað á. Frjósemishormónið PMSG (lífvirka efni eCG) hefur afar fjölþætta virkni og er víða notað í landbúnaði fyrir ýmsar dýrategundir. Í svínarækt er það alls ekki notað til að fjölga grísum í hverju goti fram yfir það sem gyltunum er náttúrulegt enda væri slíkt dauðadæmt því fjöldi spena á gyltu er takmarkaður. Hormónið er notað til að hafa áhrif á frjósemi dýranna þannig að kjötframleiðslan sé jafnari en ella væri og svínabúin hagkvæmari í rekstri samhliða lækkun kolefnisspors. Um þetta má lesa nánar á heimasíðu Ísteka. Meðhöndlun hryssna við blóðtökur Þar er einnig að finna mikinn fróðleik um allar þær kröfur sem fyrirtækið gerir um dýravelferð og fjölmargt annað. Þingkonan heldur því hiklaust fram að hryssurnar líði þjáningar við blóðtökuna. Svo er ekki og þjónar staðdeyfing, svona rétt eins og þegar við mannfólkið förum til tannlæknis, m.a. því hlutverki að lágmarka óþægindi. Fyrirtækið leggur jafnframt mikla áherslu á gott vinnulag við blóðtökuna og gildir í þeim efnum sama grunnregla og við allt annað hrossarag; hnitmiðuð vinnubrögð, rósemi en um leið einbeitni og ákveðni. Bregði út af hvað þessi mál varðar er gripið til viðeigandi ráðstafana og er dýravelferðkerfi fyrirtækisins í sífelldri endurskoðun með það að markmiði að grípa betur frávik og beina í betri farveg. Blóðtakan, bæði magn og aðferð, er byggð á vísindalegum rannsóknum og rétt að hafa í huga að um stórgripi er að ræða sem vega fimm- til sjöfalt á við meðal manneskju. Sýnt hefur verið fram á með rannsóknum og áratuga reynslu bæði bænda og vísindamanna að folöld í blóðnytjastóðum þrífast vel og að hryssurnar eru frjósamar, hraustar og lifa lengi. Frá upphafi hafa blóðnytjarnar farið fram í stóðum sem eru jafnframt nýtt til kjötframleiðslu. Það liggur í augum uppi að allur sá fjöldi bænda sem reisir afkomu sína á blóðnytjum og kjötframleiðslu myndu ekki halda þessum búskap áfram ef þeir sæju hryssur sínar þjást og veslast upp af blóðleysi eins og sumir andstæðingar greinarinnar hafa haldið fram. Fá notið náttúrulegs eðlis Síðast en ekki síst eru ekki mörg húsdýr sem í ríkari mæli fá notið þess að lifa í samræmi við eðli sitt, sbr. lagatilvitnunina hér í upphafi, en einmitt hryssur í blóðnytjunum. Blóðtökutímabilið ár hvert stendur yfir í um 12 vikur en úr hverri hryssu má í hæsta lagi taka blóð í átta skipti, eitt skipti í viku, þar fyrir utan fá þær notið síns náttúrulega atferlis. Höfundur er með meistarapróf í búfjárkynbóta- og stjórnsýslufræðum, hann var formaður nefndarinnar sem samdi frumvarpið til núgildandi laga um velferð dýra og er samskiptastjóri Ísteka.
Skoðun Þegar heilbrigðiskerfið molnar og ráðherrann horfir bara á Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Tíminn er núna, fjarheilbrigðisþjónusta sem lykill að jafnræði og sjálfbærni í heilbrigðiskerfinu Helga Dagný Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Samtal um launajafnrétti og virðismat starfa í tilefni af Kvennaári Helga Björg O. Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Stöndum vörð um varasjóð VR – framtíðarlausn fyrir félagsfólk Bjarni Þór Sigurðsson skrifar
Skoðun Endurkaup í Grindavík: Fólk á rétt á raunverulegri mynd af húsnæði sínu Hilmar Freyr Gunnarsson skrifar