Gömul þekking sem fékk ekki athygli þá, en er komin aftur Matthildur Björnsdóttir skrifar 30. september 2024 18:01 Gömul þekking sem fékk ekki athygli þá, en er komin aftur. Hún s kapar von um nýja dögun skilnings á tilfinningum og aukið fjármagn til heilbrigðiskerfisins. Frá að lesa um allar hörmungar sem eru að gerast í heiminum og á þessu litla landi Íslandi sem leiðtogar segja að sé svo ríkt. Þá er það á hreinu frá efni á blöðunum, að það eru ekki nærri allir að lifa við það ríkidæmi hvað snerti efnahagslega velferð eða heilsugæslu. Þær staðreyndir taka huga minn sem á ættingja á landinu til þeirra tíma sem ekkert slíkt tal né fréttir heyrðust. Það þýðir ekki endilega að ekkert slíkt hafi gerst en fréttir um allt sem gerðist voru ansi takmarkaðar. Svo að frá að lifa við mjög íhaldssöm viðhorf til tilfinninga á þeim tímum. En læra hér um annarskonar almenn viðhorf til þeirra, eru nýjar bækur mikil opnun og gætu leitt til þarfra framfara ef þau fræði væru tekin til vinnslu til að færa ástandið á betra stig. Ein af bókum Peter A Levine fræðir okkur um þá óvæntu staðreynd að fyrir um hundrað árum skildu fræðingar þetta með að erfið reynsla færi inn í taugakerfin fram hjá heilanum. En sú þekking fékk ekki að verða almennings eign. Bækur hans og Thomas Hubl staðfesta það síðan með enn meiru í dag. En hversu vel þekking þeirra og skrif séu hjá læknum og sálfræðingum veit ég ekki. Af því að ég sé ekki neitt í blöðunum sem sýni að verið sé að nýta það sem þeir hafa lýst í bókum sínum, en gera það á sinn hvorn mátann. Það tekur athygli mína að atriðum um hvort að ástandið ADHA gæti alla vega stundum verið frá mismeðferð á einstaklingum. Af því hvernig eitthvað í líkamanum brást við því slæma og erfiða sem gerðist birtist þannig. En sé ekki endilega það satt eða rétt í öllum sem fá það orð um sig. Hvort að það sé kannski stundum stimplun án djúprar skoðunar og tjáskipta við viðkomandi einstakling. Hvar hraðferð sárrar reynslu endi og hvernig? Ástand sem ég þekki ekki af eigin reynslu. En hugtakið: Andlegt ofbeldi er orð sem var ekki í málinu á mínum tímum, en ég veit að margir lifðu við. Svo að ég velti því fyrir mér hvort að langtíma slæm orð og viðhorf til barns gæti sett það ADHD ástand upp í taugakerfum og heilabúi. Hins vegar hef ég komist að því að niðurbrótandi niðurrífandi orð til einstaklinga, geta sent mikilvægan hlut lífsferils þeirra út. Og það án þess að viðkomandi einstaklingur geti skilið eða melt það röklega þegar það atvik gerist. Fyrr á tímum þegar orð eins og andlegt ofbeldi eða níð eða annað var ekki í orðaforðanum sem þá sagði sig sjálft að það hafi verið ógerlegt fyrir einstaklinga að skilja ekki hvert orkan fór. Hvað þá að þau gætu haft glóru um hvernig það gerðist, hverju það sló út í þeim. Í verri tilfellum entust afleiðingar þess í áratugi. Orð Thomas Hubl um að erfiðar tilfinningar fari beint inn í taugakerfin án viðkomu í heilabúinu væru auðvitað af ýmsu tagi fyrir einstaklinginn. Og einkennin færu eftir eðli atviksins, og auðvitað líka eftir ýmsu í umhverfi viðkomandi einstaklinga. Eins og til dæmis hvort að það væri hvetjandi og styðjandi og fræðandi. Eða þöggunar krafist, og lokað gegn öllu erfiðu frá viðhorfum um að allt erfitt ætti að láta kyrrt liggja. Sumir myndu hafa komið vel frá hverskonar slæmum orðum sem þau hafi fengið, sem færi auðvitað eftir eðli atlætis sem myndi laga eitthvað þarna inni. Þegar í öðrum væri ekki mögulegt að snúa því við. Svo að þá getur dæmið orðið mun afdrifaríkara en nokkur hefði getað séð fyrir. Ég hef persónulega vitnað tvennskonar mjög mismunandi viðbrögð frá löngu liðinni mismeðferð. Við að lesa grein nýlega í Íslenskum blöðum að einstaklingur hafði losnað við ADHD einkenni í meðferð, sagði mér að hugsanlega væru einkennin ekki endilega þau sem ADHD eru, en að ef einstaklingar fái slíka ályktun um sig. Orð sem séu stimpill á einstakling. Slíkt gæti virkað sem stífla gegn því að skoða allar mögulegar tjáskiptaleiðir. Nota tækifæri til að finna út hvort að sá einstaklingur gæti hafa upplifað erfiða tilfinningalega reynslu sem gæti breytt taugakerfunum. Og þá hegðun ef ástandið er ekki meðfætt, eða á háu stigi eða jafnvel afleiðing af að lifa við sérkennilegt viðmót. Svo voru það líkamlegu höggin sem ekkert var gert úr Kvikmyndin „Concussion“ Höfuð-áverkar, sem ég sá fyrir mörgum árum hér í Adelaide var gerð í Ameríku. Það var þegar að lokum var farið að viðurkenna að hin ýmsu höfuðhögg eins og gerast í ýmsum fótboltaleikjum yllu allskonar vandræðum í heilabúinu. En á þeim tímum voru þeir skaðar ekki séðir fyrr en mannveran hafði dáið. Ráðamenn íþróttafélaganna höfðu kosið að afneita að neinn skaði gæti orðið, þó að menn hittu jörðina af þunga með höfðinu. Peningar sem fengust frá áhorfendum séðir sem mikilvægari en heilsa þeirra sem horft var á. Hér í Ástralíu voru einhverjar nýjar reglur settar til að fyrirbyggja eða minnka slík högg sem samt eru að gerast. Peter A Levine hefur skrifað nokkrar bækur og sést þar að hann hefur margskonar nálgun tjáskipti og líkamleg atriði fyrir einstaklinga eftir eðli vandamálsins. Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsett til langs tíma í Ástralíu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Matthildur Björnsdóttir Mest lesið Halldór 31.05.2025 Halldór Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Sjá meira
Gömul þekking sem fékk ekki athygli þá, en er komin aftur. Hún s kapar von um nýja dögun skilnings á tilfinningum og aukið fjármagn til heilbrigðiskerfisins. Frá að lesa um allar hörmungar sem eru að gerast í heiminum og á þessu litla landi Íslandi sem leiðtogar segja að sé svo ríkt. Þá er það á hreinu frá efni á blöðunum, að það eru ekki nærri allir að lifa við það ríkidæmi hvað snerti efnahagslega velferð eða heilsugæslu. Þær staðreyndir taka huga minn sem á ættingja á landinu til þeirra tíma sem ekkert slíkt tal né fréttir heyrðust. Það þýðir ekki endilega að ekkert slíkt hafi gerst en fréttir um allt sem gerðist voru ansi takmarkaðar. Svo að frá að lifa við mjög íhaldssöm viðhorf til tilfinninga á þeim tímum. En læra hér um annarskonar almenn viðhorf til þeirra, eru nýjar bækur mikil opnun og gætu leitt til þarfra framfara ef þau fræði væru tekin til vinnslu til að færa ástandið á betra stig. Ein af bókum Peter A Levine fræðir okkur um þá óvæntu staðreynd að fyrir um hundrað árum skildu fræðingar þetta með að erfið reynsla færi inn í taugakerfin fram hjá heilanum. En sú þekking fékk ekki að verða almennings eign. Bækur hans og Thomas Hubl staðfesta það síðan með enn meiru í dag. En hversu vel þekking þeirra og skrif séu hjá læknum og sálfræðingum veit ég ekki. Af því að ég sé ekki neitt í blöðunum sem sýni að verið sé að nýta það sem þeir hafa lýst í bókum sínum, en gera það á sinn hvorn mátann. Það tekur athygli mína að atriðum um hvort að ástandið ADHA gæti alla vega stundum verið frá mismeðferð á einstaklingum. Af því hvernig eitthvað í líkamanum brást við því slæma og erfiða sem gerðist birtist þannig. En sé ekki endilega það satt eða rétt í öllum sem fá það orð um sig. Hvort að það sé kannski stundum stimplun án djúprar skoðunar og tjáskipta við viðkomandi einstakling. Hvar hraðferð sárrar reynslu endi og hvernig? Ástand sem ég þekki ekki af eigin reynslu. En hugtakið: Andlegt ofbeldi er orð sem var ekki í málinu á mínum tímum, en ég veit að margir lifðu við. Svo að ég velti því fyrir mér hvort að langtíma slæm orð og viðhorf til barns gæti sett það ADHD ástand upp í taugakerfum og heilabúi. Hins vegar hef ég komist að því að niðurbrótandi niðurrífandi orð til einstaklinga, geta sent mikilvægan hlut lífsferils þeirra út. Og það án þess að viðkomandi einstaklingur geti skilið eða melt það röklega þegar það atvik gerist. Fyrr á tímum þegar orð eins og andlegt ofbeldi eða níð eða annað var ekki í orðaforðanum sem þá sagði sig sjálft að það hafi verið ógerlegt fyrir einstaklinga að skilja ekki hvert orkan fór. Hvað þá að þau gætu haft glóru um hvernig það gerðist, hverju það sló út í þeim. Í verri tilfellum entust afleiðingar þess í áratugi. Orð Thomas Hubl um að erfiðar tilfinningar fari beint inn í taugakerfin án viðkomu í heilabúinu væru auðvitað af ýmsu tagi fyrir einstaklinginn. Og einkennin færu eftir eðli atviksins, og auðvitað líka eftir ýmsu í umhverfi viðkomandi einstaklinga. Eins og til dæmis hvort að það væri hvetjandi og styðjandi og fræðandi. Eða þöggunar krafist, og lokað gegn öllu erfiðu frá viðhorfum um að allt erfitt ætti að láta kyrrt liggja. Sumir myndu hafa komið vel frá hverskonar slæmum orðum sem þau hafi fengið, sem færi auðvitað eftir eðli atlætis sem myndi laga eitthvað þarna inni. Þegar í öðrum væri ekki mögulegt að snúa því við. Svo að þá getur dæmið orðið mun afdrifaríkara en nokkur hefði getað séð fyrir. Ég hef persónulega vitnað tvennskonar mjög mismunandi viðbrögð frá löngu liðinni mismeðferð. Við að lesa grein nýlega í Íslenskum blöðum að einstaklingur hafði losnað við ADHD einkenni í meðferð, sagði mér að hugsanlega væru einkennin ekki endilega þau sem ADHD eru, en að ef einstaklingar fái slíka ályktun um sig. Orð sem séu stimpill á einstakling. Slíkt gæti virkað sem stífla gegn því að skoða allar mögulegar tjáskiptaleiðir. Nota tækifæri til að finna út hvort að sá einstaklingur gæti hafa upplifað erfiða tilfinningalega reynslu sem gæti breytt taugakerfunum. Og þá hegðun ef ástandið er ekki meðfætt, eða á háu stigi eða jafnvel afleiðing af að lifa við sérkennilegt viðmót. Svo voru það líkamlegu höggin sem ekkert var gert úr Kvikmyndin „Concussion“ Höfuð-áverkar, sem ég sá fyrir mörgum árum hér í Adelaide var gerð í Ameríku. Það var þegar að lokum var farið að viðurkenna að hin ýmsu höfuðhögg eins og gerast í ýmsum fótboltaleikjum yllu allskonar vandræðum í heilabúinu. En á þeim tímum voru þeir skaðar ekki séðir fyrr en mannveran hafði dáið. Ráðamenn íþróttafélaganna höfðu kosið að afneita að neinn skaði gæti orðið, þó að menn hittu jörðina af þunga með höfðinu. Peningar sem fengust frá áhorfendum séðir sem mikilvægari en heilsa þeirra sem horft var á. Hér í Ástralíu voru einhverjar nýjar reglur settar til að fyrirbyggja eða minnka slík högg sem samt eru að gerast. Peter A Levine hefur skrifað nokkrar bækur og sést þar að hann hefur margskonar nálgun tjáskipti og líkamleg atriði fyrir einstaklinga eftir eðli vandamálsins. Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsett til langs tíma í Ástralíu.
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun