Leitin að sjálfum sér Erna Bjarnadóttir skrifar 12. ágúst 2024 14:00 Í liðinni viku birti Viðskiptaráð frá sér úttekt „…á áhrifum tolla á verð nokkurra vinsælla vörutegunda“. Í texta fréttar um úttektina á heimasíðu Viðskiptaráðs fylgir síðan eftirfarandi alhæfing. „Á Íslandi eru háir tollar lagðir á innflutt matvæli.“ Samkvæmt vísitölu neysluverðs í júlí 2024 námu útgjöld til kaupa á mat- og drykkjarvörum 14,97% af heildarútgjöldum heimilanna. Matvörur einar og sér námu 13,52% útgjaldanna. En stór hluti þessara útgjalda fer til kaupa á vörum sem enga tolla bera. Brauð og kornmeti nema 2,11% útgjalda, fiskur 0,77%, ávextir 0,97 og sykur, súkkulaði og sælgæti 1,45% og aðrar matvörur 1,73%. Samtals 7,03% eða 52% útgjalda til kaupa á matvöru. Til viðbótar þá er grænmeti (1,27%) án tolla stóran hluta ársins. Einnig er allt feitmeti annað en smjör án tolla en sá liður nemur samtals 0,34% heildarútgjalda heimilanna. Hvernig skýrir Viðskiptaráð þá að hlutfallslegt verðlag á brauði og kornvörum hærra hér á landi en í öllum löndum ESB samkvæmt úttekt Eurostat frá því í júní sl.? Matvörur í heild sinni eru líka dýrari hér en í nokkru landi innan ESB þrátt fyrir að meiri hluti matvara mælt á útgjalda grunni sé hér fluttur inn án tolla. „Háar tekjur leiða beinlínis til hás verðlags“ Fyrirsögnin hér að ofan er fengin beint úr milli fyrirsögn í samantekt Viðskiptaráðs frá 27. janúar 2021. Þar komst ráðið að þeirri niðurstöðu að hátt launastig leiddi til hás verðlags og birti línurit sem sýndi þetta samband glöggt máli sínu til stuðnings. Á þeim þremur og hálfu ári sem síðan eru liðin hefur launavísitalan hér á landi hækkað um 29,2%. Svo áfram sé vitnað í Viðskiptaráð þá segir enn fremur í fyrrnefndri samantekt. „Ísland er vissulega dýrt en tekjurnar eru líka með þeim hæstu svo að kaupmáttur var sá fjórði mesti í Evrópu árið 2019.“ „Allt að 43% lægra matvöruverð án tolla“ Viðskiptaráð valdi að kynna úttekt sína nú með þessari fyrirsögn. Þó ráðið telji sig geta tilgreint einstakar vörur sem þetta getur átt við (engin tilraun er gerð til að fjalla um hvernig fyrirtæki í virðiskeðjunni ákveða álagningu sína, sem nokkuð örugglega er ekki föst prósenta), þá getur þetta ekki átt við flokkinn matvörur í heild sinni eins og einhver gæti ályktað af svona framsetningu. Það verður því að teljast býsna bratt fram farið að setja málið svona fram. Hvernig er verðlag á tollfrjálsum varningi á Íslandi? Þegar búið er að fara fram með fullyrðingum um verðbreytingar á vörum við afnám tolla, verður að gera þá kröfu að Viðskiptaráð útskýri verðlagningu á Íslandi í víðara samhengi. Í fyrrnefndri samantekt Viðskiptaráðs frá því í janúar 2021 segir að kaupmáttur sé „…mikill þvert á meginþorra vöru og þjónustu.“ Eurostat birtir reglulega niðurstöður á athugun á hlutfallslegu verðlagi vöru og þjónustu milli landi. Í júní sl. birtust niðurstöður samanburðar á verðlagi í 36 löndum, 27 ESB löndum, þremur EFTA-löndum og 6 löndum sem sótt hafa um aðild að ESB (Tyrklandi, Albaníu, Serbíu, Svartfjallalandi, Bosníu og Hersegóvínu og Norður-Makedóníu). Úr þessari samantekt má lesa um hvar Ísland raðast í sæti í hópi þessara ríkja eftir hlutfallslegu verðlagi. Eftirfarandi tafla sýnir þetta. Vöruflokkur/þjónusta: Matur og drykkjarvörur 2 Áfengi og tóbak 1 Föt 2 Skór 2 Húsgögn 3 Eldhúsraftæki 3 Raftæki 1 Bílar, mótorhjól og önnur farartæki 2 Almenningssamgöngur og flutningar 1 Póstur og sími 3 Hótel og veitingastaðir 2 Vindmyllur Viðskiptaráðs Ísland skipar 2. sæti í flokknum mat og drykkjarvörum. Aðeins í Sviss eru matvörur hlutfallslega dýrari en hér á landi. En ef tollar á matvörur eru orsök þessa, hverju er þá til að svara í öðrum flokkum vara sem allar eru fluttar inn án tolla og Ísland skipar í þessari úttekt ýmsit annað eða jafnvel fyrsta sæti? Af hverju eru raftæki dýrust á Íslandi og liðurinn föt og skór sem og eldhúsraftæki næst dýrust. Föt eru dýrari en hér á landi í Sviss og skór í Danmörku. Eldhúsraftæki eru hlutfallslega dýrust í Albaníu og á Möltu. Húsgögn eru svo dýrari á Möltu og í Lúxemborg en hér á landi. Það að Viðskiptaráð komist að því að afnám tolla á innfluttum saltkaramelluís leiði til 43% lækkunar á matvöruverði hér á landi er skrumskæling sem á ekkert skylt við veruleikann í verðlagningu á innfluttum vörum á Íslandi. Nær hefði verið að rifja upp samantekt ráðsins frá því í janúar 2021. Höfundur er hagfræðingur og starfar hjá Mjólkursamsölunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Erna Bjarnadóttir Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson Skoðun Skoðun Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Sjá meira
Í liðinni viku birti Viðskiptaráð frá sér úttekt „…á áhrifum tolla á verð nokkurra vinsælla vörutegunda“. Í texta fréttar um úttektina á heimasíðu Viðskiptaráðs fylgir síðan eftirfarandi alhæfing. „Á Íslandi eru háir tollar lagðir á innflutt matvæli.“ Samkvæmt vísitölu neysluverðs í júlí 2024 námu útgjöld til kaupa á mat- og drykkjarvörum 14,97% af heildarútgjöldum heimilanna. Matvörur einar og sér námu 13,52% útgjaldanna. En stór hluti þessara útgjalda fer til kaupa á vörum sem enga tolla bera. Brauð og kornmeti nema 2,11% útgjalda, fiskur 0,77%, ávextir 0,97 og sykur, súkkulaði og sælgæti 1,45% og aðrar matvörur 1,73%. Samtals 7,03% eða 52% útgjalda til kaupa á matvöru. Til viðbótar þá er grænmeti (1,27%) án tolla stóran hluta ársins. Einnig er allt feitmeti annað en smjör án tolla en sá liður nemur samtals 0,34% heildarútgjalda heimilanna. Hvernig skýrir Viðskiptaráð þá að hlutfallslegt verðlag á brauði og kornvörum hærra hér á landi en í öllum löndum ESB samkvæmt úttekt Eurostat frá því í júní sl.? Matvörur í heild sinni eru líka dýrari hér en í nokkru landi innan ESB þrátt fyrir að meiri hluti matvara mælt á útgjalda grunni sé hér fluttur inn án tolla. „Háar tekjur leiða beinlínis til hás verðlags“ Fyrirsögnin hér að ofan er fengin beint úr milli fyrirsögn í samantekt Viðskiptaráðs frá 27. janúar 2021. Þar komst ráðið að þeirri niðurstöðu að hátt launastig leiddi til hás verðlags og birti línurit sem sýndi þetta samband glöggt máli sínu til stuðnings. Á þeim þremur og hálfu ári sem síðan eru liðin hefur launavísitalan hér á landi hækkað um 29,2%. Svo áfram sé vitnað í Viðskiptaráð þá segir enn fremur í fyrrnefndri samantekt. „Ísland er vissulega dýrt en tekjurnar eru líka með þeim hæstu svo að kaupmáttur var sá fjórði mesti í Evrópu árið 2019.“ „Allt að 43% lægra matvöruverð án tolla“ Viðskiptaráð valdi að kynna úttekt sína nú með þessari fyrirsögn. Þó ráðið telji sig geta tilgreint einstakar vörur sem þetta getur átt við (engin tilraun er gerð til að fjalla um hvernig fyrirtæki í virðiskeðjunni ákveða álagningu sína, sem nokkuð örugglega er ekki föst prósenta), þá getur þetta ekki átt við flokkinn matvörur í heild sinni eins og einhver gæti ályktað af svona framsetningu. Það verður því að teljast býsna bratt fram farið að setja málið svona fram. Hvernig er verðlag á tollfrjálsum varningi á Íslandi? Þegar búið er að fara fram með fullyrðingum um verðbreytingar á vörum við afnám tolla, verður að gera þá kröfu að Viðskiptaráð útskýri verðlagningu á Íslandi í víðara samhengi. Í fyrrnefndri samantekt Viðskiptaráðs frá því í janúar 2021 segir að kaupmáttur sé „…mikill þvert á meginþorra vöru og þjónustu.“ Eurostat birtir reglulega niðurstöður á athugun á hlutfallslegu verðlagi vöru og þjónustu milli landi. Í júní sl. birtust niðurstöður samanburðar á verðlagi í 36 löndum, 27 ESB löndum, þremur EFTA-löndum og 6 löndum sem sótt hafa um aðild að ESB (Tyrklandi, Albaníu, Serbíu, Svartfjallalandi, Bosníu og Hersegóvínu og Norður-Makedóníu). Úr þessari samantekt má lesa um hvar Ísland raðast í sæti í hópi þessara ríkja eftir hlutfallslegu verðlagi. Eftirfarandi tafla sýnir þetta. Vöruflokkur/þjónusta: Matur og drykkjarvörur 2 Áfengi og tóbak 1 Föt 2 Skór 2 Húsgögn 3 Eldhúsraftæki 3 Raftæki 1 Bílar, mótorhjól og önnur farartæki 2 Almenningssamgöngur og flutningar 1 Póstur og sími 3 Hótel og veitingastaðir 2 Vindmyllur Viðskiptaráðs Ísland skipar 2. sæti í flokknum mat og drykkjarvörum. Aðeins í Sviss eru matvörur hlutfallslega dýrari en hér á landi. En ef tollar á matvörur eru orsök þessa, hverju er þá til að svara í öðrum flokkum vara sem allar eru fluttar inn án tolla og Ísland skipar í þessari úttekt ýmsit annað eða jafnvel fyrsta sæti? Af hverju eru raftæki dýrust á Íslandi og liðurinn föt og skór sem og eldhúsraftæki næst dýrust. Föt eru dýrari en hér á landi í Sviss og skór í Danmörku. Eldhúsraftæki eru hlutfallslega dýrust í Albaníu og á Möltu. Húsgögn eru svo dýrari á Möltu og í Lúxemborg en hér á landi. Það að Viðskiptaráð komist að því að afnám tolla á innfluttum saltkaramelluís leiði til 43% lækkunar á matvöruverði hér á landi er skrumskæling sem á ekkert skylt við veruleikann í verðlagningu á innfluttum vörum á Íslandi. Nær hefði verið að rifja upp samantekt ráðsins frá því í janúar 2021. Höfundur er hagfræðingur og starfar hjá Mjólkursamsölunni.
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson Skoðun