Etanól í glansumbúðum Ingibjörg Rósa Björnsdóttir skrifar 27. júní 2024 17:01 Eitt af því sem vakti athygli mína þegar ég flutti til Bretlands fyrst, 19 ára gömul, var frjálsleg áfengisneysla þjóðarinnar. Við höfum jú öll heyrt um breska pöbbamenningu sem Íslendingar reyndu stíft að koma á eftir 1. mars 1989 en þarna varð ég vitni að því að vikuleg matarinnkaup venjulegrar, miðstéttarfjölskyldu innihéldu 6-8 flöskur af hvítvíni og nokkrar kippur af bjór. Þar með lærði ég að í útlöndum gæti fólk fengið sér nokkra bjóra eftir vinnu og 1-2 vínglös með matnum, alla daga vikunnar, án þess að vera með háreysti og dólgslæti af ofölvun eða liggja sárlasið í rúminu heilan dag á eftir. Þarna taldi ég mig hafa uppgötvað „áfengismenningu“ sem Íslendinga skorti sárlega, að kunna að umgangast vín og bjór. Og ég talaði fyrir því, þrátt fyrir að vera bindindismanneskja langt fram á fertugsaldurinn, að Íslendingar þyrftu bara að læra að drekka, hætta að þamba sterk vín um helgar og dreifa því betur yfir vikuna, en í formi léttvíns og bjórs. Svo lengi sem þú yrðir ekki svín með víni, varstu fín. Síðan þá hafa bæði ég og Bretar gert okkur grein fyrir því að „áfengismenning“ þeirra er alls ekki til eftirbreytni og hefur í raun einungis ýtt undir áfengisneyslu hjá yngri aldurshópum, ekki síst svokallaðar „binge-drinking“ venjur unglinga. „Vínmenning“ Íslendinga þykir hafa snarbatnað á síðustu 25 árum, núna erum við loksins búin að ná nágrannaþjóðum okkar í þroska og þurfum ekki að skammast okkar fyrir að vera svona aftarlega á merinni, veifandi landabrúsa. Nú erum við orðin „móðins“, kunnum okkur og erum meira töff með glas í hendi því í öllu umhverfi mínu sé ég skilaboð um að áfengi sé fínt (tvöföld merking), svo lengi sem þú „kannt að drekka“ og ert ekki í þeim „pínulitla“ hópi fólks sem verður áfengisfíklar. Það er jú óheppilegt en virðist vera samfélagslega samþykktur fórnarkostnaður fyrir „vínmenningu“ landans. Við hendum bara peningum í vandamálið, í lágmarksaðstoð við þau sem eru svo óheppin að hafa röng gen eða eru ekki „nógu sterkir persónuleikar“. Við kaupum SÁÁ álfinn árlega en höldum svo áfram að hampa áfengi sem guðaveigum við öll tækifæri, gerum því jafnvel hátt undir höfði með tilvísunum í dularfullar „rannsóknir“ sem engin veit hver hefur fjármagnað, sem benda til þess að áfengi geti mögulega verið heilsusamlegt. Hljómar óþægilega líkt áróðrinum og markaðssetningunni sem tóbaksframleiðendur heimsins komust lengi vel upp með á síðustu öld. En þar sáum við loksins ljósið, í gegnum þykkan tóbaksreykinn, og neituðum að láta plata okkur lengur til að fórna heilsunni auk skattfjárins sem fór í heilbrigðisþjónustu við ört stækkandi hópa lungna, hjarta-og æðasjúklinga. Að ekki sé minnst á ólyktina og óþrifin! Í dag er íslenskt samfélag stolt af því að þrengja að tóbaksneytendum, bölva þeim í sand og ösku og senda þeim háværar áminningar um hversu mikið tóbakið spilli heilsu þeirra, skál fyrir því! Veltum því svo fyrir okkur hvers vegna krabbameinstilfellum fjölgar svo ört – sem og heilabilunarsjúkdómum – á meðan við sötrum etanól í glansumbúðum. Etanól er fljótandi eiturefni sem við myndum aldrei nokkurn tíma skola augun á okkur upp úr, en hikum þó ekki við að baða slímhúðina innvortis uppúr þessu efni, allt frá munni niður í þið-vitið-hvað. Og skellum svo skollaeyrum við fregnum af þeirri vísindalegu staðreynd að áfengisneysla – hvort sem um er að ræða léttvín eða ákavíti – eykur líkurnar á að minnsta kosti sex mismunandi tegundum krabbameins: í munni, hálsi, vélinda og ristli (akkúrat á leiðinni sem etanólið fer í gegn, sjáið til), auk lifrar- og brjóstakrabbameins. Enn fremur hefur áfengi mikil áhrif á heilann (döh, hefurðu einhverntíma hitt drukkna manneskju?) og veldur langtímaskaða þar sem getur ýtt undir heilahrörnunarsjúkdóma síðar meir. Að ég tali nú ekki um depurðina og geðsveiflurnar sem áfengisneysla veldur. En öllu þessu viljum við helst ekki vita af því það skemmir partýið, alveg eins og þau sem kvörtuðu yfir tóbaksreyknum voru púkalegir nöldrarar á seinni hluta síðustu aldar, og alls ekki kúl! Ég hef aldrei verið kúl, ég hef hins vegar fengið krabbamein og það var ekkert sérstaklega mikið partý í lyfjameðferðinni, sem gjörsamlega rústaði téðri slímhúð svo ég hugsa mig núna ÞRISVAR um áður en ég baða hana upp úr göróttum vökva. Ég get ekki einu sinni notað tannkrem með sterku myntubragði! Ég fæ mér samt enn eitt og eitt freyðivínsglas þegar mér finnst virkilega tilefni til, sem er kannski 2-3 sinnum á ári, en annars eru komnir svo bragðgóðir staðgenglar að það er eiginlega algjör óþarfi að misbjóða slímhúðinni og heilanum á þann hátt. Og ef Íslendingar tækju sig til og yrðu fyrirmynd annarra þjóða – líkt og þeir gerðu varðandi reykingar á sínum tíma – í að minnka áfengisneyslu (ekki bara breyta henni) og auka almenna vitund um alvarlega skaðsemi drykkja sem innihalda etanól (lesist: allt áfengi) ja, þá myndi ég nú aldeilis skála í núll prósent freyðivíni, og jafnvel splæsa á línuna! Höfundur er hamingjuþjálfi hjá Andanu Happiness Coaching. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Áfengi og tóbak Bretland Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Eitt af því sem vakti athygli mína þegar ég flutti til Bretlands fyrst, 19 ára gömul, var frjálsleg áfengisneysla þjóðarinnar. Við höfum jú öll heyrt um breska pöbbamenningu sem Íslendingar reyndu stíft að koma á eftir 1. mars 1989 en þarna varð ég vitni að því að vikuleg matarinnkaup venjulegrar, miðstéttarfjölskyldu innihéldu 6-8 flöskur af hvítvíni og nokkrar kippur af bjór. Þar með lærði ég að í útlöndum gæti fólk fengið sér nokkra bjóra eftir vinnu og 1-2 vínglös með matnum, alla daga vikunnar, án þess að vera með háreysti og dólgslæti af ofölvun eða liggja sárlasið í rúminu heilan dag á eftir. Þarna taldi ég mig hafa uppgötvað „áfengismenningu“ sem Íslendinga skorti sárlega, að kunna að umgangast vín og bjór. Og ég talaði fyrir því, þrátt fyrir að vera bindindismanneskja langt fram á fertugsaldurinn, að Íslendingar þyrftu bara að læra að drekka, hætta að þamba sterk vín um helgar og dreifa því betur yfir vikuna, en í formi léttvíns og bjórs. Svo lengi sem þú yrðir ekki svín með víni, varstu fín. Síðan þá hafa bæði ég og Bretar gert okkur grein fyrir því að „áfengismenning“ þeirra er alls ekki til eftirbreytni og hefur í raun einungis ýtt undir áfengisneyslu hjá yngri aldurshópum, ekki síst svokallaðar „binge-drinking“ venjur unglinga. „Vínmenning“ Íslendinga þykir hafa snarbatnað á síðustu 25 árum, núna erum við loksins búin að ná nágrannaþjóðum okkar í þroska og þurfum ekki að skammast okkar fyrir að vera svona aftarlega á merinni, veifandi landabrúsa. Nú erum við orðin „móðins“, kunnum okkur og erum meira töff með glas í hendi því í öllu umhverfi mínu sé ég skilaboð um að áfengi sé fínt (tvöföld merking), svo lengi sem þú „kannt að drekka“ og ert ekki í þeim „pínulitla“ hópi fólks sem verður áfengisfíklar. Það er jú óheppilegt en virðist vera samfélagslega samþykktur fórnarkostnaður fyrir „vínmenningu“ landans. Við hendum bara peningum í vandamálið, í lágmarksaðstoð við þau sem eru svo óheppin að hafa röng gen eða eru ekki „nógu sterkir persónuleikar“. Við kaupum SÁÁ álfinn árlega en höldum svo áfram að hampa áfengi sem guðaveigum við öll tækifæri, gerum því jafnvel hátt undir höfði með tilvísunum í dularfullar „rannsóknir“ sem engin veit hver hefur fjármagnað, sem benda til þess að áfengi geti mögulega verið heilsusamlegt. Hljómar óþægilega líkt áróðrinum og markaðssetningunni sem tóbaksframleiðendur heimsins komust lengi vel upp með á síðustu öld. En þar sáum við loksins ljósið, í gegnum þykkan tóbaksreykinn, og neituðum að láta plata okkur lengur til að fórna heilsunni auk skattfjárins sem fór í heilbrigðisþjónustu við ört stækkandi hópa lungna, hjarta-og æðasjúklinga. Að ekki sé minnst á ólyktina og óþrifin! Í dag er íslenskt samfélag stolt af því að þrengja að tóbaksneytendum, bölva þeim í sand og ösku og senda þeim háværar áminningar um hversu mikið tóbakið spilli heilsu þeirra, skál fyrir því! Veltum því svo fyrir okkur hvers vegna krabbameinstilfellum fjölgar svo ört – sem og heilabilunarsjúkdómum – á meðan við sötrum etanól í glansumbúðum. Etanól er fljótandi eiturefni sem við myndum aldrei nokkurn tíma skola augun á okkur upp úr, en hikum þó ekki við að baða slímhúðina innvortis uppúr þessu efni, allt frá munni niður í þið-vitið-hvað. Og skellum svo skollaeyrum við fregnum af þeirri vísindalegu staðreynd að áfengisneysla – hvort sem um er að ræða léttvín eða ákavíti – eykur líkurnar á að minnsta kosti sex mismunandi tegundum krabbameins: í munni, hálsi, vélinda og ristli (akkúrat á leiðinni sem etanólið fer í gegn, sjáið til), auk lifrar- og brjóstakrabbameins. Enn fremur hefur áfengi mikil áhrif á heilann (döh, hefurðu einhverntíma hitt drukkna manneskju?) og veldur langtímaskaða þar sem getur ýtt undir heilahrörnunarsjúkdóma síðar meir. Að ég tali nú ekki um depurðina og geðsveiflurnar sem áfengisneysla veldur. En öllu þessu viljum við helst ekki vita af því það skemmir partýið, alveg eins og þau sem kvörtuðu yfir tóbaksreyknum voru púkalegir nöldrarar á seinni hluta síðustu aldar, og alls ekki kúl! Ég hef aldrei verið kúl, ég hef hins vegar fengið krabbamein og það var ekkert sérstaklega mikið partý í lyfjameðferðinni, sem gjörsamlega rústaði téðri slímhúð svo ég hugsa mig núna ÞRISVAR um áður en ég baða hana upp úr göróttum vökva. Ég get ekki einu sinni notað tannkrem með sterku myntubragði! Ég fæ mér samt enn eitt og eitt freyðivínsglas þegar mér finnst virkilega tilefni til, sem er kannski 2-3 sinnum á ári, en annars eru komnir svo bragðgóðir staðgenglar að það er eiginlega algjör óþarfi að misbjóða slímhúðinni og heilanum á þann hátt. Og ef Íslendingar tækju sig til og yrðu fyrirmynd annarra þjóða – líkt og þeir gerðu varðandi reykingar á sínum tíma – í að minnka áfengisneyslu (ekki bara breyta henni) og auka almenna vitund um alvarlega skaðsemi drykkja sem innihalda etanól (lesist: allt áfengi) ja, þá myndi ég nú aldeilis skála í núll prósent freyðivíni, og jafnvel splæsa á línuna! Höfundur er hamingjuþjálfi hjá Andanu Happiness Coaching.
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun