Ríkisstjórnin leyfir verðsamráð í Öskjuhlíð Sigmar Guðmundsson skrifar 12. apríl 2024 08:30 Er frelsi og heilbrigð samkeppni bara eitthvað skraut hjá Sjálfstæðisflokknum en ekki raunveruleg stefna? Er það orðið að sjálfstæðu markmiði hans að stuðla að hærra matarverði og þar með hærri verðbólgu og vöxtum? Flokknum þykir nú sjálfsagt að lemja í gegn með offorsi galin lög sem munu klárlega hækka matarkörfuna okkar. Og líka vextina sem hvergi eru hærri í Evrópu nema í stríðshrjáðri Úkraínu og Rússlandi. Kaupfélag Skagfirðinga, Matafjölskyldan, SS og fleiri milliliðir í landbúnaði eru núna undanþegnir samkeppnislögum. Sjálfstæðisflokkurinn og Framsókn hafa heimilað þessum fyrirtækjum að leggja stund á viðskiptahætti sem teljast lögbrot á öðrum mörkuðum. Þau mega núna gera það sem Eimskip, Samskip, Mjólkursamsalan og Olíufélögin máttu ekki gera af því það vinnur gegn hagsmunum okkar og hækkar vöruverð. Það þarf ekki lengur leynifundi í Öskjuhlíð um verðsamráð eins og áður tíðkaðist. Slíkir samráðsgöngutúrar eru núna leyfilegir þar, en einnig í Skagafirðinum og annars staðar á landinu. Fyrirtækin geta líka skipt á milli sín mörkuðum eða sameinast í einn einokunarrisa ef þeim sýnist. Í raun er boðið upp á hlaðborð löglegra samkeppnisbrota sem fyrirtækin geta nýtt sér að vild, án raunverulegs eftirlits. Sum þessara fyrirtækja hafa umgengist samkeppnislögin frjálslega hingað til, en þeim eigum við nú að treysta til að skila ávinningi af samráði, fákeppni og jafnvel einokun í vasa neytenda og til bænda. Fyrir því er engin trygging í lögunum. Það sorglega er að það er leikur einn að styrkja stöðu bænda og afurðarstöðva innan samkeppnislaga. Þá þarf að sýna fram á að neytendur fái sanngjarna hlutdeild í ávinningnum. Það virðist einhverra hluta vegna of íþyngjandi kvöð á þessum markið og þá grípa andstæðingar heilbrigðrar samkeppni til þess ráðs að afnema bara samkeppnislögin. Kunna menn mörg dæmi þess í sögunni að verðsamráð stórra fyrirtækja, fákeppni og jafnvel einokun á litlum markaði skili venjulegu fólki hagstæðari kjörum? Eða litlum framleiðendum eins og bændum? Nei, þetta leiðir alltaf til þess að verðsamráðsfurstar, fákeppnisfyrirtæki og einokunarrisar hagnast á kostnað almennings. Til að hindra svona aðför gegn almenningi setja siðaðar þjóðir samkeppnislög. Á Íslandi er þeim vikið til hliðar til að þóknast vildarvinum. Sérhagsmunir fárra ríkra fyrirtækja trompa almannahagsmuni okkar allra. Vinnubrögðin við lagasetninguna segja allt um hugarfarið sem lá að baki. Upphaflegu frumvarpi matvælaráðherra var umbylt af meirihluta atvinnuveganefndar án þess að helstu hagsmunaaðilar fengju að segja sína skoðun eða skila inn umsögn. Ekki einu sinni ráðuneytið var haft með í ráðum. Eðlilegri þinglegri meðferð var einfaldlega kippt úr sambandi. Þetta var svo sjúskað ferli að formaður nefndarinnar, Þórarinn Ingi Pétursson, hefur staðfest að lögmenn þeirra sem mest græða á fúskinu voru beinir þátttakendur í að skrifa lögin með meirihluta nefndarinnar. Það hefur hann sjálfur viðurkennt og virðist nánast líta á það sem fallega greiðvikni við þingið af hálfu hagsmunaaðilans. Á meðan kalla VR, Neytendasamtökin og Félag atvinnurekenda þetta hreinlega spillingu og tala um stjórnarskrárbrot. Fráfarandi formaður bændasamtakanna hefur líka gagnrýnt þetta harðlega. Meira að segja matvælaráðuneytið, þaðan sem frumvarpið kom upphaflega, hefur mótmælt þessum vinnubrögðum af krafti. Það telur breytingarnar mögulega ganga gegn EES samningnum. Kaldhæðnislega er einn þeirra þingmanna sem keyrðu þetta í gegn, Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, nú orðin matvælaráðherra og byrjar því ráðherraferilinn með því að fá verðskuldaða yfirhalningu frá eigin ráðuneyti. Nýr forsætisráðherra réttlætir þetta með sannfæringarkrafti sem sérhver sósíalisti og framsóknarmaður væri stoltur af. Réttlætingin fyrir þessu er að verja íslenskan landbúnað fyrir samkeppni erlendis frá. Sem er áhugavert í ljósi þess að stóru fyrirtækin sem græða mest á þessari breytingu, eru sjálf meðal helstu innflytjenda landbúnaðarvara. Það er því í raun verið að vernda þau fyrir sjálfum sér, eins einkennilega og það nú hljómar. Forsætisráðherrann nýi bítur svo höfuðið af skömminni með að gagnrýna þá sem studdu niðurfellingu tolla á kjúklingabringum frá Úkraínu til að styðja við stríðshrjáða þjóð, rétt eins og Úkraína bað um. Sem er frekar kaldhæðnislegt því hverjir fluttu aftur inn úkraínska kjúklinginn? Jú, þessir sömu milliliðarisar og eru núna undanþegnir samkeppnislögum. Þeir fitna á kostnað almennings og bænda. Höfundur er þingmaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigmar Guðmundsson Landbúnaður Samkeppnismál Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur (2017-2024) Ríkisstjórn Bjarna Benediktssonar Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Sjá meira
Er frelsi og heilbrigð samkeppni bara eitthvað skraut hjá Sjálfstæðisflokknum en ekki raunveruleg stefna? Er það orðið að sjálfstæðu markmiði hans að stuðla að hærra matarverði og þar með hærri verðbólgu og vöxtum? Flokknum þykir nú sjálfsagt að lemja í gegn með offorsi galin lög sem munu klárlega hækka matarkörfuna okkar. Og líka vextina sem hvergi eru hærri í Evrópu nema í stríðshrjáðri Úkraínu og Rússlandi. Kaupfélag Skagfirðinga, Matafjölskyldan, SS og fleiri milliliðir í landbúnaði eru núna undanþegnir samkeppnislögum. Sjálfstæðisflokkurinn og Framsókn hafa heimilað þessum fyrirtækjum að leggja stund á viðskiptahætti sem teljast lögbrot á öðrum mörkuðum. Þau mega núna gera það sem Eimskip, Samskip, Mjólkursamsalan og Olíufélögin máttu ekki gera af því það vinnur gegn hagsmunum okkar og hækkar vöruverð. Það þarf ekki lengur leynifundi í Öskjuhlíð um verðsamráð eins og áður tíðkaðist. Slíkir samráðsgöngutúrar eru núna leyfilegir þar, en einnig í Skagafirðinum og annars staðar á landinu. Fyrirtækin geta líka skipt á milli sín mörkuðum eða sameinast í einn einokunarrisa ef þeim sýnist. Í raun er boðið upp á hlaðborð löglegra samkeppnisbrota sem fyrirtækin geta nýtt sér að vild, án raunverulegs eftirlits. Sum þessara fyrirtækja hafa umgengist samkeppnislögin frjálslega hingað til, en þeim eigum við nú að treysta til að skila ávinningi af samráði, fákeppni og jafnvel einokun í vasa neytenda og til bænda. Fyrir því er engin trygging í lögunum. Það sorglega er að það er leikur einn að styrkja stöðu bænda og afurðarstöðva innan samkeppnislaga. Þá þarf að sýna fram á að neytendur fái sanngjarna hlutdeild í ávinningnum. Það virðist einhverra hluta vegna of íþyngjandi kvöð á þessum markið og þá grípa andstæðingar heilbrigðrar samkeppni til þess ráðs að afnema bara samkeppnislögin. Kunna menn mörg dæmi þess í sögunni að verðsamráð stórra fyrirtækja, fákeppni og jafnvel einokun á litlum markaði skili venjulegu fólki hagstæðari kjörum? Eða litlum framleiðendum eins og bændum? Nei, þetta leiðir alltaf til þess að verðsamráðsfurstar, fákeppnisfyrirtæki og einokunarrisar hagnast á kostnað almennings. Til að hindra svona aðför gegn almenningi setja siðaðar þjóðir samkeppnislög. Á Íslandi er þeim vikið til hliðar til að þóknast vildarvinum. Sérhagsmunir fárra ríkra fyrirtækja trompa almannahagsmuni okkar allra. Vinnubrögðin við lagasetninguna segja allt um hugarfarið sem lá að baki. Upphaflegu frumvarpi matvælaráðherra var umbylt af meirihluta atvinnuveganefndar án þess að helstu hagsmunaaðilar fengju að segja sína skoðun eða skila inn umsögn. Ekki einu sinni ráðuneytið var haft með í ráðum. Eðlilegri þinglegri meðferð var einfaldlega kippt úr sambandi. Þetta var svo sjúskað ferli að formaður nefndarinnar, Þórarinn Ingi Pétursson, hefur staðfest að lögmenn þeirra sem mest græða á fúskinu voru beinir þátttakendur í að skrifa lögin með meirihluta nefndarinnar. Það hefur hann sjálfur viðurkennt og virðist nánast líta á það sem fallega greiðvikni við þingið af hálfu hagsmunaaðilans. Á meðan kalla VR, Neytendasamtökin og Félag atvinnurekenda þetta hreinlega spillingu og tala um stjórnarskrárbrot. Fráfarandi formaður bændasamtakanna hefur líka gagnrýnt þetta harðlega. Meira að segja matvælaráðuneytið, þaðan sem frumvarpið kom upphaflega, hefur mótmælt þessum vinnubrögðum af krafti. Það telur breytingarnar mögulega ganga gegn EES samningnum. Kaldhæðnislega er einn þeirra þingmanna sem keyrðu þetta í gegn, Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, nú orðin matvælaráðherra og byrjar því ráðherraferilinn með því að fá verðskuldaða yfirhalningu frá eigin ráðuneyti. Nýr forsætisráðherra réttlætir þetta með sannfæringarkrafti sem sérhver sósíalisti og framsóknarmaður væri stoltur af. Réttlætingin fyrir þessu er að verja íslenskan landbúnað fyrir samkeppni erlendis frá. Sem er áhugavert í ljósi þess að stóru fyrirtækin sem græða mest á þessari breytingu, eru sjálf meðal helstu innflytjenda landbúnaðarvara. Það er því í raun verið að vernda þau fyrir sjálfum sér, eins einkennilega og það nú hljómar. Forsætisráðherrann nýi bítur svo höfuðið af skömminni með að gagnrýna þá sem studdu niðurfellingu tolla á kjúklingabringum frá Úkraínu til að styðja við stríðshrjáða þjóð, rétt eins og Úkraína bað um. Sem er frekar kaldhæðnislegt því hverjir fluttu aftur inn úkraínska kjúklinginn? Jú, þessir sömu milliliðarisar og eru núna undanþegnir samkeppnislögum. Þeir fitna á kostnað almennings og bænda. Höfundur er þingmaður Viðreisnar.
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar