Uppbygging orkuinnviða er grunnforsenda orkuskipta Gnýr Guðmundsson skrifar 25. ágúst 2023 08:01 Á dögunum kom út í fyrsta skipti Raforkuspá Landsnets. Spáin ásamt tveimur sviðsmyndum gerir grein fyrir því hvernig talið er að raforkumarkaðir geti þróast á Íslandi næstu áratugina miðað við mismunandi innleiðingartíma fullra orkuskipta. Samkvæmt spánni munu orkuskiptin kalla á aukna eftirspurn eftir raforku í takt við það sem þau munu raungerast ásamt því að raforkunotkun heimila, þjónustuaðila og atvinnulífsins mun halda áfram að aukast í svipuðum takti og verið hefur. Allt þetta kallar á talsvert meiri eftirspurn eftir raforku en hægt er að mæta með núverandi vatnsafls- og jarðvarmavirkjunum, þó svo að hægt sé að auka nýtingu þeirra með bættu flutningskerfi. Það er því til mikils að vinna að uppbygging orkuvinnslu gangi í takt við innleiðingu orkuskipta og annarrar þróunar svo að hægt sé að standa við skuldbindingar landsins um samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda og langtíma markmið um kolefnishlutleysi samhliða annarri þróun. Er þar bæði átt við uppbyggingu virkjana sem þykja hefðbundnar hér á landi og eins í breytilegum orkugjöfum sem við þekkjum ekki eins vel s.s. vindorku og jafnvel sólarorku seinna meir. Til að þetta gangi eftir er mikilvægt að undirbúnings- og leyfisferli séu þannig uppsett að þau styðji við þessa uppbyggingu og hægi ekki á orkuskiptunum úr hófi fram. Gildir það m.a. um Rammaáætlun, en virkjanir í núverandi nýtingarflokki rammaætlunar hrökkva skammt þegar kemur að orkuþörf til næstu áratuga. Eins er mikilvægt að til staðar séu raunhæf viðmið og regluverk um nýtingu vindorku og jafnvel sólarorku og að leyfisveitingaferli innviðauppbyggingar séu þannig skilgreind að hægt sé að komast áfram með mikilvægar framkvæmdir í raforkukerfinu. Flutningskerfi raforku er lykilþáttur í innleiðingu orkuskipta Til að bregðast við aukinni notkun og framleiðslu á raforku og þá sérstaklega nýjum breytilegum orkugjöfum er mikilvægt að flutningskerfi raforku sé í stakk búið að takast á við það hlutverk sem því er ætlað. Flutningskerfið er að hluta til barns síns tíma og því víða þörf á uppfærslum. Sá hluti þess sem í daglegu tali kallast byggðalínan tengir saman landshluta og hefur síðustu árin ekki náð að þjóna hlutverki sínu sem skyldi vegna takmarkaðrar flutningsgetu. Við þessu hefur verið brugðist og er bygging nýrrar afkastameiri byggðalínu á 220 kV spennu þegar hafinn. Var verkefninu skipt upp í tvo hluta, sá fyrri norður fyrir frá Hvalfirði og austur á land, en sá síðari að ljúka hringtengingu annað hvort með línulögnum suður fyrir Vatnajökul eða þá norður fyrir jökul. Ákvörðun um hvora leiðina skal fara hefur ekki verið tekin ennþá. Fyrstu tvær línurnar norður fyrir hafa þegar verið spennusettar og sjá þær fyrir öruggum og afkastamiklum tengingum á milli Fljótsdalsstöðvar á Héraði og Akureyrar með viðkomu í Kröflu og á Hólasandi. Í undirbúningi, mislangt komnar, eru svo þrjár nýjar 220 kV línur sem munu tengja saman Akureyri og Hvalfjörð með tengipunktum í Blöndu og á Holtavörðuheiði. Í nýrri kerfisáætlun Landsnets sem komin er í samþykktarferli hjá Orkustofnun eru allar þessar þrjár línur á þriggja ára framkvæmdaáætlun fyrirtækisins sem þýðir að framkvæmdir við þær ættu að hefjast fyrir árið 2027 ef allt gengur að óskum við undirbúninginn. Afléttingar flutningstakmarkana auka orkunýtingu Með afkastamiklum línum, sem tengja saman landshluta, skapast tækifæri til betri nýtingar núverandi virkjana en sýnt hefur verið fram á með greiningum að beint þjóðhagslegt tap af flutningstakmörkunum á byggðalínuhringnum hefur numið yfir 5 milljörðum króna í nýlegu slæmu vatnsári. Ný kynslóð byggðalínu mun einnig bæta aðgengi að flutningskerfinu til muna og gildir það bæði um nýja notendur sem og nýjar orkuvinnslueiningar. Til að bregðast við þeirri flutningsþörf sem orkuskiptin og önnur þróun kallar á og kemur fram í nýrri raforkuspá Landsnets hafa uppbyggingaráætlanir verið uppfærðar. Helstu breytingar sem gerðar hafa verið á áætlunum er að nú er gert ráð fyrir að nýjar línur á vesturhluta landsins verið útbúnar með flutningsmeiri leiðurum þannig að þær geti flutt meiri raforku án þess að sjónræn áhrif af þeirra völdum breytist. Uppbygging á landsvísu En það er ekki nægilegt að uppfæra einungis byggðalínuna. Til að markmið um orkuskipti náist er mikilvægt að svæðisbundin uppbygging verði á þann hátt að flutningskerfið standi ekki í vegi fyrir orkuskiptum auk þess sem kerfið þarf að styðja við áform sveitarfélaga um atvinnuuppbyggingu. Á þetta bæði við um bætt aðgengi að orku sem og aukið afhendingaröryggi en í rafvæddu samfélagi framtíðar mun öryggið verða æ mikilvægari þáttur. Í nýrri kerfisáætlun Landsnets má finna drög að áætlun til 20 ára um uppbyggingu kerfisins fyrir alla landshluta. Með þeirri uppbyggingu sem þar er lýst er ljóst að raforkukerfið verður í stakk búið að taka við fullum orkuskiptum auk þess að styðja við byggðaþróun í landinu með auknu aðgengi að innlendri endurnýjanlegri orku fyrir uppbyggingu á atvinnustarfsemi. Nýja raforkuspá, Kerfisáætlun og greiningu á samfélagslegum kostnaði við flutningstakmarkanir má finna á heimasíðu Landsnets. Höfundur er forstöðumaður Kerfisþróunar hjá Landsneti. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Orkumál Orkuskipti Vatnsaflsvirkjanir Jarðhiti Vindorka Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Útrýming mannsins á RÚV Vala Hafstað Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu Skoðun Ástþór Magnússon í spádómum? Gunnar Karl Halldórsson Skoðun Af hverju kýs ég ekki Katrínu Jakobs Birgir Dýrfjörð Skoðun Menningarlegur og sáttfús forseti Aldís Aðalbjarnardóttir Skoðun Var upplýsingagjöf í covidfaraldrinum upplýsingaóreiða? Steingrímur Atlason Skoðun Þrír dæmigerðir dagar skemmtiferðaskipafarþega í júlí Ingvar Örn Ingvarsson Skoðun Söngvakeppni og stríðsglæpir Ragnhildur Hólmgeirsdóttir Skoðun Leikskólakennara á eftirlaunum er ofboðið Ásdís Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ástþór Magnússon í spádómum? Gunnar Karl Halldórsson skrifar Skoðun Athugasemdir við grein um samgöngumál Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Riðulaust Ísland! Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur skrifar Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Þrír dæmigerðir dagar skemmtiferðaskipafarþega í júlí Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Minnisleysi eða þekkingarskortur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dáin og deyjandi dýr en engin neyð? Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Dagur til umhugsunar Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Að leysa vandann með quick fix Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Var upplýsingagjöf í covidfaraldrinum upplýsingaóreiða? Steingrímur Atlason skrifar Skoðun Mikilvægi íþróttafélaga Lárus Sigurðsson skrifar Skoðun Sumargjafir Gunnar Ingi Björnsson skrifar Skoðun Þar sem er reykur þar er… Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Betur má ef duga skal Kristinn Árni L. Hróbjartsson skrifar Skoðun Menningarlegur og sáttfús forseti Aldís Aðalbjarnardóttir skrifar Skoðun Leið að hraðari innviðauppbyggingu Sölvi Sturluson skrifar Skoðun Viltu bjarga heiminum? Samfélagsdrifnar loftslagslausnir Inga Rós Antoníusdóttir skrifar Skoðun Hugleiðingar í aðdraganda kosninga Þuríður Helga Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Lýðskrum eða minnisleysi? Þorvaldur Þorvaldsson skrifar Skoðun Stuðningur við langtímakjarasamninga Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Baldur er minn forseti Hjalti Vignisson skrifar Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Að læra nýtt tungumál og sýna þolinmæði Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Að rækta garðinn sinn Eva Dögg Davíðsdóttir skrifar Skoðun Dánaraðstoð og siðareglur lækna Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Vörður á veginum framundan Davíð Þorláksson skrifar Sjá meira
Á dögunum kom út í fyrsta skipti Raforkuspá Landsnets. Spáin ásamt tveimur sviðsmyndum gerir grein fyrir því hvernig talið er að raforkumarkaðir geti þróast á Íslandi næstu áratugina miðað við mismunandi innleiðingartíma fullra orkuskipta. Samkvæmt spánni munu orkuskiptin kalla á aukna eftirspurn eftir raforku í takt við það sem þau munu raungerast ásamt því að raforkunotkun heimila, þjónustuaðila og atvinnulífsins mun halda áfram að aukast í svipuðum takti og verið hefur. Allt þetta kallar á talsvert meiri eftirspurn eftir raforku en hægt er að mæta með núverandi vatnsafls- og jarðvarmavirkjunum, þó svo að hægt sé að auka nýtingu þeirra með bættu flutningskerfi. Það er því til mikils að vinna að uppbygging orkuvinnslu gangi í takt við innleiðingu orkuskipta og annarrar þróunar svo að hægt sé að standa við skuldbindingar landsins um samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda og langtíma markmið um kolefnishlutleysi samhliða annarri þróun. Er þar bæði átt við uppbyggingu virkjana sem þykja hefðbundnar hér á landi og eins í breytilegum orkugjöfum sem við þekkjum ekki eins vel s.s. vindorku og jafnvel sólarorku seinna meir. Til að þetta gangi eftir er mikilvægt að undirbúnings- og leyfisferli séu þannig uppsett að þau styðji við þessa uppbyggingu og hægi ekki á orkuskiptunum úr hófi fram. Gildir það m.a. um Rammaáætlun, en virkjanir í núverandi nýtingarflokki rammaætlunar hrökkva skammt þegar kemur að orkuþörf til næstu áratuga. Eins er mikilvægt að til staðar séu raunhæf viðmið og regluverk um nýtingu vindorku og jafnvel sólarorku og að leyfisveitingaferli innviðauppbyggingar séu þannig skilgreind að hægt sé að komast áfram með mikilvægar framkvæmdir í raforkukerfinu. Flutningskerfi raforku er lykilþáttur í innleiðingu orkuskipta Til að bregðast við aukinni notkun og framleiðslu á raforku og þá sérstaklega nýjum breytilegum orkugjöfum er mikilvægt að flutningskerfi raforku sé í stakk búið að takast á við það hlutverk sem því er ætlað. Flutningskerfið er að hluta til barns síns tíma og því víða þörf á uppfærslum. Sá hluti þess sem í daglegu tali kallast byggðalínan tengir saman landshluta og hefur síðustu árin ekki náð að þjóna hlutverki sínu sem skyldi vegna takmarkaðrar flutningsgetu. Við þessu hefur verið brugðist og er bygging nýrrar afkastameiri byggðalínu á 220 kV spennu þegar hafinn. Var verkefninu skipt upp í tvo hluta, sá fyrri norður fyrir frá Hvalfirði og austur á land, en sá síðari að ljúka hringtengingu annað hvort með línulögnum suður fyrir Vatnajökul eða þá norður fyrir jökul. Ákvörðun um hvora leiðina skal fara hefur ekki verið tekin ennþá. Fyrstu tvær línurnar norður fyrir hafa þegar verið spennusettar og sjá þær fyrir öruggum og afkastamiklum tengingum á milli Fljótsdalsstöðvar á Héraði og Akureyrar með viðkomu í Kröflu og á Hólasandi. Í undirbúningi, mislangt komnar, eru svo þrjár nýjar 220 kV línur sem munu tengja saman Akureyri og Hvalfjörð með tengipunktum í Blöndu og á Holtavörðuheiði. Í nýrri kerfisáætlun Landsnets sem komin er í samþykktarferli hjá Orkustofnun eru allar þessar þrjár línur á þriggja ára framkvæmdaáætlun fyrirtækisins sem þýðir að framkvæmdir við þær ættu að hefjast fyrir árið 2027 ef allt gengur að óskum við undirbúninginn. Afléttingar flutningstakmarkana auka orkunýtingu Með afkastamiklum línum, sem tengja saman landshluta, skapast tækifæri til betri nýtingar núverandi virkjana en sýnt hefur verið fram á með greiningum að beint þjóðhagslegt tap af flutningstakmörkunum á byggðalínuhringnum hefur numið yfir 5 milljörðum króna í nýlegu slæmu vatnsári. Ný kynslóð byggðalínu mun einnig bæta aðgengi að flutningskerfinu til muna og gildir það bæði um nýja notendur sem og nýjar orkuvinnslueiningar. Til að bregðast við þeirri flutningsþörf sem orkuskiptin og önnur þróun kallar á og kemur fram í nýrri raforkuspá Landsnets hafa uppbyggingaráætlanir verið uppfærðar. Helstu breytingar sem gerðar hafa verið á áætlunum er að nú er gert ráð fyrir að nýjar línur á vesturhluta landsins verið útbúnar með flutningsmeiri leiðurum þannig að þær geti flutt meiri raforku án þess að sjónræn áhrif af þeirra völdum breytist. Uppbygging á landsvísu En það er ekki nægilegt að uppfæra einungis byggðalínuna. Til að markmið um orkuskipti náist er mikilvægt að svæðisbundin uppbygging verði á þann hátt að flutningskerfið standi ekki í vegi fyrir orkuskiptum auk þess sem kerfið þarf að styðja við áform sveitarfélaga um atvinnuuppbyggingu. Á þetta bæði við um bætt aðgengi að orku sem og aukið afhendingaröryggi en í rafvæddu samfélagi framtíðar mun öryggið verða æ mikilvægari þáttur. Í nýrri kerfisáætlun Landsnets má finna drög að áætlun til 20 ára um uppbyggingu kerfisins fyrir alla landshluta. Með þeirri uppbyggingu sem þar er lýst er ljóst að raforkukerfið verður í stakk búið að taka við fullum orkuskiptum auk þess að styðja við byggðaþróun í landinu með auknu aðgengi að innlendri endurnýjanlegri orku fyrir uppbyggingu á atvinnustarfsemi. Nýja raforkuspá, Kerfisáætlun og greiningu á samfélagslegum kostnaði við flutningstakmarkanir má finna á heimasíðu Landsnets. Höfundur er forstöðumaður Kerfisþróunar hjá Landsneti.
Skoðun „Fyrstur kemur fyrstur fær“: Börnum mismunað í aðgengi að sumarnámskeiðum á vegum Reykjavíkurborgar Foreldrar barna á starfsstöð í Vesturbæ Reykjavíkur skrifar
Skoðun Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar
Skoðun Stórhættulegir ágallar á örorkufrumvarpi ríkisstjórnarinnar Jóhann Páll Jóhannsson skrifar
Skoðun Vits er þörf þeim er víða ratar- um gagnsemi og glapræði gervigreindar Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Það er mikill munur á þeim sem vanda sig og hinum sem vanda sig ekki Sigurður G. Guðjónsson skrifar
Skoðun Það sem spurt var um - en svörin þunn og kom kannski ekki á óvart Sigurður Páll Jónsson skrifar