Um raforkumál á Vestfjörðum Elías Jónatansson skrifar 22. ágúst 2023 08:01 Á dögunum birtist á Vísi grein eftir Tómas Guðbjartsson um virkjunarhugmyndir Orkubús Vestfjarða. Undirritaður telur nauðsynlegt að bregðast við þessum skrifum og gera grein fyrir þeirri stöðu sem uppi er í orkumálum á Vestfjörðum og hvaða orkukostir eru raunhæfir horft til næstu ára frá sjónarhóli Orkubús Vestfjarða. Aflskortur og veikburða orkuöryggi Orkumál á Vestfjörðum einkennast af tvennu. Annars vegar er mikill aflskortur til staðar og hins vegar er orkuöryggi veikburða og tryggt með dísilrafstöðvum. Staðan í raforkumálum á Vestfjörðum er því ósjálfbær. Sérstaða orkumála á Vestfjörðum í samanburði við aðra landshluta felst í viðvarandi aflskorti og takmörkunum á afhendingaröryggi um flutningsnet. Um 50% af orkunni sem í dag er notuð á Vestfjörðum er flutt inn frá virkjunum í meira en 250 km fjarlægð frá notendum. Hin 50% orkunnar eru frá virkjunum á Vestfjörðum. Aflgeta virkjana á Vestfjörðum er mest um 21 MW ef þær hafa nægt vatn, en getur á köldum vetrardögum farið niður í 11 MW. Það gerist þegar aðrennsli að virkjunum er lítið og treysta þarf nær alfarið á rennsli úr tiltölulega litlum miðlunarlónum við virkjanir í Mjólká í Arnarfirði, 11 MW og Þverá í Steingrímsfirði 2,4 MW. Afl þeirra er bara brot af mestu heildaraflþörf á Vestfjörðum í dag sem er 44 MW. Um sjö þúsund íbúar Vestfjarða nota rafmagn á við 50 þúsund íbúa á höfuðborgarsvæðinu vegna þess að hús eru víðast hvar kynt með rafmagni þar sem enn er ekki kostur á jarðhitaveitu. Afhendingargeta flutningskerfis raforku er takmörkuð við eina ótrygga flutningslínu sem tengir raforkukerfi Vestfjarða við aðra hluta landsins (Byggðalínuhringinn). Mikil notkun jarðefnaeldsneytis Til að tryggja afhendingaröryggi fyrir samfélag og atvinnulíf á Vestfjörðum þarf nú að reiða sig á varafl sem framleitt er með jarðefnaeldsneyti. Varaafl til raforkuframleiðslu og til rafkyntra hitaveitna er dísilknúið. Á árinu 2022 þurfti að framleiða varmaorku í olíukötlum í 54 daga með jarðefnaeldsneyti. Þannig voru tvær milljónir lítra af olíu notaðar í varaafl fyrir rafkyntar hitaveitur á síðasta ári. Það samsvarar eldsneytisáfyllingu á 42 þúsund bíla. Staða raforkumála á Vestfjörðum er því með öllu óásættanleg og kallar á aðgerðir strax. Háleit markmið í loftslagsmálum verða hjáróma þegar heill landshluti byggir orkuöryggi sitt á jarðefnaeldsneyti. Það er borðleggjandi að þörf fyrir orkuframleiðslu úr jarðefnaeldsneyti mun aukast komi ekki til aðgerða strax. Vatnsdalsvirkjun leysir orkuskort á Vestfjörðum Orkubú Vestfjarða hefur horft til þess að reisa 20-30 MW virkjun í Vatnsfirði, svonefnda Vatnsdalsvirkjun. Vatnsdalsvirkjun er raunhæfur kostur og myndi bæta afhendingaröryggi mikið, enda er hún staðsett tiltölulega nálægt notendum. Virkjunin mun hafa jákvæð umhverfisleg áhrif á orkubúskap á Vestfjörðum og munar þar mest um að mikið drægi úr notkun olíuknúins varaafls. Í hönnun virkjunarinnar yrði líka gætt að umhverfislegum þáttum í umhverfismati auk þess sem þessi kostur ætti eftir að fara í gegnum umfjöllun í Rammaáætlun. Það er algjörlega nauðsynlegt að skoða þennan kost mjög ítarlega frá öllum hliðum, enda virðist hann hafa margt jákvæða kosti umfram aðrar leiðir. Vatnsdalsvirkjun er lykillinn að því að minnka líkur á straumleysi á Vestfjörðum um 90%. Það sýna hermilíkön fyrir kerfið. Aðrir kostir mun síðri Í grein Tómasar Guðbjartssonar leggur hann til tvær lausnir við orkuvanda Vestfjarða. Annars vegar smávirkjanir og hins vegar að rafmagnið verði tekið út af flutningsnetinu með nýrri línu frá Hrútafirði í Mjólká. Tómas telur þannig betra að leysa vanda Vestfirðinga með smávirkjunum sem þyrftu þá kannski að vera 50 til 60 að tölu til að mæta sömu aflþörf og Vatnsdalsvirkjun myndi gera. Þær þyrftu allar að hafa eigið uppistöðulón því annars væru þær gagnslausar til að mæta þeim vanda sem blasir við Vestfirðingum - aflskorti. En jafnvel þótt þær yrðu byggðar þá yrði áfram flókið að stýra raforkukerfinu með svo mörgum og litlum einingum. Þá má ekki gleyma því að aukinn kostnaður við að hafa við þær uppistöðulón og gera þær stýranlegar gerir þær svo dýrar að þær stæðu ekki undir fjárfestingunni við byggingu þeirra. Ég tel að þessi lausn sé því miður algjörlega óraunhæf. Hin leiðin væri að mati Tómasar að byggja nýja 160 km langa flutningslínu sem við gætum kallað Vestfjarðalínu 2, sem færi óumflýjanlega um hluta þeirra svæða sem skilgreind eru ósnert víðerni á Vestfjörðum. Rétt er að hafa í huga að núverandi Vesturlína er 45 ára gömul tréstauralína og mun innan tíðar þarfnast endurnýjunar. Lausnin felst þá óhjákvæmilega í að byggja nýja línu „strax“ og endurnýja þá væntanlega gömlu línuna á næstu tveimur áratugum. Orkubúið útilokar að sjálfsögðu ekki lausn með tvöfaldri línu, en hefur þó ákveðnar efasemdir um að auðvelt verði að leysa vandann nægilega fljótt með þeim hætti því þá þarf að finna leið til að semja við 70 landeigendur á þeirri 160 km löngu leið sem er úr Hrútatungu í Mjólká, á mettíma, auk þess sem tryggja þarf fjármagn, ekki bara í eina heldur í tvær línur á næstu 20 árum. Bygging fleiri dísilorkuvera leysir heldur ekki vandann. Lang raunhæfasti valkosturinn til lausnar er því uppbygging raforkuframleiðslu með vatnsaflsvirkjunum innan Vestfjarða. Höfundur er orkubússtjóri Orkubús Vestfjarða. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Orkumál Vatnsaflsvirkjanir Umhverfismál Vesturbyggð Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Sjá meira
Á dögunum birtist á Vísi grein eftir Tómas Guðbjartsson um virkjunarhugmyndir Orkubús Vestfjarða. Undirritaður telur nauðsynlegt að bregðast við þessum skrifum og gera grein fyrir þeirri stöðu sem uppi er í orkumálum á Vestfjörðum og hvaða orkukostir eru raunhæfir horft til næstu ára frá sjónarhóli Orkubús Vestfjarða. Aflskortur og veikburða orkuöryggi Orkumál á Vestfjörðum einkennast af tvennu. Annars vegar er mikill aflskortur til staðar og hins vegar er orkuöryggi veikburða og tryggt með dísilrafstöðvum. Staðan í raforkumálum á Vestfjörðum er því ósjálfbær. Sérstaða orkumála á Vestfjörðum í samanburði við aðra landshluta felst í viðvarandi aflskorti og takmörkunum á afhendingaröryggi um flutningsnet. Um 50% af orkunni sem í dag er notuð á Vestfjörðum er flutt inn frá virkjunum í meira en 250 km fjarlægð frá notendum. Hin 50% orkunnar eru frá virkjunum á Vestfjörðum. Aflgeta virkjana á Vestfjörðum er mest um 21 MW ef þær hafa nægt vatn, en getur á köldum vetrardögum farið niður í 11 MW. Það gerist þegar aðrennsli að virkjunum er lítið og treysta þarf nær alfarið á rennsli úr tiltölulega litlum miðlunarlónum við virkjanir í Mjólká í Arnarfirði, 11 MW og Þverá í Steingrímsfirði 2,4 MW. Afl þeirra er bara brot af mestu heildaraflþörf á Vestfjörðum í dag sem er 44 MW. Um sjö þúsund íbúar Vestfjarða nota rafmagn á við 50 þúsund íbúa á höfuðborgarsvæðinu vegna þess að hús eru víðast hvar kynt með rafmagni þar sem enn er ekki kostur á jarðhitaveitu. Afhendingargeta flutningskerfis raforku er takmörkuð við eina ótrygga flutningslínu sem tengir raforkukerfi Vestfjarða við aðra hluta landsins (Byggðalínuhringinn). Mikil notkun jarðefnaeldsneytis Til að tryggja afhendingaröryggi fyrir samfélag og atvinnulíf á Vestfjörðum þarf nú að reiða sig á varafl sem framleitt er með jarðefnaeldsneyti. Varaafl til raforkuframleiðslu og til rafkyntra hitaveitna er dísilknúið. Á árinu 2022 þurfti að framleiða varmaorku í olíukötlum í 54 daga með jarðefnaeldsneyti. Þannig voru tvær milljónir lítra af olíu notaðar í varaafl fyrir rafkyntar hitaveitur á síðasta ári. Það samsvarar eldsneytisáfyllingu á 42 þúsund bíla. Staða raforkumála á Vestfjörðum er því með öllu óásættanleg og kallar á aðgerðir strax. Háleit markmið í loftslagsmálum verða hjáróma þegar heill landshluti byggir orkuöryggi sitt á jarðefnaeldsneyti. Það er borðleggjandi að þörf fyrir orkuframleiðslu úr jarðefnaeldsneyti mun aukast komi ekki til aðgerða strax. Vatnsdalsvirkjun leysir orkuskort á Vestfjörðum Orkubú Vestfjarða hefur horft til þess að reisa 20-30 MW virkjun í Vatnsfirði, svonefnda Vatnsdalsvirkjun. Vatnsdalsvirkjun er raunhæfur kostur og myndi bæta afhendingaröryggi mikið, enda er hún staðsett tiltölulega nálægt notendum. Virkjunin mun hafa jákvæð umhverfisleg áhrif á orkubúskap á Vestfjörðum og munar þar mest um að mikið drægi úr notkun olíuknúins varaafls. Í hönnun virkjunarinnar yrði líka gætt að umhverfislegum þáttum í umhverfismati auk þess sem þessi kostur ætti eftir að fara í gegnum umfjöllun í Rammaáætlun. Það er algjörlega nauðsynlegt að skoða þennan kost mjög ítarlega frá öllum hliðum, enda virðist hann hafa margt jákvæða kosti umfram aðrar leiðir. Vatnsdalsvirkjun er lykillinn að því að minnka líkur á straumleysi á Vestfjörðum um 90%. Það sýna hermilíkön fyrir kerfið. Aðrir kostir mun síðri Í grein Tómasar Guðbjartssonar leggur hann til tvær lausnir við orkuvanda Vestfjarða. Annars vegar smávirkjanir og hins vegar að rafmagnið verði tekið út af flutningsnetinu með nýrri línu frá Hrútafirði í Mjólká. Tómas telur þannig betra að leysa vanda Vestfirðinga með smávirkjunum sem þyrftu þá kannski að vera 50 til 60 að tölu til að mæta sömu aflþörf og Vatnsdalsvirkjun myndi gera. Þær þyrftu allar að hafa eigið uppistöðulón því annars væru þær gagnslausar til að mæta þeim vanda sem blasir við Vestfirðingum - aflskorti. En jafnvel þótt þær yrðu byggðar þá yrði áfram flókið að stýra raforkukerfinu með svo mörgum og litlum einingum. Þá má ekki gleyma því að aukinn kostnaður við að hafa við þær uppistöðulón og gera þær stýranlegar gerir þær svo dýrar að þær stæðu ekki undir fjárfestingunni við byggingu þeirra. Ég tel að þessi lausn sé því miður algjörlega óraunhæf. Hin leiðin væri að mati Tómasar að byggja nýja 160 km langa flutningslínu sem við gætum kallað Vestfjarðalínu 2, sem færi óumflýjanlega um hluta þeirra svæða sem skilgreind eru ósnert víðerni á Vestfjörðum. Rétt er að hafa í huga að núverandi Vesturlína er 45 ára gömul tréstauralína og mun innan tíðar þarfnast endurnýjunar. Lausnin felst þá óhjákvæmilega í að byggja nýja línu „strax“ og endurnýja þá væntanlega gömlu línuna á næstu tveimur áratugum. Orkubúið útilokar að sjálfsögðu ekki lausn með tvöfaldri línu, en hefur þó ákveðnar efasemdir um að auðvelt verði að leysa vandann nægilega fljótt með þeim hætti því þá þarf að finna leið til að semja við 70 landeigendur á þeirri 160 km löngu leið sem er úr Hrútatungu í Mjólká, á mettíma, auk þess sem tryggja þarf fjármagn, ekki bara í eina heldur í tvær línur á næstu 20 árum. Bygging fleiri dísilorkuvera leysir heldur ekki vandann. Lang raunhæfasti valkosturinn til lausnar er því uppbygging raforkuframleiðslu með vatnsaflsvirkjunum innan Vestfjarða. Höfundur er orkubússtjóri Orkubús Vestfjarða.
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar