Landsnetið okkar Stefán Georgsson skrifar 30. mars 2023 08:00 Við íslenska þjóðin eigum Landsnet, fyrirtæki sem hefur einkaleyfi á flutningi raforku á Íslandi. Fyrirtækið ber þannig mikla ábyrgð, bæði á því að tryggja orkuöryggi og á því að velja bestu lausnir þegar verið er að þróa flutningskerfi raforku. Félagið er stórt og öflugt, tekjur þess voru rúmir 22 milljarðar í fyrra og rekstrarkostnaðar 5,5 milljarðar. Landsnet hélt árlegan vorfund sinn í Hörpu nú í lok mars. Þar var mikið grátið yfir því hve illa gengi að klára framkvæmdir í flutningskerfinu. Bent var á alla aðra en Landsnet, en ekkert horft innávið - hvað getur Landsnet hugsanlega gert betur? Suðurnesjalína 2 Ég bý á Völlunum í Hafnarfirði og kynntist Landsneti fyrst árin 2014 þegar til stóð að leggja Suðurnesjalínu 2 sem loftlínu hérna í hverfinu. Íbúar mótmæltu harðlega og í fyrsta skipti að ég held tókst að fá Landsnet til að ræða aðra möguleika. Úr varð að Landsnet féll frá þessum fyrirætlunum, en lagði þess í stað til jarðstreng næst íbúðabyggð. Landsnet vildi sömuleiðis taka land á Reykjanesi eignarnámi til að leggja Suðurnesjalínu 2 sem loftlínu. Þetta dæmi Hæstiréttur ólöglegt þar sem Landsnet hafði ekki skoðað jarðstrengi meðfram Reykjanesbraut sem valkost. Framkvæmdin er ennþá stopp - Skipulagsstofnun og sveitarfélagið Vogar vilja jarðstreng en Landsnet ekki. Á meðan bíða íbúar á Suðurnesjum. Hamraneslína Í Hafnarfirði er Hamraneslína, stór loftlína sem íbúar og bæjaryfirvöld í Hafnarfirði hafa lengi viljað losna við. Línan liggur að stóru tengivirki í Hamranesi. Áhugahópurinn Jarðstrengir lagði til árið 2014 að setja línuna í jörð í Hafnarfirði, en Landsnet neitaði að ræða þann möguleika. Þess í stað vildi Landsnet byggja nýja loftlínu (Suðvesturlínu / Lyklafellslínu) sem upphaflega tengdist álvershugmyndum í Helguvík og taka þá Hamraneslínu niður í framhaldinu. Þessi framkvæmd (Lyklafellslína) var úrskurðuð ólögleg þar sem Landsnet hafði ekki skoðað jarðstrengi í öxl Bláfjallavegar sem valkost við nýja loftlínu gegnum vatnsverndarsvæði. Landsnet fór því af stað aftur með nýtt matsverkefni, en millitíðinni fór að gjósa á Reykjanesi. Vísindamenn réðu sterklega gegn því að leggja Lyklafellslínu á mögulegu eldgosasvæði. Niðurstaðan varð að hætta við línuna, en leggja Hamraneslínu sem jarðstreng á stuttum kafla - eins og lagt var til 2014. Hefði sá valkostur verið skoðaður af alvöru þá væri sennilega framkvæmdum löngu lokið. Norðurland Í Morgunblaðinu 16. maí 2014 er rætt við Guðmund Inga Ásmundsson sem þá var aðstoðarforstjóri Landsnets um nýja háspennulínu frá Kröflu inná Akureyri. Þar segir: “Ný háspennulína í lofti, sunnan við Akureyrarflugvöll, raskar ekki flugöryggi að mati Landsnets.” Isavia, bæjaryfirvöld og aðrir voru ekki sammála þessari túlkun Landsnets. Að lokum gaf Landsnet eftir, lagður var jarðstrengur næst Akureyrarflugvelli og línan var spennusett nú síðasta haust. Þessi afstaða Landsnet gegn jarðstrengjum tafði verkefnið verulega. Kvikmyndin Línudans sem sýnd var á RUV fyrir nokkrum árum lýsir barátta bænda og landeigenda á Norðurlandi gegn Blöndulínu 3. Þar koma fram merkilegar upplýsingar um þær sérstöku aðferðir sem Landsnet (sem við eigum öll) notaði við að reyna að fá landeigendur til að samþykkja framkvæmdina. Þessar aðferðir voru ekki til fyrirmyndar að mínu mati. Þá hefur verið bent á fara megi mildari leiðir á Norðurlandi, til dæmis að leggja minni (132 kV) línu um Tröllaskaga í stað 220 kV línu. Fleiri valkostir? Landsnet hefur lengi bent á kostnað við jarðstrengi sem ástæðu fyrir því að þeir komi ekki til greina. Þetta hefur þó ekki alltaf staðist skoðun og til dæmis týndist skýrsla sem kostnaðarmat var byggt á þegar beðið var um frekari rökstuðning. Skýrslan hefur aldrei fundist. Jarðstrengir eru ekki lausn alls staðar, en það verður að gera þá kröfu til einokunarfyrirtækis í eigu þjóðarinnar að þeir séu skoðaðir sem raunverulegur valkostur. Það hefur aftur og aftur “gleymst” hjá Landsneti. Þá má í sumum tilvikum sennilega komast af með minni línur en lagt er upp með. Þannig var til dæmis gert ráð fyrir stórum og öflugum 400 kV línum í upprunalegum hugmyndum á Suðvesturhorninu, en þær hugmyndir hafa verið lagðar til hliðar. Mér finnst það sjálfsögð krafa að Landsnet byrji á því að líta innávið og lagfæri það sem miður hefur farið síðustu ár áður en beðið er um breytingar á lagaumhverfi. Landsnet hefur úr miklum fjármunum að spila eins og allt það kynningarefni sem framleitt er fyrir Landsnet ber með sér. En þegar ekki er búið að lagfæra undirliggjandi vandamál hjálpar dýrt kynningarefni ekki. Það er alltaf hætta á því að án heimanáms verði einkunnir í prófum ekki sérlega háar og Landsnet hefur aftur og aftur fengið falleinkunn. Lausnin er að læra heima, ekki skipta um kennara eða prófdómara. Höfundur er verkfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Orkumál Mest lesið Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Sjá meira
Við íslenska þjóðin eigum Landsnet, fyrirtæki sem hefur einkaleyfi á flutningi raforku á Íslandi. Fyrirtækið ber þannig mikla ábyrgð, bæði á því að tryggja orkuöryggi og á því að velja bestu lausnir þegar verið er að þróa flutningskerfi raforku. Félagið er stórt og öflugt, tekjur þess voru rúmir 22 milljarðar í fyrra og rekstrarkostnaðar 5,5 milljarðar. Landsnet hélt árlegan vorfund sinn í Hörpu nú í lok mars. Þar var mikið grátið yfir því hve illa gengi að klára framkvæmdir í flutningskerfinu. Bent var á alla aðra en Landsnet, en ekkert horft innávið - hvað getur Landsnet hugsanlega gert betur? Suðurnesjalína 2 Ég bý á Völlunum í Hafnarfirði og kynntist Landsneti fyrst árin 2014 þegar til stóð að leggja Suðurnesjalínu 2 sem loftlínu hérna í hverfinu. Íbúar mótmæltu harðlega og í fyrsta skipti að ég held tókst að fá Landsnet til að ræða aðra möguleika. Úr varð að Landsnet féll frá þessum fyrirætlunum, en lagði þess í stað til jarðstreng næst íbúðabyggð. Landsnet vildi sömuleiðis taka land á Reykjanesi eignarnámi til að leggja Suðurnesjalínu 2 sem loftlínu. Þetta dæmi Hæstiréttur ólöglegt þar sem Landsnet hafði ekki skoðað jarðstrengi meðfram Reykjanesbraut sem valkost. Framkvæmdin er ennþá stopp - Skipulagsstofnun og sveitarfélagið Vogar vilja jarðstreng en Landsnet ekki. Á meðan bíða íbúar á Suðurnesjum. Hamraneslína Í Hafnarfirði er Hamraneslína, stór loftlína sem íbúar og bæjaryfirvöld í Hafnarfirði hafa lengi viljað losna við. Línan liggur að stóru tengivirki í Hamranesi. Áhugahópurinn Jarðstrengir lagði til árið 2014 að setja línuna í jörð í Hafnarfirði, en Landsnet neitaði að ræða þann möguleika. Þess í stað vildi Landsnet byggja nýja loftlínu (Suðvesturlínu / Lyklafellslínu) sem upphaflega tengdist álvershugmyndum í Helguvík og taka þá Hamraneslínu niður í framhaldinu. Þessi framkvæmd (Lyklafellslína) var úrskurðuð ólögleg þar sem Landsnet hafði ekki skoðað jarðstrengi í öxl Bláfjallavegar sem valkost við nýja loftlínu gegnum vatnsverndarsvæði. Landsnet fór því af stað aftur með nýtt matsverkefni, en millitíðinni fór að gjósa á Reykjanesi. Vísindamenn réðu sterklega gegn því að leggja Lyklafellslínu á mögulegu eldgosasvæði. Niðurstaðan varð að hætta við línuna, en leggja Hamraneslínu sem jarðstreng á stuttum kafla - eins og lagt var til 2014. Hefði sá valkostur verið skoðaður af alvöru þá væri sennilega framkvæmdum löngu lokið. Norðurland Í Morgunblaðinu 16. maí 2014 er rætt við Guðmund Inga Ásmundsson sem þá var aðstoðarforstjóri Landsnets um nýja háspennulínu frá Kröflu inná Akureyri. Þar segir: “Ný háspennulína í lofti, sunnan við Akureyrarflugvöll, raskar ekki flugöryggi að mati Landsnets.” Isavia, bæjaryfirvöld og aðrir voru ekki sammála þessari túlkun Landsnets. Að lokum gaf Landsnet eftir, lagður var jarðstrengur næst Akureyrarflugvelli og línan var spennusett nú síðasta haust. Þessi afstaða Landsnet gegn jarðstrengjum tafði verkefnið verulega. Kvikmyndin Línudans sem sýnd var á RUV fyrir nokkrum árum lýsir barátta bænda og landeigenda á Norðurlandi gegn Blöndulínu 3. Þar koma fram merkilegar upplýsingar um þær sérstöku aðferðir sem Landsnet (sem við eigum öll) notaði við að reyna að fá landeigendur til að samþykkja framkvæmdina. Þessar aðferðir voru ekki til fyrirmyndar að mínu mati. Þá hefur verið bent á fara megi mildari leiðir á Norðurlandi, til dæmis að leggja minni (132 kV) línu um Tröllaskaga í stað 220 kV línu. Fleiri valkostir? Landsnet hefur lengi bent á kostnað við jarðstrengi sem ástæðu fyrir því að þeir komi ekki til greina. Þetta hefur þó ekki alltaf staðist skoðun og til dæmis týndist skýrsla sem kostnaðarmat var byggt á þegar beðið var um frekari rökstuðning. Skýrslan hefur aldrei fundist. Jarðstrengir eru ekki lausn alls staðar, en það verður að gera þá kröfu til einokunarfyrirtækis í eigu þjóðarinnar að þeir séu skoðaðir sem raunverulegur valkostur. Það hefur aftur og aftur “gleymst” hjá Landsneti. Þá má í sumum tilvikum sennilega komast af með minni línur en lagt er upp með. Þannig var til dæmis gert ráð fyrir stórum og öflugum 400 kV línum í upprunalegum hugmyndum á Suðvesturhorninu, en þær hugmyndir hafa verið lagðar til hliðar. Mér finnst það sjálfsögð krafa að Landsnet byrji á því að líta innávið og lagfæri það sem miður hefur farið síðustu ár áður en beðið er um breytingar á lagaumhverfi. Landsnet hefur úr miklum fjármunum að spila eins og allt það kynningarefni sem framleitt er fyrir Landsnet ber með sér. En þegar ekki er búið að lagfæra undirliggjandi vandamál hjálpar dýrt kynningarefni ekki. Það er alltaf hætta á því að án heimanáms verði einkunnir í prófum ekki sérlega háar og Landsnet hefur aftur og aftur fengið falleinkunn. Lausnin er að læra heima, ekki skipta um kennara eða prófdómara. Höfundur er verkfræðingur.
Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun