Landsnetið okkar Stefán Georgsson skrifar 30. mars 2023 08:00 Við íslenska þjóðin eigum Landsnet, fyrirtæki sem hefur einkaleyfi á flutningi raforku á Íslandi. Fyrirtækið ber þannig mikla ábyrgð, bæði á því að tryggja orkuöryggi og á því að velja bestu lausnir þegar verið er að þróa flutningskerfi raforku. Félagið er stórt og öflugt, tekjur þess voru rúmir 22 milljarðar í fyrra og rekstrarkostnaðar 5,5 milljarðar. Landsnet hélt árlegan vorfund sinn í Hörpu nú í lok mars. Þar var mikið grátið yfir því hve illa gengi að klára framkvæmdir í flutningskerfinu. Bent var á alla aðra en Landsnet, en ekkert horft innávið - hvað getur Landsnet hugsanlega gert betur? Suðurnesjalína 2 Ég bý á Völlunum í Hafnarfirði og kynntist Landsneti fyrst árin 2014 þegar til stóð að leggja Suðurnesjalínu 2 sem loftlínu hérna í hverfinu. Íbúar mótmæltu harðlega og í fyrsta skipti að ég held tókst að fá Landsnet til að ræða aðra möguleika. Úr varð að Landsnet féll frá þessum fyrirætlunum, en lagði þess í stað til jarðstreng næst íbúðabyggð. Landsnet vildi sömuleiðis taka land á Reykjanesi eignarnámi til að leggja Suðurnesjalínu 2 sem loftlínu. Þetta dæmi Hæstiréttur ólöglegt þar sem Landsnet hafði ekki skoðað jarðstrengi meðfram Reykjanesbraut sem valkost. Framkvæmdin er ennþá stopp - Skipulagsstofnun og sveitarfélagið Vogar vilja jarðstreng en Landsnet ekki. Á meðan bíða íbúar á Suðurnesjum. Hamraneslína Í Hafnarfirði er Hamraneslína, stór loftlína sem íbúar og bæjaryfirvöld í Hafnarfirði hafa lengi viljað losna við. Línan liggur að stóru tengivirki í Hamranesi. Áhugahópurinn Jarðstrengir lagði til árið 2014 að setja línuna í jörð í Hafnarfirði, en Landsnet neitaði að ræða þann möguleika. Þess í stað vildi Landsnet byggja nýja loftlínu (Suðvesturlínu / Lyklafellslínu) sem upphaflega tengdist álvershugmyndum í Helguvík og taka þá Hamraneslínu niður í framhaldinu. Þessi framkvæmd (Lyklafellslína) var úrskurðuð ólögleg þar sem Landsnet hafði ekki skoðað jarðstrengi í öxl Bláfjallavegar sem valkost við nýja loftlínu gegnum vatnsverndarsvæði. Landsnet fór því af stað aftur með nýtt matsverkefni, en millitíðinni fór að gjósa á Reykjanesi. Vísindamenn réðu sterklega gegn því að leggja Lyklafellslínu á mögulegu eldgosasvæði. Niðurstaðan varð að hætta við línuna, en leggja Hamraneslínu sem jarðstreng á stuttum kafla - eins og lagt var til 2014. Hefði sá valkostur verið skoðaður af alvöru þá væri sennilega framkvæmdum löngu lokið. Norðurland Í Morgunblaðinu 16. maí 2014 er rætt við Guðmund Inga Ásmundsson sem þá var aðstoðarforstjóri Landsnets um nýja háspennulínu frá Kröflu inná Akureyri. Þar segir: “Ný háspennulína í lofti, sunnan við Akureyrarflugvöll, raskar ekki flugöryggi að mati Landsnets.” Isavia, bæjaryfirvöld og aðrir voru ekki sammála þessari túlkun Landsnets. Að lokum gaf Landsnet eftir, lagður var jarðstrengur næst Akureyrarflugvelli og línan var spennusett nú síðasta haust. Þessi afstaða Landsnet gegn jarðstrengjum tafði verkefnið verulega. Kvikmyndin Línudans sem sýnd var á RUV fyrir nokkrum árum lýsir barátta bænda og landeigenda á Norðurlandi gegn Blöndulínu 3. Þar koma fram merkilegar upplýsingar um þær sérstöku aðferðir sem Landsnet (sem við eigum öll) notaði við að reyna að fá landeigendur til að samþykkja framkvæmdina. Þessar aðferðir voru ekki til fyrirmyndar að mínu mati. Þá hefur verið bent á fara megi mildari leiðir á Norðurlandi, til dæmis að leggja minni (132 kV) línu um Tröllaskaga í stað 220 kV línu. Fleiri valkostir? Landsnet hefur lengi bent á kostnað við jarðstrengi sem ástæðu fyrir því að þeir komi ekki til greina. Þetta hefur þó ekki alltaf staðist skoðun og til dæmis týndist skýrsla sem kostnaðarmat var byggt á þegar beðið var um frekari rökstuðning. Skýrslan hefur aldrei fundist. Jarðstrengir eru ekki lausn alls staðar, en það verður að gera þá kröfu til einokunarfyrirtækis í eigu þjóðarinnar að þeir séu skoðaðir sem raunverulegur valkostur. Það hefur aftur og aftur “gleymst” hjá Landsneti. Þá má í sumum tilvikum sennilega komast af með minni línur en lagt er upp með. Þannig var til dæmis gert ráð fyrir stórum og öflugum 400 kV línum í upprunalegum hugmyndum á Suðvesturhorninu, en þær hugmyndir hafa verið lagðar til hliðar. Mér finnst það sjálfsögð krafa að Landsnet byrji á því að líta innávið og lagfæri það sem miður hefur farið síðustu ár áður en beðið er um breytingar á lagaumhverfi. Landsnet hefur úr miklum fjármunum að spila eins og allt það kynningarefni sem framleitt er fyrir Landsnet ber með sér. En þegar ekki er búið að lagfæra undirliggjandi vandamál hjálpar dýrt kynningarefni ekki. Það er alltaf hætta á því að án heimanáms verði einkunnir í prófum ekki sérlega háar og Landsnet hefur aftur og aftur fengið falleinkunn. Lausnin er að læra heima, ekki skipta um kennara eða prófdómara. Höfundur er verkfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Orkumál Mest lesið Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Tjaldið fellt í leikhúsi fáránleikans Vésteinn Ólason Skoðun Ég vona að þú gleymir mér ekki Hlynur Már Vilhjálmsson Skoðun Hvaða einkunn fékkst þú á bílprófinu? Grétar Birgisson Skoðun Málþófs klúður Sægreifa-flokkanna Jón Þór Ólafsson Skoðun Græna vöruhúsið setur svartan blett á íslenskt samfélag Davíð Aron Routley Skoðun Heilbrigðisreglugerð WHO: Hagsmunir eða heimska? Júlíus Valsson Skoðun Dæmt um efni, Hörður Árni Finnsson,Elvar Örn Friðriksson,Snæbjörn Guðmundsson Skoðun Halldór 12.07.25 Halldór Flugnám - Annar hluti: Afskiptaleysi stjórnvalda Matthías Arngrímsson Skoðun Skoðun Skoðun Ég vona að þú gleymir mér ekki Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Hvaða einkunn fékkst þú á bílprófinu? Grétar Birgisson skrifar Skoðun Að koma út í lífið með verri forgjöf, hvernig tilfinning er það? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Tjaldið fellt í leikhúsi fáránleikans Vésteinn Ólason skrifar Skoðun Heilbrigðisreglugerð WHO: Hagsmunir eða heimska? Júlíus Valsson skrifar Skoðun Málþófs klúður Sægreifa-flokkanna Jón Þór Ólafsson skrifar Skoðun Græna vöruhúsið setur svartan blett á íslenskt samfélag Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Dæmt um efni, Hörður Árni Finnsson,Elvar Örn Friðriksson,Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Flugnám - Annar hluti: Afskiptaleysi stjórnvalda Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Sóvésk sápuópera Franklín Ernir Kristjánsson skrifar Skoðun Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Dæmir sig sjálft Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Mega blaðamenn ljúga? Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um nægjusemi í heimi neyslubrjálæðis Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Samstarf er lykill að framtíðinni Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæði? Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Hver erum við? Hvert stefnum við? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir skrifar Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir skrifar Skoðun Hugtakið valdarán gengisfellt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Dæmt um form, ekki efni Hörður Arnarson skrifar Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Um fundarstjórn forseta Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hjálpartæki – fyrir hverja? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Flugnám - Fyrsti hluti: Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland skrifar Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason skrifar Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Sjá meira
Við íslenska þjóðin eigum Landsnet, fyrirtæki sem hefur einkaleyfi á flutningi raforku á Íslandi. Fyrirtækið ber þannig mikla ábyrgð, bæði á því að tryggja orkuöryggi og á því að velja bestu lausnir þegar verið er að þróa flutningskerfi raforku. Félagið er stórt og öflugt, tekjur þess voru rúmir 22 milljarðar í fyrra og rekstrarkostnaðar 5,5 milljarðar. Landsnet hélt árlegan vorfund sinn í Hörpu nú í lok mars. Þar var mikið grátið yfir því hve illa gengi að klára framkvæmdir í flutningskerfinu. Bent var á alla aðra en Landsnet, en ekkert horft innávið - hvað getur Landsnet hugsanlega gert betur? Suðurnesjalína 2 Ég bý á Völlunum í Hafnarfirði og kynntist Landsneti fyrst árin 2014 þegar til stóð að leggja Suðurnesjalínu 2 sem loftlínu hérna í hverfinu. Íbúar mótmæltu harðlega og í fyrsta skipti að ég held tókst að fá Landsnet til að ræða aðra möguleika. Úr varð að Landsnet féll frá þessum fyrirætlunum, en lagði þess í stað til jarðstreng næst íbúðabyggð. Landsnet vildi sömuleiðis taka land á Reykjanesi eignarnámi til að leggja Suðurnesjalínu 2 sem loftlínu. Þetta dæmi Hæstiréttur ólöglegt þar sem Landsnet hafði ekki skoðað jarðstrengi meðfram Reykjanesbraut sem valkost. Framkvæmdin er ennþá stopp - Skipulagsstofnun og sveitarfélagið Vogar vilja jarðstreng en Landsnet ekki. Á meðan bíða íbúar á Suðurnesjum. Hamraneslína Í Hafnarfirði er Hamraneslína, stór loftlína sem íbúar og bæjaryfirvöld í Hafnarfirði hafa lengi viljað losna við. Línan liggur að stóru tengivirki í Hamranesi. Áhugahópurinn Jarðstrengir lagði til árið 2014 að setja línuna í jörð í Hafnarfirði, en Landsnet neitaði að ræða þann möguleika. Þess í stað vildi Landsnet byggja nýja loftlínu (Suðvesturlínu / Lyklafellslínu) sem upphaflega tengdist álvershugmyndum í Helguvík og taka þá Hamraneslínu niður í framhaldinu. Þessi framkvæmd (Lyklafellslína) var úrskurðuð ólögleg þar sem Landsnet hafði ekki skoðað jarðstrengi í öxl Bláfjallavegar sem valkost við nýja loftlínu gegnum vatnsverndarsvæði. Landsnet fór því af stað aftur með nýtt matsverkefni, en millitíðinni fór að gjósa á Reykjanesi. Vísindamenn réðu sterklega gegn því að leggja Lyklafellslínu á mögulegu eldgosasvæði. Niðurstaðan varð að hætta við línuna, en leggja Hamraneslínu sem jarðstreng á stuttum kafla - eins og lagt var til 2014. Hefði sá valkostur verið skoðaður af alvöru þá væri sennilega framkvæmdum löngu lokið. Norðurland Í Morgunblaðinu 16. maí 2014 er rætt við Guðmund Inga Ásmundsson sem þá var aðstoðarforstjóri Landsnets um nýja háspennulínu frá Kröflu inná Akureyri. Þar segir: “Ný háspennulína í lofti, sunnan við Akureyrarflugvöll, raskar ekki flugöryggi að mati Landsnets.” Isavia, bæjaryfirvöld og aðrir voru ekki sammála þessari túlkun Landsnets. Að lokum gaf Landsnet eftir, lagður var jarðstrengur næst Akureyrarflugvelli og línan var spennusett nú síðasta haust. Þessi afstaða Landsnet gegn jarðstrengjum tafði verkefnið verulega. Kvikmyndin Línudans sem sýnd var á RUV fyrir nokkrum árum lýsir barátta bænda og landeigenda á Norðurlandi gegn Blöndulínu 3. Þar koma fram merkilegar upplýsingar um þær sérstöku aðferðir sem Landsnet (sem við eigum öll) notaði við að reyna að fá landeigendur til að samþykkja framkvæmdina. Þessar aðferðir voru ekki til fyrirmyndar að mínu mati. Þá hefur verið bent á fara megi mildari leiðir á Norðurlandi, til dæmis að leggja minni (132 kV) línu um Tröllaskaga í stað 220 kV línu. Fleiri valkostir? Landsnet hefur lengi bent á kostnað við jarðstrengi sem ástæðu fyrir því að þeir komi ekki til greina. Þetta hefur þó ekki alltaf staðist skoðun og til dæmis týndist skýrsla sem kostnaðarmat var byggt á þegar beðið var um frekari rökstuðning. Skýrslan hefur aldrei fundist. Jarðstrengir eru ekki lausn alls staðar, en það verður að gera þá kröfu til einokunarfyrirtækis í eigu þjóðarinnar að þeir séu skoðaðir sem raunverulegur valkostur. Það hefur aftur og aftur “gleymst” hjá Landsneti. Þá má í sumum tilvikum sennilega komast af með minni línur en lagt er upp með. Þannig var til dæmis gert ráð fyrir stórum og öflugum 400 kV línum í upprunalegum hugmyndum á Suðvesturhorninu, en þær hugmyndir hafa verið lagðar til hliðar. Mér finnst það sjálfsögð krafa að Landsnet byrji á því að líta innávið og lagfæri það sem miður hefur farið síðustu ár áður en beðið er um breytingar á lagaumhverfi. Landsnet hefur úr miklum fjármunum að spila eins og allt það kynningarefni sem framleitt er fyrir Landsnet ber með sér. En þegar ekki er búið að lagfæra undirliggjandi vandamál hjálpar dýrt kynningarefni ekki. Það er alltaf hætta á því að án heimanáms verði einkunnir í prófum ekki sérlega háar og Landsnet hefur aftur og aftur fengið falleinkunn. Lausnin er að læra heima, ekki skipta um kennara eða prófdómara. Höfundur er verkfræðingur.
Skoðun Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson skrifar
Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir skrifar
Skoðun Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir skrifar
Skoðun Flugnám - Fyrsti hluti: Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar