Stríð ríkisstjórnarinnar gegn mannréttindum Andrés Ingi Jónsson, Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir, Björn Leví Gunnarsson, Gísli Rafn Ólafsson, Halldóra Mogensen, Þórhildur Sunna Ævarsdóttir, Lenya Rún Taha Karim, Indriði Ingi Stefánsson og Eva Sjöfn Helgadóttir skrifa 8. febrúar 2023 17:00 Undanfarnar vikur hefur mikið verið rætt um meint málþóf Pírata. Það er rétt að við höfum tekið dágóðan tíma í að ræða útlendingafrumvarpið inni á þingi, en tilgangurinn með því var að gera heiðarlega tilraun til þess að fá samstarfsfólk okkar þar til að hlusta. Við höfum farið yfir allt það sem ríkisstjórnin hefur kosið að hunsa – um yfirvofandi skerðingar á mannréttindum – í þeirra eigin frumvarpi. Við höfum nýtt allar leiðir sem okkur standa til boða til að reyna að opna augu þingmanna meirihlutans fyrir því sem raunverulega felst í útlendingafrumvarpi dómsmálaráðherra og þeim afleiðingum sem það mun hafa. Frumvarpi því, sem forseti Alþingis hefur ákveðið að halda á dagskrá í allan þennan tíma, þrátt fyrir ítrekaðar tillögur frá þingmönnum Pírata um að taka fyrir önnur og brýnni mál en réttindaskerðingar fólks á flótta. Ef fram fer sem horfir mun stjórnarmeirihlutinn á þingi, undir forystu Katrínar Jakobsdóttur, leiða í lög verulegar skerðingar á réttindum og lífsgæðum fólks á flótta.. Staðreyndir málsins Við höfum bent á þá staðreynd að frumvarpið mun svipta fólk aðgengi að heilbrigðisþjónustu, húsnæði og annarri aðstoð á röngum forsendum, einstaklingunum og samfélaginu öllu til tjóns. Við höfum bent á að stjórnarmeirihlutinn ætlar að skerða verulega rétt til fjölskyldusameiningar og aðskilja þannig fjölskyldur á flótta að tilefnislausu. Við höfum bent á þá staðreynd að stjórnarmeirihlutinn ætlar að afnema rétt flóttafólks til þess að fá ranga ákvörðun leiðrétta á grundvelli stjórnsýslulaga, sem kveða á um grundvallarréttindi fólks í samskiptum við stjórnvöld. Við höfum bent á þá staðreynd að stjórnarmeirihlutinn ætlar að heimila stjórnvöldum að synja flóttafólki um efnismeðferð hér á landi ef íslenskum stjórnvöldum finnst „eðlilegt og sanngjarnt“ að senda viðkomandi til einhvers ríkis sem þau hafa jafnvel aldrei komið til. Við höfum bent á þá staðreynd að stjórnarmeirihlutinn ætlar að heimila stjórnvöldum að afla viðkvæmra heilsufarsupplýsinga um flóttafólk án þeirra samþykkis eða jafnvel án þeirra vitundar. Við höfum bent á þá staðreynd að stjórnarmeirihlutinn ætlar að refsa börnum fyrir athafnir annarra, þrátt fyrir skýr ákvæði mannréttindasamninga um að það sé óheimilt með öllu. Við höfum bent á þá staðreynd að stjórnarmeirihlutinn ætlar að innleiða sjálfvirkt kæruferli með knöppum tímafrestum, sem gera það erfiðara fyrir flóttafólk að leita réttar síns fyrir íslenskum stjórnvöldum. Þetta eru einungis dæmi um þann skaða sem frumvarpið mun valda verði það að lögum. Allt eru þetta brot á réttindum sem allir almennir borgarar búa við og okkur þykja sjálfsögð, en ríkisstjórnin ætlar að taka af fólki á flótta. Ríkisstjórnin hunsar einróma álit umsagnaraðila Stjórnarmeirihlutinn getur ekki lengur látið sem hann viti ekki hvað raunverulega stendur til með þessu frumvarpi. Þau munu heldur ekki sagt að hávær mótmæli grasrótarsamtaka sem og fagaðila hafi farið framhjá þeim. Meðal stofnana og samtaka sem hafa gert alvarlegar athugasemdir við eða mótmælt frumvarpinu eru Rauði krossinn á Íslandi, Íslandsdeild Amnesty International, Barnaheill, Embætti landlæknis, Kvenréttindafélag Íslands, Hafnarfjarðarbær, Þroskahjálp, Læknafélag Íslands, Mannréttinda- og lýðræðisskrifstofa Reykjavíkurborgar, Mannréttindaskrifstofa Íslands, Mannréttindastofnun Háskóla Íslands, Prestar innflytjenda og flóttafólks, Samband íslenskra sveitarfélaga, Samtökin ‘78, Solaris, UNICEF og Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna. Umsagnaraðilar eru almennt sammála um að frumvarpið leiði til ólíðandi skerðingar á mannréttindum fólks á flótta. Rauði krossinn, prestar innflytjenda og flóttafólks og fleiri hafa bent á að með samþykkt þess muni heimilislausu fólki í örbirgð fjölga verulega með ófyrirséðum afleiðingum fyrir íslenskt samfélag. Þá hefur einnig verið ítrekað og sterklega varað við því að frumvarpið stangist á við mannréttindaákvæði stjórnarskrárinnar, Mannréttindasáttmála Evrópu og annarra mannréttindasáttmála sem Ísland er aðili að. Einbeittur brotavilji Dómsmálaráðuneytið og formaður allsherjar- og menntamálanefndar hafa staðfest að þau séu fullkomlega meðvituð um eðli málsins. Þau ætla bara samt að leiða þessar víðtæku réttindaskerðingar í lög. Þessi einbeitti brotavilji endurspeglast í því að meirihlutinn í allsherjar- og menntamálanefnd felldi tillögu þingmanns Pírata um að fá skriflega úttekt á því hvort frumvarpið samræmdist stjórnarskrá. Við höfum ítrekað óskað eftir viðveru þingmanna og ráðherra meirihlutans í umræðum um málið. Við höfum krafist þess sérstaklega að félags- og vinnumarkaðsráðherra, Guðmundur Ingi Guðbrandsson, mæti í þingsal til að taka þátt í umræðunum. Í ljósi þess að hann fer með málaflokk þjónustu við hælisleitendur ætti að þykja hið eðlilegasta mál að hann gerði grein fyrir sinni afstöðu gagnvart frumvarpi sem ætlað er að svipta skjólstæðinga hans fæði, húsnæði og læknisþjónustu. Hann hefur ekki látið sjá sig. Þar sem frumvarpið felur einnig í sér skerðingar á réttindum barna á flótta höfum við kallað eftir mennta- og barnamálaráðherra, Ásmundi Einari Daðasyni, en hann hefur líka eftir fremsta megni forðast þingsalinn og umræðuna eins og hún leggur sig. Stjórnarliðar á hlaupum Allan þann tíma sem við höfum staðið í þingsal og reynt að ná til annarra þingmanna og ráðherra stjórnarmeirihlutans höfum við gripið í tómt, því þau hlaupa undan og tæma þingsalinn á mettíma um leið og umræður um málið hefjast. Þegar allt annað hefur brugðist höfum reynt að höfða til samkenndar og mannúðar þingmanna stjórnarmeirihlutans, en brotavilji þeirra gagnvart fólki á flótta virðist einbeittari en nokkurn innan okkar raða hefði órað fyrir. Málið hefur verið efst á dagskrá þingfunda síðustu þrjár vikur. Við höfum lagt fram ítrekaðar tillögur um að taka fyrir önnur mál í staðinn, en þær tillögur hafa engan stuðning fengið úr öðrum flokkum, hvorki stjórn né stjórnarandstöðu. Við höfum endurtekið lagt til að allsherjar- og menntamálanefnd taki málið aftur inn á sitt borð og bregðist við þeim alvarlegu athugasemdum sem umsagnaraðilar hafa komið á framfæri. En þau vilja hvorki hlusta á okkur né tala við okkur — ekki nema rétt til þess að lýsa yfir vanþóknun sinni á því hvernig Píratar nota þingsalinn til að „tefja“ fyrir voðaverkunum. Valið er þeirra Með samþykkt frumvarpsins verður sett hættulegt fordæmi um skerðingar mannréttinda og er það eitthvað sem öll lýðræðisríki ættu að varast. Við teljum fullreynt að koma viti fyrir stjórnarliða, að hvetja þau til að standa vörð um stjórnarskrána. Á næstu dögum fer fram atkvæðagreiðsla um málið. Stjórnarmeirihlutinn fær þá tækifæri til að kjósa með eða á móti lögum sem munu skerða verulega réttarstöðu og lífsgæði fólks á flótta á Íslandi. Það er núna í þeirra höndum að axla ábyrgð á gjörðum sínum til framtíðar, gagnvart kjósendum og gagnvart fólki á flótta. Skömmin er og verður þeirra. Höfundar eru þingmenn Pírata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Píratar Alþingi Mannréttindi Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Hælisleitendur Andrés Ingi Jónsson Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir Björn Leví Gunnarsson Gísli Rafn Ólafsson Halldóra Mogensen Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Lenya Rún Taha Karim Indriði Stefánsson Eva Sjöfn Helgadóttir Mest lesið Má endalaust vera níðingur!! Arna Magnea Danks Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir Skoðun ,,Mig langar svo bara að geta kennt þessum 25 börnum“ Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun „Fór í útkall“ Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir Skoðun Tillaga um hærri vörugjöld á mótorhjól er skref aftur á bak Unnar Már Magnússon Skoðun Takk Vigdís! Takk Guðni! Takk Halla! — Takk þjóð! Hjörtur Hjartarson Skoðun Skoðun Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir skrifar Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason skrifar Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Gegn áætluðu kílómetragjaldi stjórnvalda á bifhjól Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Tillaga um hærri vörugjöld á mótorhjól er skref aftur á bak Unnar Már Magnússon skrifar Skoðun Hvernig hugsar þú um hreint vatn? Lovísa Árnadóttir skrifar Skoðun Takk Vigdís! Takk Guðni! Takk Halla! — Takk þjóð! Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun Blóðmerar - skeytingarleysi hinna þriggja valda Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Krefjandi tímar í veitingageiranum Einar Bárðarson skrifar Skoðun Má endalaust vera níðingur!! Arna Magnea Danks skrifar Skoðun Um pólitík óttans, öryggisvæðingu fólksflótta og hina ICElensku varðhaldsstöð Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Silfurfat Samfylkingarinnar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Opið bréf til Jóhanns Páls Jóhannssonar umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra Kolbrún Georgsdóttir skrifar Skoðun Fjármálabylting: Gervigreind og táknvæðing fyrir almenning Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Sjá meira
Undanfarnar vikur hefur mikið verið rætt um meint málþóf Pírata. Það er rétt að við höfum tekið dágóðan tíma í að ræða útlendingafrumvarpið inni á þingi, en tilgangurinn með því var að gera heiðarlega tilraun til þess að fá samstarfsfólk okkar þar til að hlusta. Við höfum farið yfir allt það sem ríkisstjórnin hefur kosið að hunsa – um yfirvofandi skerðingar á mannréttindum – í þeirra eigin frumvarpi. Við höfum nýtt allar leiðir sem okkur standa til boða til að reyna að opna augu þingmanna meirihlutans fyrir því sem raunverulega felst í útlendingafrumvarpi dómsmálaráðherra og þeim afleiðingum sem það mun hafa. Frumvarpi því, sem forseti Alþingis hefur ákveðið að halda á dagskrá í allan þennan tíma, þrátt fyrir ítrekaðar tillögur frá þingmönnum Pírata um að taka fyrir önnur og brýnni mál en réttindaskerðingar fólks á flótta. Ef fram fer sem horfir mun stjórnarmeirihlutinn á þingi, undir forystu Katrínar Jakobsdóttur, leiða í lög verulegar skerðingar á réttindum og lífsgæðum fólks á flótta.. Staðreyndir málsins Við höfum bent á þá staðreynd að frumvarpið mun svipta fólk aðgengi að heilbrigðisþjónustu, húsnæði og annarri aðstoð á röngum forsendum, einstaklingunum og samfélaginu öllu til tjóns. Við höfum bent á að stjórnarmeirihlutinn ætlar að skerða verulega rétt til fjölskyldusameiningar og aðskilja þannig fjölskyldur á flótta að tilefnislausu. Við höfum bent á þá staðreynd að stjórnarmeirihlutinn ætlar að afnema rétt flóttafólks til þess að fá ranga ákvörðun leiðrétta á grundvelli stjórnsýslulaga, sem kveða á um grundvallarréttindi fólks í samskiptum við stjórnvöld. Við höfum bent á þá staðreynd að stjórnarmeirihlutinn ætlar að heimila stjórnvöldum að synja flóttafólki um efnismeðferð hér á landi ef íslenskum stjórnvöldum finnst „eðlilegt og sanngjarnt“ að senda viðkomandi til einhvers ríkis sem þau hafa jafnvel aldrei komið til. Við höfum bent á þá staðreynd að stjórnarmeirihlutinn ætlar að heimila stjórnvöldum að afla viðkvæmra heilsufarsupplýsinga um flóttafólk án þeirra samþykkis eða jafnvel án þeirra vitundar. Við höfum bent á þá staðreynd að stjórnarmeirihlutinn ætlar að refsa börnum fyrir athafnir annarra, þrátt fyrir skýr ákvæði mannréttindasamninga um að það sé óheimilt með öllu. Við höfum bent á þá staðreynd að stjórnarmeirihlutinn ætlar að innleiða sjálfvirkt kæruferli með knöppum tímafrestum, sem gera það erfiðara fyrir flóttafólk að leita réttar síns fyrir íslenskum stjórnvöldum. Þetta eru einungis dæmi um þann skaða sem frumvarpið mun valda verði það að lögum. Allt eru þetta brot á réttindum sem allir almennir borgarar búa við og okkur þykja sjálfsögð, en ríkisstjórnin ætlar að taka af fólki á flótta. Ríkisstjórnin hunsar einróma álit umsagnaraðila Stjórnarmeirihlutinn getur ekki lengur látið sem hann viti ekki hvað raunverulega stendur til með þessu frumvarpi. Þau munu heldur ekki sagt að hávær mótmæli grasrótarsamtaka sem og fagaðila hafi farið framhjá þeim. Meðal stofnana og samtaka sem hafa gert alvarlegar athugasemdir við eða mótmælt frumvarpinu eru Rauði krossinn á Íslandi, Íslandsdeild Amnesty International, Barnaheill, Embætti landlæknis, Kvenréttindafélag Íslands, Hafnarfjarðarbær, Þroskahjálp, Læknafélag Íslands, Mannréttinda- og lýðræðisskrifstofa Reykjavíkurborgar, Mannréttindaskrifstofa Íslands, Mannréttindastofnun Háskóla Íslands, Prestar innflytjenda og flóttafólks, Samband íslenskra sveitarfélaga, Samtökin ‘78, Solaris, UNICEF og Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna. Umsagnaraðilar eru almennt sammála um að frumvarpið leiði til ólíðandi skerðingar á mannréttindum fólks á flótta. Rauði krossinn, prestar innflytjenda og flóttafólks og fleiri hafa bent á að með samþykkt þess muni heimilislausu fólki í örbirgð fjölga verulega með ófyrirséðum afleiðingum fyrir íslenskt samfélag. Þá hefur einnig verið ítrekað og sterklega varað við því að frumvarpið stangist á við mannréttindaákvæði stjórnarskrárinnar, Mannréttindasáttmála Evrópu og annarra mannréttindasáttmála sem Ísland er aðili að. Einbeittur brotavilji Dómsmálaráðuneytið og formaður allsherjar- og menntamálanefndar hafa staðfest að þau séu fullkomlega meðvituð um eðli málsins. Þau ætla bara samt að leiða þessar víðtæku réttindaskerðingar í lög. Þessi einbeitti brotavilji endurspeglast í því að meirihlutinn í allsherjar- og menntamálanefnd felldi tillögu þingmanns Pírata um að fá skriflega úttekt á því hvort frumvarpið samræmdist stjórnarskrá. Við höfum ítrekað óskað eftir viðveru þingmanna og ráðherra meirihlutans í umræðum um málið. Við höfum krafist þess sérstaklega að félags- og vinnumarkaðsráðherra, Guðmundur Ingi Guðbrandsson, mæti í þingsal til að taka þátt í umræðunum. Í ljósi þess að hann fer með málaflokk þjónustu við hælisleitendur ætti að þykja hið eðlilegasta mál að hann gerði grein fyrir sinni afstöðu gagnvart frumvarpi sem ætlað er að svipta skjólstæðinga hans fæði, húsnæði og læknisþjónustu. Hann hefur ekki látið sjá sig. Þar sem frumvarpið felur einnig í sér skerðingar á réttindum barna á flótta höfum við kallað eftir mennta- og barnamálaráðherra, Ásmundi Einari Daðasyni, en hann hefur líka eftir fremsta megni forðast þingsalinn og umræðuna eins og hún leggur sig. Stjórnarliðar á hlaupum Allan þann tíma sem við höfum staðið í þingsal og reynt að ná til annarra þingmanna og ráðherra stjórnarmeirihlutans höfum við gripið í tómt, því þau hlaupa undan og tæma þingsalinn á mettíma um leið og umræður um málið hefjast. Þegar allt annað hefur brugðist höfum reynt að höfða til samkenndar og mannúðar þingmanna stjórnarmeirihlutans, en brotavilji þeirra gagnvart fólki á flótta virðist einbeittari en nokkurn innan okkar raða hefði órað fyrir. Málið hefur verið efst á dagskrá þingfunda síðustu þrjár vikur. Við höfum lagt fram ítrekaðar tillögur um að taka fyrir önnur mál í staðinn, en þær tillögur hafa engan stuðning fengið úr öðrum flokkum, hvorki stjórn né stjórnarandstöðu. Við höfum endurtekið lagt til að allsherjar- og menntamálanefnd taki málið aftur inn á sitt borð og bregðist við þeim alvarlegu athugasemdum sem umsagnaraðilar hafa komið á framfæri. En þau vilja hvorki hlusta á okkur né tala við okkur — ekki nema rétt til þess að lýsa yfir vanþóknun sinni á því hvernig Píratar nota þingsalinn til að „tefja“ fyrir voðaverkunum. Valið er þeirra Með samþykkt frumvarpsins verður sett hættulegt fordæmi um skerðingar mannréttinda og er það eitthvað sem öll lýðræðisríki ættu að varast. Við teljum fullreynt að koma viti fyrir stjórnarliða, að hvetja þau til að standa vörð um stjórnarskrána. Á næstu dögum fer fram atkvæðagreiðsla um málið. Stjórnarmeirihlutinn fær þá tækifæri til að kjósa með eða á móti lögum sem munu skerða verulega réttarstöðu og lífsgæði fólks á flótta á Íslandi. Það er núna í þeirra höndum að axla ábyrgð á gjörðum sínum til framtíðar, gagnvart kjósendum og gagnvart fólki á flótta. Skömmin er og verður þeirra. Höfundar eru þingmenn Pírata.
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Um pólitík óttans, öryggisvæðingu fólksflótta og hina ICElensku varðhaldsstöð Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Opið bréf til Jóhanns Páls Jóhannssonar umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra Kolbrún Georgsdóttir skrifar
Skoðun Fjármálabylting: Gervigreind og táknvæðing fyrir almenning Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar