27,6% þjóðarinnar drekkur ekki áfengi Sólrún María Reginsdóttir skrifar 1. febrúar 2023 08:32 Af hverju ekki? Einhver sagði að vikan milli jóla og nýárs væri besta vika ársins. Þá ætlast enginn til neins af þér, öll markmið liggja í þægilegum dvala á leið til endurskoðunar, þú hefur áorkað hinu og þessu á árinu sem er að líða og í þessa einu stuttu viku er engin pressa. Fyrstu dagar og vikurnar á nýju ári lúta hins vegar öðrum lögmálum. Þá skal tekið á því á öllum sviðum, allar fyrri útgáfur af besta sjálfinu blikna í samanburði við þá ofurmanneskju sem nú rýs upp eins og Fönix úr lystisemdasvalli hátíðanna. Desembermánuður er jafnan undirlagður af hinum ýmsu uppákomum og mannamótum fyrir utan náttúrlega jólin sjálf og svo auðvitað áramótin. Með reglulegu millibili yfir árið dúkka hins vegar upp mánuðir þar sem fólk er hvatt til að staldra við og skoða öðru fremur áfengisneyslu sína. Flestir rekja þeir ættir sínar til erlendra áhrifa; Dry January, No Drink November, Sober October og fleiri. Hér á landi hleyptum við Edrúar af stokkunum í febrúar í fyrra og hvort sem fólk kýs að líta á þessi átök sem einhverskonar tímabundið straff eða ekki, eru þau kannski fyrst og fremst góð til að vekja fólk til umhugsunar um eigin áfengisneyslu og hvernig það vill raunverulega haga henni. Sódavatn með sítrónu Samkvæmt könnun Maskínu sem gerð var síðastliðið haust kemur í ljós að ríflega 27% landsmanna drekka ekki áfengi. Þetta er fjöldi fólks, fólks sem fer á mannamót, út að borða, iðkar félagslíf eða hefur það huggulegt með vinum og fjölskyldu. Það val að drekka ekki áfengi hefur jafnan verið skilgreint út frá tveimur þáttum. Annars vegar að ekki sé þörf á að bjóða þessum hópi upp á annað en sódavatn með sítrónu og hins vegar að þetta fólk sé kannski ekki alveg eins hresst og skemmtilegt og aðrir. Félagslegi þátturinn vegur þungt. Mörg þeirra sem velja að sleppa áfengi af ólíkum ástæðum geta borið vitni um þrýsting frá samferðafólki sem vissulega er til staðar og getur meira að segja orðið kjánalega mikill í sumum tilfellum. Áfengi er eini vímugjafinn sem fólk þarf að afsaka eða útskýra að það noti ekki, sem er vissulega umhugsunarvert. Ímyndin af áfengislausum drykkjum, sem á einhvern hátt eiga að koma í staðinn fyrir eða standa jafnfætis þeim áfengu, er hvorki sterk né aðlaðandi. Lítill metnaður hefur verið lagður í slíka framleiðslu þar sem eftirspurnin hefur þótt lítil. Hvort tveggja hefur breyst gríðarlega á undanförnum árum. Með aukinni eftirspurn hafa metnaðarfullir framleiðendur lagt allt sitt í að þróa og búa til hágæða drykki, allt frá skotheldum bjór og margslungnum vínum til ferskra kokteila – án áfengis. Tölurnar sýna okkur að í 100 manna veislu munu tæplega 30 manns ekki drekka áfengi. Af hverju ekki að koma til móts við þetta fólk á sama hátt og bjóða því upp á að skála og gera sér glaðan dag með góðum drykk? Sjálfskipaður driver? Að velja að sleppa áfengi að öllu eða hluta er val hvers og eins. Ástæðurnar sem búa að baki geta verið ótalmargar og af ýmsum toga. Predikanir eða neikvæðni eru tól sem ekki endilega gefa fólki sanngjarnt tækifæri til að vega og meta kosti þess og galla að neyta áfengis. Hjá mörgum er þó nokkuð sterkt orsakasamhengi á milli þess að neyta áfengis og taka aðeins erfiðari spor daginn eftir og rannsóknir hafa tekið af öll tvímæli um að áfengi er ekki heilsubætandi. Orðræða samfélagsins og ábyrgð í þessu máli skiptir líka máli. Hin normalíseraða hugmynd margra að drykkir fyrir þau áfengislausu séu einhverskonar auka vesen eða höfuðverkur ætti að falla um sig sjálfa ef fólk ætti þess einfaldlega kost að kippa með flösku af áfengislausu rósavíni við hlið þess áfenga í Vínbúð hins opinbera, nokkuð sem er ekki raunin í dag. Það er síðan sérstakt umræðuefni hvers vegna Áfengis- og tóbakverslun ríkisins hefur tekið ákvörðun um að banna sölu áfengislausra valkosta í sínum verslunum, þvert á sambærilegar verslanir í bæði Svíþjóð og Noregi. Þar státa opinberir vínsalar sér af því að vera samfélagslega ábyrg og bjóða upp á áfengislausa valkosti í búðunum sínum með frábærum árangri og ánægju viðskiptavina og eiganda. Í Edrúar hvetjum við fólk til að skoða áfengisneyslu sína með eigin velferð í huga en jafnframt gefa nýjum áfengislausum drykkjum gaum sem gæti ýmist verið góð vending eða viðbót í lífið. Það á ekki að vera flókið, vesen eða leiðinlegt að velja að sleppa áfengi til lengri eða skemmri tíma. Svo ef einhver spyr „Af hverju ertu ekki að drekka?“ má einfaldlega svara: „Af hverju ekki?“ Höfundur er eigandi Tefélagsins og Akkúrat, sem staðið hafa fyrir átakinu Edrúar undanfarin ár. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Áfengi og tóbak Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal Skoðun Skoðun Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Af hverju ekki? Einhver sagði að vikan milli jóla og nýárs væri besta vika ársins. Þá ætlast enginn til neins af þér, öll markmið liggja í þægilegum dvala á leið til endurskoðunar, þú hefur áorkað hinu og þessu á árinu sem er að líða og í þessa einu stuttu viku er engin pressa. Fyrstu dagar og vikurnar á nýju ári lúta hins vegar öðrum lögmálum. Þá skal tekið á því á öllum sviðum, allar fyrri útgáfur af besta sjálfinu blikna í samanburði við þá ofurmanneskju sem nú rýs upp eins og Fönix úr lystisemdasvalli hátíðanna. Desembermánuður er jafnan undirlagður af hinum ýmsu uppákomum og mannamótum fyrir utan náttúrlega jólin sjálf og svo auðvitað áramótin. Með reglulegu millibili yfir árið dúkka hins vegar upp mánuðir þar sem fólk er hvatt til að staldra við og skoða öðru fremur áfengisneyslu sína. Flestir rekja þeir ættir sínar til erlendra áhrifa; Dry January, No Drink November, Sober October og fleiri. Hér á landi hleyptum við Edrúar af stokkunum í febrúar í fyrra og hvort sem fólk kýs að líta á þessi átök sem einhverskonar tímabundið straff eða ekki, eru þau kannski fyrst og fremst góð til að vekja fólk til umhugsunar um eigin áfengisneyslu og hvernig það vill raunverulega haga henni. Sódavatn með sítrónu Samkvæmt könnun Maskínu sem gerð var síðastliðið haust kemur í ljós að ríflega 27% landsmanna drekka ekki áfengi. Þetta er fjöldi fólks, fólks sem fer á mannamót, út að borða, iðkar félagslíf eða hefur það huggulegt með vinum og fjölskyldu. Það val að drekka ekki áfengi hefur jafnan verið skilgreint út frá tveimur þáttum. Annars vegar að ekki sé þörf á að bjóða þessum hópi upp á annað en sódavatn með sítrónu og hins vegar að þetta fólk sé kannski ekki alveg eins hresst og skemmtilegt og aðrir. Félagslegi þátturinn vegur þungt. Mörg þeirra sem velja að sleppa áfengi af ólíkum ástæðum geta borið vitni um þrýsting frá samferðafólki sem vissulega er til staðar og getur meira að segja orðið kjánalega mikill í sumum tilfellum. Áfengi er eini vímugjafinn sem fólk þarf að afsaka eða útskýra að það noti ekki, sem er vissulega umhugsunarvert. Ímyndin af áfengislausum drykkjum, sem á einhvern hátt eiga að koma í staðinn fyrir eða standa jafnfætis þeim áfengu, er hvorki sterk né aðlaðandi. Lítill metnaður hefur verið lagður í slíka framleiðslu þar sem eftirspurnin hefur þótt lítil. Hvort tveggja hefur breyst gríðarlega á undanförnum árum. Með aukinni eftirspurn hafa metnaðarfullir framleiðendur lagt allt sitt í að þróa og búa til hágæða drykki, allt frá skotheldum bjór og margslungnum vínum til ferskra kokteila – án áfengis. Tölurnar sýna okkur að í 100 manna veislu munu tæplega 30 manns ekki drekka áfengi. Af hverju ekki að koma til móts við þetta fólk á sama hátt og bjóða því upp á að skála og gera sér glaðan dag með góðum drykk? Sjálfskipaður driver? Að velja að sleppa áfengi að öllu eða hluta er val hvers og eins. Ástæðurnar sem búa að baki geta verið ótalmargar og af ýmsum toga. Predikanir eða neikvæðni eru tól sem ekki endilega gefa fólki sanngjarnt tækifæri til að vega og meta kosti þess og galla að neyta áfengis. Hjá mörgum er þó nokkuð sterkt orsakasamhengi á milli þess að neyta áfengis og taka aðeins erfiðari spor daginn eftir og rannsóknir hafa tekið af öll tvímæli um að áfengi er ekki heilsubætandi. Orðræða samfélagsins og ábyrgð í þessu máli skiptir líka máli. Hin normalíseraða hugmynd margra að drykkir fyrir þau áfengislausu séu einhverskonar auka vesen eða höfuðverkur ætti að falla um sig sjálfa ef fólk ætti þess einfaldlega kost að kippa með flösku af áfengislausu rósavíni við hlið þess áfenga í Vínbúð hins opinbera, nokkuð sem er ekki raunin í dag. Það er síðan sérstakt umræðuefni hvers vegna Áfengis- og tóbakverslun ríkisins hefur tekið ákvörðun um að banna sölu áfengislausra valkosta í sínum verslunum, þvert á sambærilegar verslanir í bæði Svíþjóð og Noregi. Þar státa opinberir vínsalar sér af því að vera samfélagslega ábyrg og bjóða upp á áfengislausa valkosti í búðunum sínum með frábærum árangri og ánægju viðskiptavina og eiganda. Í Edrúar hvetjum við fólk til að skoða áfengisneyslu sína með eigin velferð í huga en jafnframt gefa nýjum áfengislausum drykkjum gaum sem gæti ýmist verið góð vending eða viðbót í lífið. Það á ekki að vera flókið, vesen eða leiðinlegt að velja að sleppa áfengi til lengri eða skemmri tíma. Svo ef einhver spyr „Af hverju ertu ekki að drekka?“ má einfaldlega svara: „Af hverju ekki?“ Höfundur er eigandi Tefélagsins og Akkúrat, sem staðið hafa fyrir átakinu Edrúar undanfarin ár.
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun