27,6% þjóðarinnar drekkur ekki áfengi Sólrún María Reginsdóttir skrifar 1. febrúar 2023 08:32 Af hverju ekki? Einhver sagði að vikan milli jóla og nýárs væri besta vika ársins. Þá ætlast enginn til neins af þér, öll markmið liggja í þægilegum dvala á leið til endurskoðunar, þú hefur áorkað hinu og þessu á árinu sem er að líða og í þessa einu stuttu viku er engin pressa. Fyrstu dagar og vikurnar á nýju ári lúta hins vegar öðrum lögmálum. Þá skal tekið á því á öllum sviðum, allar fyrri útgáfur af besta sjálfinu blikna í samanburði við þá ofurmanneskju sem nú rýs upp eins og Fönix úr lystisemdasvalli hátíðanna. Desembermánuður er jafnan undirlagður af hinum ýmsu uppákomum og mannamótum fyrir utan náttúrlega jólin sjálf og svo auðvitað áramótin. Með reglulegu millibili yfir árið dúkka hins vegar upp mánuðir þar sem fólk er hvatt til að staldra við og skoða öðru fremur áfengisneyslu sína. Flestir rekja þeir ættir sínar til erlendra áhrifa; Dry January, No Drink November, Sober October og fleiri. Hér á landi hleyptum við Edrúar af stokkunum í febrúar í fyrra og hvort sem fólk kýs að líta á þessi átök sem einhverskonar tímabundið straff eða ekki, eru þau kannski fyrst og fremst góð til að vekja fólk til umhugsunar um eigin áfengisneyslu og hvernig það vill raunverulega haga henni. Sódavatn með sítrónu Samkvæmt könnun Maskínu sem gerð var síðastliðið haust kemur í ljós að ríflega 27% landsmanna drekka ekki áfengi. Þetta er fjöldi fólks, fólks sem fer á mannamót, út að borða, iðkar félagslíf eða hefur það huggulegt með vinum og fjölskyldu. Það val að drekka ekki áfengi hefur jafnan verið skilgreint út frá tveimur þáttum. Annars vegar að ekki sé þörf á að bjóða þessum hópi upp á annað en sódavatn með sítrónu og hins vegar að þetta fólk sé kannski ekki alveg eins hresst og skemmtilegt og aðrir. Félagslegi þátturinn vegur þungt. Mörg þeirra sem velja að sleppa áfengi af ólíkum ástæðum geta borið vitni um þrýsting frá samferðafólki sem vissulega er til staðar og getur meira að segja orðið kjánalega mikill í sumum tilfellum. Áfengi er eini vímugjafinn sem fólk þarf að afsaka eða útskýra að það noti ekki, sem er vissulega umhugsunarvert. Ímyndin af áfengislausum drykkjum, sem á einhvern hátt eiga að koma í staðinn fyrir eða standa jafnfætis þeim áfengu, er hvorki sterk né aðlaðandi. Lítill metnaður hefur verið lagður í slíka framleiðslu þar sem eftirspurnin hefur þótt lítil. Hvort tveggja hefur breyst gríðarlega á undanförnum árum. Með aukinni eftirspurn hafa metnaðarfullir framleiðendur lagt allt sitt í að þróa og búa til hágæða drykki, allt frá skotheldum bjór og margslungnum vínum til ferskra kokteila – án áfengis. Tölurnar sýna okkur að í 100 manna veislu munu tæplega 30 manns ekki drekka áfengi. Af hverju ekki að koma til móts við þetta fólk á sama hátt og bjóða því upp á að skála og gera sér glaðan dag með góðum drykk? Sjálfskipaður driver? Að velja að sleppa áfengi að öllu eða hluta er val hvers og eins. Ástæðurnar sem búa að baki geta verið ótalmargar og af ýmsum toga. Predikanir eða neikvæðni eru tól sem ekki endilega gefa fólki sanngjarnt tækifæri til að vega og meta kosti þess og galla að neyta áfengis. Hjá mörgum er þó nokkuð sterkt orsakasamhengi á milli þess að neyta áfengis og taka aðeins erfiðari spor daginn eftir og rannsóknir hafa tekið af öll tvímæli um að áfengi er ekki heilsubætandi. Orðræða samfélagsins og ábyrgð í þessu máli skiptir líka máli. Hin normalíseraða hugmynd margra að drykkir fyrir þau áfengislausu séu einhverskonar auka vesen eða höfuðverkur ætti að falla um sig sjálfa ef fólk ætti þess einfaldlega kost að kippa með flösku af áfengislausu rósavíni við hlið þess áfenga í Vínbúð hins opinbera, nokkuð sem er ekki raunin í dag. Það er síðan sérstakt umræðuefni hvers vegna Áfengis- og tóbakverslun ríkisins hefur tekið ákvörðun um að banna sölu áfengislausra valkosta í sínum verslunum, þvert á sambærilegar verslanir í bæði Svíþjóð og Noregi. Þar státa opinberir vínsalar sér af því að vera samfélagslega ábyrg og bjóða upp á áfengislausa valkosti í búðunum sínum með frábærum árangri og ánægju viðskiptavina og eiganda. Í Edrúar hvetjum við fólk til að skoða áfengisneyslu sína með eigin velferð í huga en jafnframt gefa nýjum áfengislausum drykkjum gaum sem gæti ýmist verið góð vending eða viðbót í lífið. Það á ekki að vera flókið, vesen eða leiðinlegt að velja að sleppa áfengi til lengri eða skemmri tíma. Svo ef einhver spyr „Af hverju ertu ekki að drekka?“ má einfaldlega svara: „Af hverju ekki?“ Höfundur er eigandi Tefélagsins og Akkúrat, sem staðið hafa fyrir átakinu Edrúar undanfarin ár. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Áfengi og tóbak Mest lesið Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr Skoðun Skoðun Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson skrifar Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Af hverju ekki? Einhver sagði að vikan milli jóla og nýárs væri besta vika ársins. Þá ætlast enginn til neins af þér, öll markmið liggja í þægilegum dvala á leið til endurskoðunar, þú hefur áorkað hinu og þessu á árinu sem er að líða og í þessa einu stuttu viku er engin pressa. Fyrstu dagar og vikurnar á nýju ári lúta hins vegar öðrum lögmálum. Þá skal tekið á því á öllum sviðum, allar fyrri útgáfur af besta sjálfinu blikna í samanburði við þá ofurmanneskju sem nú rýs upp eins og Fönix úr lystisemdasvalli hátíðanna. Desembermánuður er jafnan undirlagður af hinum ýmsu uppákomum og mannamótum fyrir utan náttúrlega jólin sjálf og svo auðvitað áramótin. Með reglulegu millibili yfir árið dúkka hins vegar upp mánuðir þar sem fólk er hvatt til að staldra við og skoða öðru fremur áfengisneyslu sína. Flestir rekja þeir ættir sínar til erlendra áhrifa; Dry January, No Drink November, Sober October og fleiri. Hér á landi hleyptum við Edrúar af stokkunum í febrúar í fyrra og hvort sem fólk kýs að líta á þessi átök sem einhverskonar tímabundið straff eða ekki, eru þau kannski fyrst og fremst góð til að vekja fólk til umhugsunar um eigin áfengisneyslu og hvernig það vill raunverulega haga henni. Sódavatn með sítrónu Samkvæmt könnun Maskínu sem gerð var síðastliðið haust kemur í ljós að ríflega 27% landsmanna drekka ekki áfengi. Þetta er fjöldi fólks, fólks sem fer á mannamót, út að borða, iðkar félagslíf eða hefur það huggulegt með vinum og fjölskyldu. Það val að drekka ekki áfengi hefur jafnan verið skilgreint út frá tveimur þáttum. Annars vegar að ekki sé þörf á að bjóða þessum hópi upp á annað en sódavatn með sítrónu og hins vegar að þetta fólk sé kannski ekki alveg eins hresst og skemmtilegt og aðrir. Félagslegi þátturinn vegur þungt. Mörg þeirra sem velja að sleppa áfengi af ólíkum ástæðum geta borið vitni um þrýsting frá samferðafólki sem vissulega er til staðar og getur meira að segja orðið kjánalega mikill í sumum tilfellum. Áfengi er eini vímugjafinn sem fólk þarf að afsaka eða útskýra að það noti ekki, sem er vissulega umhugsunarvert. Ímyndin af áfengislausum drykkjum, sem á einhvern hátt eiga að koma í staðinn fyrir eða standa jafnfætis þeim áfengu, er hvorki sterk né aðlaðandi. Lítill metnaður hefur verið lagður í slíka framleiðslu þar sem eftirspurnin hefur þótt lítil. Hvort tveggja hefur breyst gríðarlega á undanförnum árum. Með aukinni eftirspurn hafa metnaðarfullir framleiðendur lagt allt sitt í að þróa og búa til hágæða drykki, allt frá skotheldum bjór og margslungnum vínum til ferskra kokteila – án áfengis. Tölurnar sýna okkur að í 100 manna veislu munu tæplega 30 manns ekki drekka áfengi. Af hverju ekki að koma til móts við þetta fólk á sama hátt og bjóða því upp á að skála og gera sér glaðan dag með góðum drykk? Sjálfskipaður driver? Að velja að sleppa áfengi að öllu eða hluta er val hvers og eins. Ástæðurnar sem búa að baki geta verið ótalmargar og af ýmsum toga. Predikanir eða neikvæðni eru tól sem ekki endilega gefa fólki sanngjarnt tækifæri til að vega og meta kosti þess og galla að neyta áfengis. Hjá mörgum er þó nokkuð sterkt orsakasamhengi á milli þess að neyta áfengis og taka aðeins erfiðari spor daginn eftir og rannsóknir hafa tekið af öll tvímæli um að áfengi er ekki heilsubætandi. Orðræða samfélagsins og ábyrgð í þessu máli skiptir líka máli. Hin normalíseraða hugmynd margra að drykkir fyrir þau áfengislausu séu einhverskonar auka vesen eða höfuðverkur ætti að falla um sig sjálfa ef fólk ætti þess einfaldlega kost að kippa með flösku af áfengislausu rósavíni við hlið þess áfenga í Vínbúð hins opinbera, nokkuð sem er ekki raunin í dag. Það er síðan sérstakt umræðuefni hvers vegna Áfengis- og tóbakverslun ríkisins hefur tekið ákvörðun um að banna sölu áfengislausra valkosta í sínum verslunum, þvert á sambærilegar verslanir í bæði Svíþjóð og Noregi. Þar státa opinberir vínsalar sér af því að vera samfélagslega ábyrg og bjóða upp á áfengislausa valkosti í búðunum sínum með frábærum árangri og ánægju viðskiptavina og eiganda. Í Edrúar hvetjum við fólk til að skoða áfengisneyslu sína með eigin velferð í huga en jafnframt gefa nýjum áfengislausum drykkjum gaum sem gæti ýmist verið góð vending eða viðbót í lífið. Það á ekki að vera flókið, vesen eða leiðinlegt að velja að sleppa áfengi til lengri eða skemmri tíma. Svo ef einhver spyr „Af hverju ertu ekki að drekka?“ má einfaldlega svara: „Af hverju ekki?“ Höfundur er eigandi Tefélagsins og Akkúrat, sem staðið hafa fyrir átakinu Edrúar undanfarin ár.
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson Skoðun