Hvernig breytast seðlar og myntir breska konungsveldisins? Björn Berg Gunnarsson skrifar 9. september 2022 12:01 Andláti Elísabetar 2. Englandsdrottningar fylgja breytingar á ýmsum sviðum. Breyta þarf öllu frá þjóðsöng landsins að lögreglubúningum og vegabréfum en það sem vekur hvað helst áhuga minn eru seðlar og myntir víða um heim. Algengasta myndefni peningasögunnar Enginn þjóðarleiðtogi og raunar engin manneskja hefur prýtt fleiri útgáfur peninga. Þannig hefur andlit hennar birst á seðlum og myntum í 35 löndum í öllum heimsálfum utan Suðurskautslandsins, en nú eru allar líkur á að fleiri verði þeir ekki. Nema ákvörðun verði tekin um annað, sem ekki er þó hægt að útiloka, verður nú ráðist í að hanna seðla og myntir með andliti sonar hennar, Karls 3.Englandskonungs. Við vitum ekki hvernig það ferli mun eiga sér stað að þessu sinni, en fyrir sjö áratugum þurfti að taka sambærilega ákvörðun í kjölfar þess að faðir Elísabetar, Georg 6. féll frá. Getty Hvernig átti ný drottning að birtast þegnunum? Samkeppni var þá haldin um hvernig ný mynt skyldi líta út og voru tveir myndhöggvarar, þau Mary Gillick og Cecil Thomas, valin úr hópi umsækjenda til að setjast niður með drottningunni og höggva út vangasvip hennar. Útgáfa Gillick þótti betri og var slegin í nýjar myntir sem fóru í umferð ári síðar. Elísabet var einungis 25 ára þegar hún var krýnd og þótti nútímalegt að birta hana án kórónu og með skraut í hárinu. Eins og við hin þurfti Elísabet þó að „uppfæra prófílmyndina“ eftir því sem árin liðu og var vangasvipur hennar lagaður fjórum sinnum, nú síðast árið 2015, en þá hafði engin breyting verið gerð frá árinu 1998. Á öllum fjórum útgáfunum sem slegnar voru eftir þá fyrstu bar drottningin kórónu á höfði. Elísabet var ekki sjáanleg á peningaseðlum fyrr en árið 1960 þegar mynd Robert Austin birtist af henni á 1 punds seðlinum. Á seðlum hefur hún, ólíkt á myntum, að mestu litið beint í augu notandans. Á því eru þó nokkrar undantekningar, t.d. á seðlum Kanada, Kýpur, Gíbraltar, Fiji, Belize og fleiri svæðum víða um konungsdæmið. Karl býður hinn vangann Frá því á 17. öld hefur sú hefð verið virt að andlit nýs leiðtoga vísi í öfuga átt við forverann og mun Karl konungur því væntanlega líta til vinstri á nýjum myntum á meðan Elísabet leit ætíð til hægri. Það sama gildir raunar um frímerki, en myndefni þeirra verður fljótlega breytt með sama hætti og á peningum. Hvað nú? Líkt og áður segir liggur ekki enn fyrir hvert fyrirkomulagið verður á endurhönnun peninga vegna yfirvofandi krýningar. Í Ástralíu er gert ráð fyrir að nýjar myntir fari í umferð strax á næsta ári og mögulega verði andlit Karls prentað á 5 dollara seðla áður en langt um líður, en þar í landi er lausleg hefð fyrir því að þjóðarleiðtoginn prýði ódýrasta peningaseðilinn sem prentaður er. Í Bretlandi er þó áætlað að ferlið gæti tekið allt að tvö ár. Getty Endurhönnun annars umfangsmikils gjaldmiðils stendur nú yfir en hin 20 ára gamla Evra er á leið í nýjan búning eins og ég hef áður ritað um hér á Vísi. Ferlið við endurhönnunina er svo langt og flókið að það er hálf kómískt en þar er um sameiginlegt verkefni fjölda landa að ræða á meðan Myntslátta ensku krúnunnar fer með yfirumsjón verkefnisins þar í landi. Því er ekki óvarlegt að ætla að við getum greitt með seðlum prýddum geislandi brosi Karls konungs fyrir árslok 2024. Áhugaverð tímamót í sögu myntsláttu og peningaprentunar Áhugafólk um útlit peninga er tæplega á hverju strái en peningar eru þó enn með því myndefni sem við meðhöndlum hvað mest. Í 70 ár hefur Elísabet önnur verið milli handa og í vösum heilu kynslóðanna út um víða veröld og hefur hún því haft umtalsverð áhrif á hefðir við hönnun peninga. Ætli Karl sonur hennar og erfingi að eiga færi á að reynast jafn þaulsetinn á peningaseðlum þarf hann að bera krúnuna talsvert fram yfir 140 ára afmælisdaginn. Höfundur er deildarstjóri Greiningar og fræðslu hjá Íslandsbanka. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Björn Berg Gunnarsson Bretland Elísabet II Bretadrottning Andlát Elísabetar II Bretadrottningar Kóngafólk Mest lesið Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Skoðun Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Sjá meira
Andláti Elísabetar 2. Englandsdrottningar fylgja breytingar á ýmsum sviðum. Breyta þarf öllu frá þjóðsöng landsins að lögreglubúningum og vegabréfum en það sem vekur hvað helst áhuga minn eru seðlar og myntir víða um heim. Algengasta myndefni peningasögunnar Enginn þjóðarleiðtogi og raunar engin manneskja hefur prýtt fleiri útgáfur peninga. Þannig hefur andlit hennar birst á seðlum og myntum í 35 löndum í öllum heimsálfum utan Suðurskautslandsins, en nú eru allar líkur á að fleiri verði þeir ekki. Nema ákvörðun verði tekin um annað, sem ekki er þó hægt að útiloka, verður nú ráðist í að hanna seðla og myntir með andliti sonar hennar, Karls 3.Englandskonungs. Við vitum ekki hvernig það ferli mun eiga sér stað að þessu sinni, en fyrir sjö áratugum þurfti að taka sambærilega ákvörðun í kjölfar þess að faðir Elísabetar, Georg 6. féll frá. Getty Hvernig átti ný drottning að birtast þegnunum? Samkeppni var þá haldin um hvernig ný mynt skyldi líta út og voru tveir myndhöggvarar, þau Mary Gillick og Cecil Thomas, valin úr hópi umsækjenda til að setjast niður með drottningunni og höggva út vangasvip hennar. Útgáfa Gillick þótti betri og var slegin í nýjar myntir sem fóru í umferð ári síðar. Elísabet var einungis 25 ára þegar hún var krýnd og þótti nútímalegt að birta hana án kórónu og með skraut í hárinu. Eins og við hin þurfti Elísabet þó að „uppfæra prófílmyndina“ eftir því sem árin liðu og var vangasvipur hennar lagaður fjórum sinnum, nú síðast árið 2015, en þá hafði engin breyting verið gerð frá árinu 1998. Á öllum fjórum útgáfunum sem slegnar voru eftir þá fyrstu bar drottningin kórónu á höfði. Elísabet var ekki sjáanleg á peningaseðlum fyrr en árið 1960 þegar mynd Robert Austin birtist af henni á 1 punds seðlinum. Á seðlum hefur hún, ólíkt á myntum, að mestu litið beint í augu notandans. Á því eru þó nokkrar undantekningar, t.d. á seðlum Kanada, Kýpur, Gíbraltar, Fiji, Belize og fleiri svæðum víða um konungsdæmið. Karl býður hinn vangann Frá því á 17. öld hefur sú hefð verið virt að andlit nýs leiðtoga vísi í öfuga átt við forverann og mun Karl konungur því væntanlega líta til vinstri á nýjum myntum á meðan Elísabet leit ætíð til hægri. Það sama gildir raunar um frímerki, en myndefni þeirra verður fljótlega breytt með sama hætti og á peningum. Hvað nú? Líkt og áður segir liggur ekki enn fyrir hvert fyrirkomulagið verður á endurhönnun peninga vegna yfirvofandi krýningar. Í Ástralíu er gert ráð fyrir að nýjar myntir fari í umferð strax á næsta ári og mögulega verði andlit Karls prentað á 5 dollara seðla áður en langt um líður, en þar í landi er lausleg hefð fyrir því að þjóðarleiðtoginn prýði ódýrasta peningaseðilinn sem prentaður er. Í Bretlandi er þó áætlað að ferlið gæti tekið allt að tvö ár. Getty Endurhönnun annars umfangsmikils gjaldmiðils stendur nú yfir en hin 20 ára gamla Evra er á leið í nýjan búning eins og ég hef áður ritað um hér á Vísi. Ferlið við endurhönnunina er svo langt og flókið að það er hálf kómískt en þar er um sameiginlegt verkefni fjölda landa að ræða á meðan Myntslátta ensku krúnunnar fer með yfirumsjón verkefnisins þar í landi. Því er ekki óvarlegt að ætla að við getum greitt með seðlum prýddum geislandi brosi Karls konungs fyrir árslok 2024. Áhugaverð tímamót í sögu myntsláttu og peningaprentunar Áhugafólk um útlit peninga er tæplega á hverju strái en peningar eru þó enn með því myndefni sem við meðhöndlum hvað mest. Í 70 ár hefur Elísabet önnur verið milli handa og í vösum heilu kynslóðanna út um víða veröld og hefur hún því haft umtalsverð áhrif á hefðir við hönnun peninga. Ætli Karl sonur hennar og erfingi að eiga færi á að reynast jafn þaulsetinn á peningaseðlum þarf hann að bera krúnuna talsvert fram yfir 140 ára afmælisdaginn. Höfundur er deildarstjóri Greiningar og fræðslu hjá Íslandsbanka.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun