Fimm brauð, tveir fiskar Inga Auðbjörg K. Straumland skrifar 8. september 2022 13:31 Í Nýja Testamentinu segir frá því þegar Jesús fóðraði 5000 manns (og þegar ég segi manns, þá voru það víst 5000 karlar, því konur og börn virtist óþarfi að telja) með aðeins fimm brauðum og tveimur fiskum. Það var meira að segja nóg eftir og söfnuðu lærisveinarnir afgöngum í heilar 12 körfur. Það er ansi ljóst að brauðhleifar Palestínumannsins til forna duguðu yfirnáttúrulega vel, en jafnvel þó við tökum kraftaverkin út úr jöfnunni mætti gjarnan spyrja sig: Hvað er eitt brauð og hvað er einn fiskur? Siðmennt stekkur yfir 5000 félaga Þjóðskrá Íslands gaf í gær út reglulegt fréttabréf sitt, þar sem fjallað er um uppfærðar tölur úr skrá yfir trúfélagsaðild Íslendinga. Samkvæmt nýjustu tölum hefur Siðmennt, félag siðrænna húmanista á Íslandi, nú farið yfir 5000 félaga í fyrsta skipti. Það er stórfelld aukning á stuttum tíma, en þegar Siðmennt var fyrst sett á skrá yfir lífsskoðunarfélög landsins árið 2013 voru um 300 meðlimir á félagatali félagsins. Þetta er því tæp sautjánföldun á aðeins 9 árum. Á sama tímabili hefur Þjóðkirkja Íslands farið úr því að vera andlegt heimili 76% Íslendinga, í það að hafa aðeins 60% þjóðarinnar á félagaskrá sinni. Fyrri kynslóðir stýra úthlutun fjármuna framtíðarinnar Það er því nokkuð ljóst að annað félagið hlýtur að vera í þó nokkurri tilvistarkreppu, á meðan hitt félagið blómstrar og sópar til sín nýjum félögum sem líta á húmanísk gildi sem sín lífsviðhorf. Það er þó auðvitað gígantískur munur á milli félaga; annað hefur í sögulegu samhengi talið meirihluta þjóðarinnar, á meðan hitt er nýskriðið yfir 1%. En tölur Þjóðskrár um félagsaðild þessara tveggja lífsskoðunarfélaga, annars kristilegs og hins veraldlegs, byggjast þó einnig á gölluðum gögnum sem bera þess merki að kerfislæg forréttindi hafi skekkt þau í áraraðir. Þegar börn fæðast eru þau skráð, án heimildar foreldra, í það félag sem foreldrarnir tilheyra. Áður voru börn skráð lóðbeint í trúfélag móður, án þess að spyrja kóng, né prest, móður né barn. Þetta þýðir að áratugum saman hefur fólk verið skráð í það trúfélag fyrri kynslóða í fjölskyldu sinni án heimildar fólksins sjálfs, og það er aðallega eitt trúfélag sem græðir á því: Trúfélagið sem var algengast hjá téðum fyrri kynslóðum. Margt bendir þó til þess að tölurnar endurspegli ekki raunveruleg viðhorf landans. Siðmennt, með sitt staka prósent þjóðarinnar á félagatali sínu, sinnti 18% allra hjónavígsla sem fram fóru hjá trú- eða lífsskoðunarfélögum árið 2019 (uppfærðari tölur því miður ekki aðgengilegar hjá Hagstofunni). Gölluð gögn gera ógagn Sum gætu haldið að þetta skipti litlu máli. Að skráning Þjóðskrár á þessum viðkvæmu persónuupplýsingum sé nú fyrst og fremst upplýsingasöfnun. En það er ekki alveg svoleiðis, því að skipting fjármuna byggist á þessum upplýsingum. Og af því að gögnin eru gölluð getum við ekki verið viss um að skipting þessara sameiginlegu sjóða þjóðarinnar sé raunverulega réttlát og samkvæmt vilja fólksins. Flestar kannanir sýna nefnilega að í gögnunum sé talsverð skekkja-að ekki öll sem tilheyra stærsta félaginu, Þjóðkirkjunni, vilji endilega vera þar, eða séu yfirhöfuð meðvituð um það að þau tilheyri því félagi. Þannig væri á allan máta langréttlátast að núlla bara skráninguna á einu bretti og óska eftir því að fólk skrái sig aftur. Aðeins þannig myndi skráningin endurspegla raunverulegan vilja einstaklingsins - og þannig þjóðarinnar allrar. En hvað koma fiskarnir málinu við? Jú, Jesús fóðraði fullt af fólki með fáeinum brauðum og fiskapari. Það er því ljóst að brauðin hans duga betur en önnur brauð. Og það sama á við þau brauð og fiska sem dreift er úr bastkörfum ríkissjóðs til lífsskoðunarfélaganna. Flest fá félögin brauð og fiska í hlutfalli við stærð þess sem telur sig eiga samleið með félaginu. Öll nema eitt. Eitt félagið fær nefnilega nánast tvöfölda úthlutun; Ekki bara sóknargjöld, heldur aukaframlag sem telur milljarða, sem byggist á versta samningi sem ríkið hefur nokkurntíman gert og allar líkur á að sé í raun löngu búið að greiða upp. Það er því nokkuð ljós að rétt eins og fyrir tvöþúsund árum, þá eru enn í dag sum brauð stærri en önnur brauð. Höfundur er formaður Siðmenntar, siðrænna húmanista á Íslandi og borðar almennt ekki fisk, en þónokkuð brauð. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Inga Auðbjörg K. Straumland Trúmál Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson Skoðun Kletturinn Katrín Júlía Margrét Alexandersdóttir Skoðun Við unga fólkið viljum fá sæti við borðið Selma Rós Axelsdóttir Skoðun Aleinn í heiminum? Lukka Sigurðardóttir,Katrín Harðardóttir ,Margrét Kristín Blöndal Skoðun Reykjavíkurborg svíkur íbúa Laugardals Grétar Már Axelsson Skoðun Sérstök vitleysa Albert Björn Lúðvígsson Skoðun Almenn kvíðaröskun: léttvægt vandamál eða áhyggjuefni? Sævar Már Gústavsson Skoðun Það sem býr í Höllu Hrund Viðar Hreinsson Skoðun Skoðun Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson skrifar Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir skrifar Skoðun Hugrekki Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Afvegaleiðing SFS? Friðleifur Egill Guðmundsson skrifar Skoðun Jón Gnarr fyrir dýraverndina Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Mannréttindastofnun verður að veruleika Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Samstarf við landsbyggðina Sævar Þór Halldórsson skrifar Skoðun Lausnin út í mýri? Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Sigþórsdóttir skrifar Skoðun Takk Ísland fyrir upplýsandi kosningabaráttu! Tómas Ellert Tómasson skrifar Skoðun Forseti sem gefur kjark og von Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Við unga fólkið viljum fá sæti við borðið Selma Rós Axelsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson skrifar Skoðun Offita er langvinnur sjúkdómur Hópur fólks í stjórn Félags fagfólks um offitu skrifar Skoðun Reykjavíkurborg svíkur íbúa Laugardals Grétar Már Axelsson skrifar Skoðun Mynda þurfti ríkisstjórn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Kletturinn Katrín Júlía Margrét Alexandersdóttir skrifar Skoðun Nýsköpun er svarið Nótt Thorberg skrifar Skoðun Aleinn í heiminum? Lukka Sigurðardóttir,Katrín Harðardóttir ,Margrét Kristín Blöndal skrifar Skoðun Ísland í öðru sæti Regnbogakortsins um réttindi hinsegin fólks Bjarndís Helga Tómasdóttir,Daníel E. Arnarsson skrifar Skoðun Almenn kvíðaröskun: léttvægt vandamál eða áhyggjuefni? Sævar Már Gústavsson skrifar Skoðun Lokað á börn í vanda Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Sérstök vitleysa Albert Björn Lúðvígsson skrifar Skoðun Fjarheilbrigðisþjónusta Lilja Rannveig Sigurgeirsdóttir skrifar Skoðun Ég Gísli Hvanndal Jakobsson ætla í framboð til Alþingis með Vinstri grænum Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Forsetaframbjóðandi með sömu tölu og Jesú Gunnar Karl Halldórsson skrifar Skoðun Einfaldara fyrirkomulag tilvísana Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Málið á að endurspegla fólkið í landinu Birta Björnsdóttir skrifar Skoðun Hreyfing og tengsl Jóhanna Stefáns Bjarkardóttir skrifar Skoðun Eru byssur meira fullorðins? Oddný G. Harðardóttir skrifar Sjá meira
Í Nýja Testamentinu segir frá því þegar Jesús fóðraði 5000 manns (og þegar ég segi manns, þá voru það víst 5000 karlar, því konur og börn virtist óþarfi að telja) með aðeins fimm brauðum og tveimur fiskum. Það var meira að segja nóg eftir og söfnuðu lærisveinarnir afgöngum í heilar 12 körfur. Það er ansi ljóst að brauðhleifar Palestínumannsins til forna duguðu yfirnáttúrulega vel, en jafnvel þó við tökum kraftaverkin út úr jöfnunni mætti gjarnan spyrja sig: Hvað er eitt brauð og hvað er einn fiskur? Siðmennt stekkur yfir 5000 félaga Þjóðskrá Íslands gaf í gær út reglulegt fréttabréf sitt, þar sem fjallað er um uppfærðar tölur úr skrá yfir trúfélagsaðild Íslendinga. Samkvæmt nýjustu tölum hefur Siðmennt, félag siðrænna húmanista á Íslandi, nú farið yfir 5000 félaga í fyrsta skipti. Það er stórfelld aukning á stuttum tíma, en þegar Siðmennt var fyrst sett á skrá yfir lífsskoðunarfélög landsins árið 2013 voru um 300 meðlimir á félagatali félagsins. Þetta er því tæp sautjánföldun á aðeins 9 árum. Á sama tímabili hefur Þjóðkirkja Íslands farið úr því að vera andlegt heimili 76% Íslendinga, í það að hafa aðeins 60% þjóðarinnar á félagaskrá sinni. Fyrri kynslóðir stýra úthlutun fjármuna framtíðarinnar Það er því nokkuð ljóst að annað félagið hlýtur að vera í þó nokkurri tilvistarkreppu, á meðan hitt félagið blómstrar og sópar til sín nýjum félögum sem líta á húmanísk gildi sem sín lífsviðhorf. Það er þó auðvitað gígantískur munur á milli félaga; annað hefur í sögulegu samhengi talið meirihluta þjóðarinnar, á meðan hitt er nýskriðið yfir 1%. En tölur Þjóðskrár um félagsaðild þessara tveggja lífsskoðunarfélaga, annars kristilegs og hins veraldlegs, byggjast þó einnig á gölluðum gögnum sem bera þess merki að kerfislæg forréttindi hafi skekkt þau í áraraðir. Þegar börn fæðast eru þau skráð, án heimildar foreldra, í það félag sem foreldrarnir tilheyra. Áður voru börn skráð lóðbeint í trúfélag móður, án þess að spyrja kóng, né prest, móður né barn. Þetta þýðir að áratugum saman hefur fólk verið skráð í það trúfélag fyrri kynslóða í fjölskyldu sinni án heimildar fólksins sjálfs, og það er aðallega eitt trúfélag sem græðir á því: Trúfélagið sem var algengast hjá téðum fyrri kynslóðum. Margt bendir þó til þess að tölurnar endurspegli ekki raunveruleg viðhorf landans. Siðmennt, með sitt staka prósent þjóðarinnar á félagatali sínu, sinnti 18% allra hjónavígsla sem fram fóru hjá trú- eða lífsskoðunarfélögum árið 2019 (uppfærðari tölur því miður ekki aðgengilegar hjá Hagstofunni). Gölluð gögn gera ógagn Sum gætu haldið að þetta skipti litlu máli. Að skráning Þjóðskrár á þessum viðkvæmu persónuupplýsingum sé nú fyrst og fremst upplýsingasöfnun. En það er ekki alveg svoleiðis, því að skipting fjármuna byggist á þessum upplýsingum. Og af því að gögnin eru gölluð getum við ekki verið viss um að skipting þessara sameiginlegu sjóða þjóðarinnar sé raunverulega réttlát og samkvæmt vilja fólksins. Flestar kannanir sýna nefnilega að í gögnunum sé talsverð skekkja-að ekki öll sem tilheyra stærsta félaginu, Þjóðkirkjunni, vilji endilega vera þar, eða séu yfirhöfuð meðvituð um það að þau tilheyri því félagi. Þannig væri á allan máta langréttlátast að núlla bara skráninguna á einu bretti og óska eftir því að fólk skrái sig aftur. Aðeins þannig myndi skráningin endurspegla raunverulegan vilja einstaklingsins - og þannig þjóðarinnar allrar. En hvað koma fiskarnir málinu við? Jú, Jesús fóðraði fullt af fólki með fáeinum brauðum og fiskapari. Það er því ljóst að brauðin hans duga betur en önnur brauð. Og það sama á við þau brauð og fiska sem dreift er úr bastkörfum ríkissjóðs til lífsskoðunarfélaganna. Flest fá félögin brauð og fiska í hlutfalli við stærð þess sem telur sig eiga samleið með félaginu. Öll nema eitt. Eitt félagið fær nefnilega nánast tvöfölda úthlutun; Ekki bara sóknargjöld, heldur aukaframlag sem telur milljarða, sem byggist á versta samningi sem ríkið hefur nokkurntíman gert og allar líkur á að sé í raun löngu búið að greiða upp. Það er því nokkuð ljós að rétt eins og fyrir tvöþúsund árum, þá eru enn í dag sum brauð stærri en önnur brauð. Höfundur er formaður Siðmenntar, siðrænna húmanista á Íslandi og borðar almennt ekki fisk, en þónokkuð brauð.
Skoðun Ísland í öðru sæti Regnbogakortsins um réttindi hinsegin fólks Bjarndís Helga Tómasdóttir,Daníel E. Arnarsson skrifar
Skoðun Ég Gísli Hvanndal Jakobsson ætla í framboð til Alþingis með Vinstri grænum Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar