Rán í Reykjanesbæ Guðmundur Auðunsson skrifar 18. ágúst 2021 16:00 Árið 2014 var leigufyrirtækið Heimavellir stofnað með samruna þriggja leigufyrirtækja á húsnæðismarkaðinum. Markmiðið var að vera með fyrirtæki sem gæti keypt gífurlegan fjölda af íbúðum sem komist höfðu í eign ríkisins í kjölfar hrunsins og með því að ríkið fékk íbúðir sem herinn á Keflavíkurflugvelli hafði notað áður en hann hunskaðist á brott. Þetta húsnæði hafði verið í sanngjarnri leigu í gegnum ríkið en vegna nýfrjálshyggjutrúar stjórnvalda gekk það ekki, það þurfti að koma húsnæðinu sem var í almenningseign í hendur einkaaðila því trúarbrögðin skipuðu að sem minnst ætti að vera í eigu hins opinbera. Nú komust húsnæðisbraskararnir í feitt. Hundruðir íbúða fengust fyrir slikk á brunaútsölu og Heimavellir og önnur húsnæðisleigufyrirtæki sáu sér færi á að komast yfir gífurlegar eignir með litlum tilkostnaði. Á Ásbrú einni, á gamla hersvæðinu, komust Heimavellir yfir meira en 700 íbúðir sem voru í eigu almennings og leigðar út á sanngjörnu verði. Til viðbótar komst félagið yfir blokkir á Selfossi, í Hveragerði og héldu síðan áfram að sölsa undir sig eignum í eigu Íbúðarlánasjóðs fyrir lítinn pening út um allt land. Önnur leigufyrirtæki gerðu svipuð reyfarakaup á eigum almennings og þúsundir íbúða í almannaeigu komust í hendur braskara. Það þarf auðvitað ekki að segja ykkur tvisvar að leiguverðið stórhækkaði þegar braskarafélögin komust yfir þessar eigur almennings. Og heldur áfram að hækka, meðan félagslegt húsnæði eins og hjá Bjargi er lækkuð! Og ekki nóg með það, útþensla braskarafélaga eins og Heimavalla var kostuð af ríkinu, ekki bara í gegnum afsláttarverð á eignum heldur voru félögin svo óskammfeilin að þau sóttu niðurgreidd ríkislán sem ætluð voru fyrir óhagnaðardrifin leigufélög! Í dag heita Heimavellir Heimstaden og nota illa fenginn auð sinn til að fjárfesta í húsnæði til að okra á í fjölmörgum löndum. Og græða og græða á kosnað almennings. Allt vegna ákvarðanna stjórnvalda um að selja íbúðirnar okkar fyrir slikk. Þegar þúsundir einstaklinga hrökkluðust úr húsnæði sínu vegna hrunsins var tækifæri fyrir ríki og sveitarfélög að tryggja það að fólk gæti búið áfram í húsnæði sínu og myndi borga sanngjarna leigu í stað afborgana af lánum sem það réði ekki við. Glötuð tækifæri Suðurkjördæmi hefur farið einna verst út úr þessari braskvæðingu samfélagsins. Kjördæmið er láglaunasvæði og er því mikil þörf fyrir öflugt félagslegt húsnæðiskerfi á svæðinu. Eftir hrun komst gífurlegur fjöldi íbúðarhúsnæðis í eigu ríkisins, annað hvort í gegnum Íbúðarlánasjóð eða í gegnum bankana sem voru í ríkiseigu. Á Suðurnesjum bættist við fjöldi íbúða sem áður voru í eigu bandaríska hersins en voru nú komnar í eigu ríkisins. Þegar þúsundir einstaklinga hrökkluðust úr húsnæði sínu vegna hrunsins var tækifæri fyrir ríki og sveitarfélög að tryggja það að fólk gæti búið áfram í húsnæði sínu og myndi borga sanngjarna leigu í stað afborgana af lánum sem það réði ekki við. Á þessum grunni með viðbótina í Ásbrúarhverfi var hægt að byggja upp öflugt, félagslegt húsnæði þar sem fólki væri tryggt þak yfir höfuðið fyrir sig og fjölskyldur sínar gegn sanngjörnum, lágum mánaðargreiðslum sem það myndi vel ráða við. En þetta var ekki gert. Ríkisstjórn Samfylkingarinnar og VG 2009-2013 hafði hér frábært tækifæri til að breyta samfélaginu til muna en gerði það ekki. Enda var sú ríkisstjórn í raun stjórn hinna glötuðu tækifæra. Varla liðu nokkrir mánuðir eftir að ríkisstjórn Sjálfstæðis- og Framsóknarflokksins tók við 2013 þar til að allar þessar íbúðir voru færðar braskfélögum til eignar á útsöluverði. Eignasafnið var selt í heild og íbúunum var ekki einu sinni boðið að kaupa húsnæði sitt. Í staðin hækkaði leigan jafnt og þétt og fyrirtæki eins og Heimavellir fitnuðu eins og púkinn á fjósbitanum. Einkavæðing andsklotans Hvers vegna er ég að rifja upp þessa sögu? Því hún er dæmigerð fyrir viðskiptalíkan íslenskra stórkapítalista. Planið er einfalt. Komast yfir sem mest af þjónustu og eignum í eigum almennings í gengum einkavinavæðingarferli og langtímaleigusamningum við ríki og sveitarfélög og tryggja sér þannig trygga áskrift að ofsagróða á kostnað almennings. Þetta er hinn dæmigerði íslenski kapítalismi, spenakapítalisma vil ég kalla hann, því hann gengur ekki út á nýsköpun eða virðisaukningu fyrir samfélagið heldur gengur út á að komast á ríkisspenann með langtíma þjónustusamningum og með því að sölsa undir sig eignir almennings á útsölu, hvort sem um er að ræða húsakost eða banka, hjúkrunarheimili eða heilsugæslu, allt í nafni skjótfengins gróða á kostnað almennings. Stundum eru eignirnar blóðmjólkaðar og síðan seldar áfram eða seldar aftur til ríkis- og sveitarfélaga eins og tilfellið var með rafmagnsmælana í Reykjavík sem gerðu nokkra einstaklinga að milljarðamæringum og voru síðan seldir til baka til almennings á uppsprengdu verði. Eða sala á fyrirtækjum sem voru stofnuð með ákvörðunum stjórnvalda eins og Auðkenni til baka til almennings eftir að nokkurra ára ofsagróði hafði skilað sér í vasa vildarvina ríkisstjórnaflokka. Öll þessi dæmi eru um hvernig ríkir aðilar verða enn ríkari á kostnað almennings. Róttækra breytinga er þörf Það þarf ekki flókið reiknidæmi til að sýna fram á að nauðsynleg þjónusta til almennings er alltaf dýrari fyrir samfélagið í höndum braskara. Hvort sem það er rekstur hjúkrunarheimila, uppbygging vegakerfis, útvistun á ræstingu eða uppbygging á íbúðarhúsnæði, opinberir aðilar geta alltaf fjárfest á ódýrari hátt. Sýndur „sparnaður“ með útboðum á þjónustu eins og ræstingum á opinberum stofnunum fæst ekki nema með því að þvinga launin niður, eins og verið er að gera á hjúkrunarheimilinu á Akureyri og losa sig við þjálfað starfsfólk til að lækka launakostnað. Það segir sig sjálft að slíkt er ekki í þágu almenningshagsmuna. En samt heldur vitleysan áfram og flokkar eins og Sjálfstæðisflokkurinn, Viðreisn og Miðflokkurinn boða stóraukna einkavæðingu á eignum og þjónustu almennings. Allt í nafni trúarbragða nýfrjálshyggjunnar um að allt eigi að vera einkarekið. Kosningarnar í haust er því gífurlega mikilvægar ef við ætlum að snúa þessari þróun við. Miðjuflokkar eins og Samfylkingin og VG halla sér hvor að sínum auðvaldsflokki, Samfylkingin að Viðreisn með einkavæðingar drauma sína, VG að Sjálfstæðisflokki „af því að samstarfið gengur svo vel“. Píratar eru hrifnir af „Reykjavíkurstjórn“ með Viðreisn innanborðs. En innan þessara flokka er líka gott fólk sem getur hjálpað til við að byggja nýtt samfélag. En til þess að hægt sé að byggja breiða vinstrifylkingu á Alþingi þarf að tryggja Sósíalistaflokknum góða kosningu í haust því þannig og aðeins þannig verður stjórnað til vinstri því annars er hætt á að auðvaldi haldi áfram undirtökum sínum í samfélaginu með þessari eða hinni hækjunni frá miðju og vinstri. Sósíalistar er eini flokkurinn sem hefur sett fram heildstæða, róttæka stefnu í húsnæðismálum. Ákvörðun okkar sem kjósenda í haust er því gífurlega mikilvæg. Kjósum því J-lista Sósíalistaflokks Íslands í Alþingiskosningunum 25. september næstkomandi. Höfundur skipar fyrsta sæti á lista Sósíalistaflokks Íslands í Suðurkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Sósíalistaflokkurinn Húsnæðismál Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson Skoðun Mýtan um launin Elsa Nore Skoðun Forysta til framtíðar Hópur presta Skoðun Gummi Kalli, einlægur, skemmtilegur og frábær leiðtogi Arnar Ragnarsson Skoðun Átt þú rétt á sumarbústað? Unnur Hrefna Jóhannsdóttir Skoðun Katrín Jakobsdóttir forseti Viðar Pálsson Skoðun Forsetinn minn 2024 Ágústa Árnadóttir Skoðun Ræstingafyrirtæki og starfsmannaleigur í jafnréttisparadísinni Valgerður Árnadóttir Skoðun Baldur Þórhallsson er minn forseti! Sara Dögg Svanhildardóttir Skoðun Tíminn að renna út Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Skoðun Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Látum hjartað ráða för Sigrún Traustadóttir skrifar Skoðun Vekjum risann Guðmundur Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Katrín Jakobsdóttir forseti Viðar Pálsson skrifar Skoðun Þjóðarsátt líka fyrir fatlað fólk Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Í ker eða kistu Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson skrifar Skoðun Gummi Kalli, einlægur, skemmtilegur og frábær leiðtogi Arnar Ragnarsson skrifar Skoðun Ræstingafyrirtæki og starfsmannaleigur í jafnréttisparadísinni Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Forysta til framtíðar Hópur presta skrifar Skoðun Fyrir hverja eru skoðanakannanir? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Án varna, ekkert frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Mýtan um launin Elsa Nore skrifar Skoðun Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Viltu vera memm? Birna Dröfn Birgisdóttir skrifar Skoðun Tíminn að renna út Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Átt þú rétt á sumarbústað? Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vonbrigði fyrir þá verst settu Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Fögnum unnum sigrum og aðlögumst nýjum tímum Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er minn forseti! Sara Dögg Svanhildardóttir skrifar Skoðun Baráttan heldur áfram Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Forsetinn minn 2024 Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Vanefndir Flugakademíu Íslands Gunnar Hjörtur Hagbarðsson skrifar Skoðun Hippókratesareiðurinn þarf að verða að veruleika Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ólafur og Katrín á RÚV Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Úthvíld ríkisstjórn? Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Raforkan er auðlind þjóðarinnar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Að velja forseta Stefán Bogi Sveinsson skrifar Skoðun Biskupskjör: Stuðningsyfirlýsing Hákon Leifsson,Sigrid Rolof skrifar Skoðun Kennslustund í „selfies“ Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Árið 2014 var leigufyrirtækið Heimavellir stofnað með samruna þriggja leigufyrirtækja á húsnæðismarkaðinum. Markmiðið var að vera með fyrirtæki sem gæti keypt gífurlegan fjölda af íbúðum sem komist höfðu í eign ríkisins í kjölfar hrunsins og með því að ríkið fékk íbúðir sem herinn á Keflavíkurflugvelli hafði notað áður en hann hunskaðist á brott. Þetta húsnæði hafði verið í sanngjarnri leigu í gegnum ríkið en vegna nýfrjálshyggjutrúar stjórnvalda gekk það ekki, það þurfti að koma húsnæðinu sem var í almenningseign í hendur einkaaðila því trúarbrögðin skipuðu að sem minnst ætti að vera í eigu hins opinbera. Nú komust húsnæðisbraskararnir í feitt. Hundruðir íbúða fengust fyrir slikk á brunaútsölu og Heimavellir og önnur húsnæðisleigufyrirtæki sáu sér færi á að komast yfir gífurlegar eignir með litlum tilkostnaði. Á Ásbrú einni, á gamla hersvæðinu, komust Heimavellir yfir meira en 700 íbúðir sem voru í eigu almennings og leigðar út á sanngjörnu verði. Til viðbótar komst félagið yfir blokkir á Selfossi, í Hveragerði og héldu síðan áfram að sölsa undir sig eignum í eigu Íbúðarlánasjóðs fyrir lítinn pening út um allt land. Önnur leigufyrirtæki gerðu svipuð reyfarakaup á eigum almennings og þúsundir íbúða í almannaeigu komust í hendur braskara. Það þarf auðvitað ekki að segja ykkur tvisvar að leiguverðið stórhækkaði þegar braskarafélögin komust yfir þessar eigur almennings. Og heldur áfram að hækka, meðan félagslegt húsnæði eins og hjá Bjargi er lækkuð! Og ekki nóg með það, útþensla braskarafélaga eins og Heimavalla var kostuð af ríkinu, ekki bara í gegnum afsláttarverð á eignum heldur voru félögin svo óskammfeilin að þau sóttu niðurgreidd ríkislán sem ætluð voru fyrir óhagnaðardrifin leigufélög! Í dag heita Heimavellir Heimstaden og nota illa fenginn auð sinn til að fjárfesta í húsnæði til að okra á í fjölmörgum löndum. Og græða og græða á kosnað almennings. Allt vegna ákvarðanna stjórnvalda um að selja íbúðirnar okkar fyrir slikk. Þegar þúsundir einstaklinga hrökkluðust úr húsnæði sínu vegna hrunsins var tækifæri fyrir ríki og sveitarfélög að tryggja það að fólk gæti búið áfram í húsnæði sínu og myndi borga sanngjarna leigu í stað afborgana af lánum sem það réði ekki við. Glötuð tækifæri Suðurkjördæmi hefur farið einna verst út úr þessari braskvæðingu samfélagsins. Kjördæmið er láglaunasvæði og er því mikil þörf fyrir öflugt félagslegt húsnæðiskerfi á svæðinu. Eftir hrun komst gífurlegur fjöldi íbúðarhúsnæðis í eigu ríkisins, annað hvort í gegnum Íbúðarlánasjóð eða í gegnum bankana sem voru í ríkiseigu. Á Suðurnesjum bættist við fjöldi íbúða sem áður voru í eigu bandaríska hersins en voru nú komnar í eigu ríkisins. Þegar þúsundir einstaklinga hrökkluðust úr húsnæði sínu vegna hrunsins var tækifæri fyrir ríki og sveitarfélög að tryggja það að fólk gæti búið áfram í húsnæði sínu og myndi borga sanngjarna leigu í stað afborgana af lánum sem það réði ekki við. Á þessum grunni með viðbótina í Ásbrúarhverfi var hægt að byggja upp öflugt, félagslegt húsnæði þar sem fólki væri tryggt þak yfir höfuðið fyrir sig og fjölskyldur sínar gegn sanngjörnum, lágum mánaðargreiðslum sem það myndi vel ráða við. En þetta var ekki gert. Ríkisstjórn Samfylkingarinnar og VG 2009-2013 hafði hér frábært tækifæri til að breyta samfélaginu til muna en gerði það ekki. Enda var sú ríkisstjórn í raun stjórn hinna glötuðu tækifæra. Varla liðu nokkrir mánuðir eftir að ríkisstjórn Sjálfstæðis- og Framsóknarflokksins tók við 2013 þar til að allar þessar íbúðir voru færðar braskfélögum til eignar á útsöluverði. Eignasafnið var selt í heild og íbúunum var ekki einu sinni boðið að kaupa húsnæði sitt. Í staðin hækkaði leigan jafnt og þétt og fyrirtæki eins og Heimavellir fitnuðu eins og púkinn á fjósbitanum. Einkavæðing andsklotans Hvers vegna er ég að rifja upp þessa sögu? Því hún er dæmigerð fyrir viðskiptalíkan íslenskra stórkapítalista. Planið er einfalt. Komast yfir sem mest af þjónustu og eignum í eigum almennings í gengum einkavinavæðingarferli og langtímaleigusamningum við ríki og sveitarfélög og tryggja sér þannig trygga áskrift að ofsagróða á kostnað almennings. Þetta er hinn dæmigerði íslenski kapítalismi, spenakapítalisma vil ég kalla hann, því hann gengur ekki út á nýsköpun eða virðisaukningu fyrir samfélagið heldur gengur út á að komast á ríkisspenann með langtíma þjónustusamningum og með því að sölsa undir sig eignir almennings á útsölu, hvort sem um er að ræða húsakost eða banka, hjúkrunarheimili eða heilsugæslu, allt í nafni skjótfengins gróða á kostnað almennings. Stundum eru eignirnar blóðmjólkaðar og síðan seldar áfram eða seldar aftur til ríkis- og sveitarfélaga eins og tilfellið var með rafmagnsmælana í Reykjavík sem gerðu nokkra einstaklinga að milljarðamæringum og voru síðan seldir til baka til almennings á uppsprengdu verði. Eða sala á fyrirtækjum sem voru stofnuð með ákvörðunum stjórnvalda eins og Auðkenni til baka til almennings eftir að nokkurra ára ofsagróði hafði skilað sér í vasa vildarvina ríkisstjórnaflokka. Öll þessi dæmi eru um hvernig ríkir aðilar verða enn ríkari á kostnað almennings. Róttækra breytinga er þörf Það þarf ekki flókið reiknidæmi til að sýna fram á að nauðsynleg þjónusta til almennings er alltaf dýrari fyrir samfélagið í höndum braskara. Hvort sem það er rekstur hjúkrunarheimila, uppbygging vegakerfis, útvistun á ræstingu eða uppbygging á íbúðarhúsnæði, opinberir aðilar geta alltaf fjárfest á ódýrari hátt. Sýndur „sparnaður“ með útboðum á þjónustu eins og ræstingum á opinberum stofnunum fæst ekki nema með því að þvinga launin niður, eins og verið er að gera á hjúkrunarheimilinu á Akureyri og losa sig við þjálfað starfsfólk til að lækka launakostnað. Það segir sig sjálft að slíkt er ekki í þágu almenningshagsmuna. En samt heldur vitleysan áfram og flokkar eins og Sjálfstæðisflokkurinn, Viðreisn og Miðflokkurinn boða stóraukna einkavæðingu á eignum og þjónustu almennings. Allt í nafni trúarbragða nýfrjálshyggjunnar um að allt eigi að vera einkarekið. Kosningarnar í haust er því gífurlega mikilvægar ef við ætlum að snúa þessari þróun við. Miðjuflokkar eins og Samfylkingin og VG halla sér hvor að sínum auðvaldsflokki, Samfylkingin að Viðreisn með einkavæðingar drauma sína, VG að Sjálfstæðisflokki „af því að samstarfið gengur svo vel“. Píratar eru hrifnir af „Reykjavíkurstjórn“ með Viðreisn innanborðs. En innan þessara flokka er líka gott fólk sem getur hjálpað til við að byggja nýtt samfélag. En til þess að hægt sé að byggja breiða vinstrifylkingu á Alþingi þarf að tryggja Sósíalistaflokknum góða kosningu í haust því þannig og aðeins þannig verður stjórnað til vinstri því annars er hætt á að auðvaldi haldi áfram undirtökum sínum í samfélaginu með þessari eða hinni hækjunni frá miðju og vinstri. Sósíalistar er eini flokkurinn sem hefur sett fram heildstæða, róttæka stefnu í húsnæðismálum. Ákvörðun okkar sem kjósenda í haust er því gífurlega mikilvæg. Kjósum því J-lista Sósíalistaflokks Íslands í Alþingiskosningunum 25. september næstkomandi. Höfundur skipar fyrsta sæti á lista Sósíalistaflokks Íslands í Suðurkjördæmi.
Skoðun Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson skrifar