Vissir þú þetta um næringarfræði og næringarfræðinga? Geir Gunnar Markússon skrifar 3. júní 2021 11:00 Hippókrates (460 f.Kr. – um 377 f.Kr.) sem oft er nefndur faðir læknisfræðinnar sagði „notum mat sem lyf og lyf sem mat“. Læknisfræði nútímans er nú því miður mun meiri lyflæknisfræði en næringarlæknsifræði. Jónas Kristjánsson læknir (1870-1960) og stofandi Heilsustofnunar NLFÍ í Hveragerði sagði “Fæðan er það efni, sem líkami manna og dýra er úr gerður. Heilbrigði er fyrst og fremst komin undir eðlilegri næringu.” Þessi gamla og góða speki um mikilvægi næringarinnar er alltaf að koma betur og betur í ljós. Því nútímamaðurinn er að kála heilsu sínu og lífi með eigin velmegun, þ.e.a.s. lífsstílssjúkdómum sem eiga örsök sína að stórum hluta í lélegu mataræði. Samkvæmt skýrslu Alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar (WHO) þá er slæmt mataræði stærsti einstaki áhættuþátturinn að baki heildarsjúkdómsbyrgði Íslendinga. Þó að næring sé einn af grunnþáttum lífs og heilbrigðis okkar þá er næringarfræði sem vísindagrein mjög ung. Það var á árunum 1913-1948 sem vítamínin og hlutverk þeirra voru uppgötvuð. Á þessum tíma voru næringartengdir sjúkdómar skilgreindir og lækning á þeim fundin s.s skyrbjlúgur (C-vítamínskortur), beri-beri (þíamínskortur), pellagra (níasínskortur), beinkröm í börnum (D-vítamínskortur), þurr augu (xerophtalmia, A-vítamínskortur) og blóðleysi (járn- og/eða B12-vítamínskortur). Orðið vítamín er dregið af orðinu vita sem þýðir líf á latínu og amin, því það var talið í fyrstu að vítamín væru hlutar af amínósýrum. Næringarfræði er vísindagrein sem kennd er á háskólastigi og bíður upp á grunnnám (BS gráða), framhaldsnám (MS gráða) eða doktorsnám (PhD gráða) Næringarfræðingur og næringarráðgjafi eru lögvernduð starfheiti á Íslandi og er gerð krafa um fimm ára háskólanám (meistaragráðu) í faginu. Næringarfræði er heilbrigðisvísindagrein og veitir m.a. innsýn í efnafræði, lífeðlisfræði, líffræði, líffærafræði, matvælafræði, ónæmisfræði, sálfræði, örverufræði og stærðfræði. Nám og störf í næringarfræði bjóða því upp á mikla sérhæfingu innan fagsins s.s klínískt-, íþrótta og lýðheilsunæringarfræð,rannsókna og vísindastarf. Dr. Jón Óttar Ragnarsson sem stofnaði Stöð 2 árið 1986 er næringarfræðingur að mennt frá Minnesotaháskóla í Bandaríkjunum. Hann átti einnig þátt í að námsbraut í matvæla- og næringarfræðum var sett á laggirnar við Háskóla Íslands árið 1977. Í dag er næringarfræði kvennastétt. Þó ég hafi ekki tölur yfir kynjaskiptuna í faginu þá sé ég þetta vel á fundum, ráðstefnum og störfum með kollegum mínum hérlendis og erlendis. Þannig að ég ákalla kynbræður mína sem hafa áhuga á næringarfræði að mennta sig í þessu spennandi fagi til að viðhalda fjölbreytileika næringarfræðinga.Vert er að benda á í þessu samhengi að hægt er að sækja um grunnnám í næringarfræði við HÍ til 5.júní n.k. Næringarfræðingar nútímans eru lítið í því að telja hitaeiningar ofan í fólk eins og margir virðast halda. Leiðbeiningar næringarfræðinga til að vinna á ofþyngd fólks snýst meira um að kenna svengdarvitund, skammtastærðir og koma reglu á máltíðir. Framtíðar næringarráðleggingar munu að stóru leyti snúa að því að efla þarmaflóru fólks. Það er mín trú að það verði jafneðlilegt í framtíðinni að skila inn saursýni eins og það er að taka blóðprufu í dag, til að greina næringarástand. Þrátt fyrir að næring sé ein grunnforsendum heilbrigðis eru sjálfstætt starfandi næringarfræðingar ekki með samning við Sjúkratryggingar Íslands (SÍ) um niðurgreiðslu á sinni þjónustu líkt og læknar, sjúkraþjálfarar, talmeinafræðingar og sálfræðingar (reyndar meira í orði en á borði). Einnig eru sárafáir næringarfræðingar starfandi við heilsugæslustöðvar landsins, endurhæfingarstofnanir og aðrar heilbrigðisstofnir. Það er sorglegt að heilbrigðisyfirvöld og þeir sem stýra heilbrigðisstofnunum hafi ekki enn gert sér grein fyrir mikilvægi næringar í heilbrigði fólks. Það er því kannski ekki skrítið að lífsstílssjúkdómar séu að aukast í samfélagi okkar þegar eins stór hlekkur og næring er vanrækt (fjársvelt) þegar kemur að heilsueflingu landsmanna! Þörf fyrir velmenntaða næringarfræðinga hefur líklega aldrei verið meiri en á þessari upplýsingaöld sem við lifum. Því mikið af óábyrgum, röngum og villandi skilaboðum um heilsu og næringu er dælt út á netinu, samfélagsmiðlum og í bókaformi. Almenningur er almennt orðinn ringlaður á misvísandi upplýsingum um næringu og heilsu. Á þessum 3 mínútum sem þú tókst í að lesa þessa grein var líkaminn á fullu að vinna og notaði við það orkuna (næringuna) sem þú neyttir. Hjartað dældi um 15L af blóði (vonandi járn- og súrefnisríku ef þú ert vel nærð/ur), næringarefni kvöldmatarins eru komin í smáþarmana þar sem upptaka næringarefnanna fer fram og heilinn notaði bara kolvetni (glúkosa) við lestur þessarar greinar. Höfundur er næringarfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Geir Gunnar Markússon Heilsa Mest lesið Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun Skoðun Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Sjá meira
Hippókrates (460 f.Kr. – um 377 f.Kr.) sem oft er nefndur faðir læknisfræðinnar sagði „notum mat sem lyf og lyf sem mat“. Læknisfræði nútímans er nú því miður mun meiri lyflæknisfræði en næringarlæknsifræði. Jónas Kristjánsson læknir (1870-1960) og stofandi Heilsustofnunar NLFÍ í Hveragerði sagði “Fæðan er það efni, sem líkami manna og dýra er úr gerður. Heilbrigði er fyrst og fremst komin undir eðlilegri næringu.” Þessi gamla og góða speki um mikilvægi næringarinnar er alltaf að koma betur og betur í ljós. Því nútímamaðurinn er að kála heilsu sínu og lífi með eigin velmegun, þ.e.a.s. lífsstílssjúkdómum sem eiga örsök sína að stórum hluta í lélegu mataræði. Samkvæmt skýrslu Alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar (WHO) þá er slæmt mataræði stærsti einstaki áhættuþátturinn að baki heildarsjúkdómsbyrgði Íslendinga. Þó að næring sé einn af grunnþáttum lífs og heilbrigðis okkar þá er næringarfræði sem vísindagrein mjög ung. Það var á árunum 1913-1948 sem vítamínin og hlutverk þeirra voru uppgötvuð. Á þessum tíma voru næringartengdir sjúkdómar skilgreindir og lækning á þeim fundin s.s skyrbjlúgur (C-vítamínskortur), beri-beri (þíamínskortur), pellagra (níasínskortur), beinkröm í börnum (D-vítamínskortur), þurr augu (xerophtalmia, A-vítamínskortur) og blóðleysi (járn- og/eða B12-vítamínskortur). Orðið vítamín er dregið af orðinu vita sem þýðir líf á latínu og amin, því það var talið í fyrstu að vítamín væru hlutar af amínósýrum. Næringarfræði er vísindagrein sem kennd er á háskólastigi og bíður upp á grunnnám (BS gráða), framhaldsnám (MS gráða) eða doktorsnám (PhD gráða) Næringarfræðingur og næringarráðgjafi eru lögvernduð starfheiti á Íslandi og er gerð krafa um fimm ára háskólanám (meistaragráðu) í faginu. Næringarfræði er heilbrigðisvísindagrein og veitir m.a. innsýn í efnafræði, lífeðlisfræði, líffræði, líffærafræði, matvælafræði, ónæmisfræði, sálfræði, örverufræði og stærðfræði. Nám og störf í næringarfræði bjóða því upp á mikla sérhæfingu innan fagsins s.s klínískt-, íþrótta og lýðheilsunæringarfræð,rannsókna og vísindastarf. Dr. Jón Óttar Ragnarsson sem stofnaði Stöð 2 árið 1986 er næringarfræðingur að mennt frá Minnesotaháskóla í Bandaríkjunum. Hann átti einnig þátt í að námsbraut í matvæla- og næringarfræðum var sett á laggirnar við Háskóla Íslands árið 1977. Í dag er næringarfræði kvennastétt. Þó ég hafi ekki tölur yfir kynjaskiptuna í faginu þá sé ég þetta vel á fundum, ráðstefnum og störfum með kollegum mínum hérlendis og erlendis. Þannig að ég ákalla kynbræður mína sem hafa áhuga á næringarfræði að mennta sig í þessu spennandi fagi til að viðhalda fjölbreytileika næringarfræðinga.Vert er að benda á í þessu samhengi að hægt er að sækja um grunnnám í næringarfræði við HÍ til 5.júní n.k. Næringarfræðingar nútímans eru lítið í því að telja hitaeiningar ofan í fólk eins og margir virðast halda. Leiðbeiningar næringarfræðinga til að vinna á ofþyngd fólks snýst meira um að kenna svengdarvitund, skammtastærðir og koma reglu á máltíðir. Framtíðar næringarráðleggingar munu að stóru leyti snúa að því að efla þarmaflóru fólks. Það er mín trú að það verði jafneðlilegt í framtíðinni að skila inn saursýni eins og það er að taka blóðprufu í dag, til að greina næringarástand. Þrátt fyrir að næring sé ein grunnforsendum heilbrigðis eru sjálfstætt starfandi næringarfræðingar ekki með samning við Sjúkratryggingar Íslands (SÍ) um niðurgreiðslu á sinni þjónustu líkt og læknar, sjúkraþjálfarar, talmeinafræðingar og sálfræðingar (reyndar meira í orði en á borði). Einnig eru sárafáir næringarfræðingar starfandi við heilsugæslustöðvar landsins, endurhæfingarstofnanir og aðrar heilbrigðisstofnir. Það er sorglegt að heilbrigðisyfirvöld og þeir sem stýra heilbrigðisstofnunum hafi ekki enn gert sér grein fyrir mikilvægi næringar í heilbrigði fólks. Það er því kannski ekki skrítið að lífsstílssjúkdómar séu að aukast í samfélagi okkar þegar eins stór hlekkur og næring er vanrækt (fjársvelt) þegar kemur að heilsueflingu landsmanna! Þörf fyrir velmenntaða næringarfræðinga hefur líklega aldrei verið meiri en á þessari upplýsingaöld sem við lifum. Því mikið af óábyrgum, röngum og villandi skilaboðum um heilsu og næringu er dælt út á netinu, samfélagsmiðlum og í bókaformi. Almenningur er almennt orðinn ringlaður á misvísandi upplýsingum um næringu og heilsu. Á þessum 3 mínútum sem þú tókst í að lesa þessa grein var líkaminn á fullu að vinna og notaði við það orkuna (næringuna) sem þú neyttir. Hjartað dældi um 15L af blóði (vonandi járn- og súrefnisríku ef þú ert vel nærð/ur), næringarefni kvöldmatarins eru komin í smáþarmana þar sem upptaka næringarefnanna fer fram og heilinn notaði bara kolvetni (glúkosa) við lestur þessarar greinar. Höfundur er næringarfræðingur.
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson Skoðun
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun