Konur eftir kófið Linda Hrönn Þórisdóttir skrifar 7. maí 2021 20:36 „Þú getur orðið flugfreyja og hann flugmaður.“ Þessum orðum var beint til dóttur minnar þegar hún lék sér eins árs gömul við jafnaldra frænda sinn fyrir tólf árum síðan. Það er hárrétt að dóttir mín getur eflaust orðið flugfreyja (eða réttara sagt flugþjónn) síðar meir ef hún kærir sig um það en hún getur líka orðið flugmaður, rafvirki, verkfræðingur, smiður, kennari eða hvað annað sem hún kærir sig um. Þessum orðum var ekki beint til dóttur minnar vegna vantrúar á getu hennar til að gegna vissum störfum síðar á ævinni heldur vegna staðalmynda sem enn fyrirfinnast á meðal margra. Sem betur fer hefur jafnréttisbaráttan skilað góðum árangri víða um heim undanfarna áratugi, meðal annars hér á landi. Almenn atvinnuþátttaka kvenna, aukin menntun þeirra og meiri þátttaka feðra í uppeldi barna sinna er orðinn sjálfsagður þáttur í samfélaginu í dag. Formæður okkar ruddu veginn og baráttan var erfið. Réttarkerfið sem um aldir var byggt á hagsmunum karla bitnaði oftar en ekki á réttindum kvenna og fengu konur ekki þann sess sem þær verðskulduðu með dugnaði sínum, gáfum og hugmyndum. Þrátt fyrir gjörbreytta stöðu í dag þurfum við að standa vörð um þau réttindi sem hafa áunnist. Þó staðan í samfélaginu og verkaskiptingin innan heimilisins er orðin jafnari bera konur oftar það sem á ensku hefur verið kallað Mental load. Með þessu hugtaki er átt við það andlega álag sem fylgir því að hafa yfirumsjón með þeim verkum sem þarf að sinna. Mikil orka fer í að hafa yfirsýn yfir verkefnin, úthluta þeim og sjá til þess að þeim sé framfylgt. Á vinnustöðum eru það yfirleitt framkvæmdastjórar og aðrir þeir sem bera meginábyrgð á starfseminni sem þurfa að hafa þetta Mental load og er oftar en ekki hluti af starfslýsingu þeirra. Innan veggja heimilisins eru það yfirleitt konurnar sem eru settar í hlutverk launalausa framkvæmdastjórans, hvort sem þær vilja það eður ei. Þessu álagi bæta konur við önnur verkefni sem bíða þeirra dags daglega og sífellt fleiri konur tala um hversu mikil áhrif það hefur á líðan þeirra að þurfa að hafa samtímis yfirsýn og verkstjórn með fjölda ólíkra viðfangsefna. Það er nefnilega eitt að vinna verkin og annað að bera ábyrgð á að þeim sé sinnt. Jafnrétti innan heimilisins er ekki náð fyrr en þessari byrði er skipt á milli þeirra fullorðnu sem reka heimilið. Og jafnrétti er ekki náð fyrr en við losum okkur við staðalmyndir um hvaða starfsvettvang börn geta valið sér á grundvelli kyns. Á undanförnum árum hefur jafnréttisbaráttan beðið hnekki í kjölfar öfgaskoðanna stjórnmálaflokka víða um heim sem hafa náð völdum. Sá málflutningur sem þar er boðaður ýtir okkur mörgum áratugum til baka og gerir að engu það jafnrétti sem hefur áunnist. Þá hefur Covid-19 því miður haft neikvæð áhrif á stöðu kvenna, meðal annars með auknu atvinnuleysi, meiri einangrun og verra heilsufari. Ofbeldi gegn konum hefur aukist að undanförnu og áætlað er að ein af hverjum þremur konum verði fyrir ofbeldi á lífsleiðinni. Hingað til höfum við hér á landi getað státað okkur af þokkalegri góðri stöðu kvenna til samanburðar við önnur lönd og höfum við til að mynda getað treyst því að heilbrigðiskerfið mismuni ekki neinum út frá kynferði, sjúkdómum eða öðru. Staðan er þó þannig að skimun vegna krabbameins hjá konum hefur verið í uppnámi undanfarna mánuði. Fréttir af konum sem hafa fengið skerta þjónustu vegna meðgöngu, vefjagigtar og legslímuflakks (endómetríósu) svo dæmi séu tekin vekja upp spurningar um hversu mikil áhersla er lögð á heilsufar kvenna. Rannsóknir á sjúkdómum sem herja frekar á konur eru styttra á veg komnar en margar aðrar rannsóknir og þegar andlegt álag sem fyrr var nefnt leggst ofan á áhyggjur af líkamlegri heilsu er sú hætta fyrir hendi að heilsufar kvenna fari versnandi. Þá hafa lífslíkur kvenna ekki aukist eins mikið og lífslíkur karla og samtímis er lífeyrir kvenna sem unnu skert starfshlutfall á lífsleiðinni til að geta sinnt börnum, heimili og maka mjög takmarkaður. Við þurfum að viðhalda því jafnrétti sem hefur áunnist nú þegar við erum að komast út úr þessi kófi sem hefur einkennt líf okkar í meira en eitt ár. En jafnframt þurfum við að berjast því sem upp á vantar til að koma á fullu jafnrétti. Til að svo megi verða þurfum við framar öllu að útrýma staðalmyndum og gefa framtíðarkynslóðum þau skilaboð að þau geti starfað við það sem þau vilja í framtíðinni, og það algjörlega óháð kyni. Höfundur er frambjóðandi í 2. sæti á lista Framsóknar í Suðvesturkjördæmi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Kosningar 2021 Framsóknarflokkurinn Jafnréttismál Linda Hrönn Þórisdóttir Mest lesið Sjö staðreyndir í útlendingamálum Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson Skoðun Skoðun Skoðun Sjálfstæðisstefnan og frelsið Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Sjö staðreyndir í útlendingamálum Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Fjölbreytni í endurhæfingu skiptir máli Hólmfríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason skrifar Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon skrifar Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenska stóðhryssan og Evrópa Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – Skyldur ráðherra og réttur samfélagsins Eggert Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Norska leiðin er fasismi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Höfum alla burði til þess Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Tímabær rannsókn dómsmálaráðuneytisins Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Umsókn krefst ákvörðunar – ekki ákalls Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hjálp, barnið mitt spilar Roblox! Kristín Magnúsdóttir skrifar Skoðun Líkindi með guðstrú og djöflatrú Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Ævinlega þakkláti flóttamaðurinn Zeljka Kristín Klobucar skrifar Skoðun Vér vesalingar Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Leikrit Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson skrifar Skoðun Reynisfjara og mannréttindasáttmáli Evrópu Róbert R. Spanó skrifar Skoðun Að hlúa að foreldrum: Forvörn sem skiptir máli Áróra Huld Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
„Þú getur orðið flugfreyja og hann flugmaður.“ Þessum orðum var beint til dóttur minnar þegar hún lék sér eins árs gömul við jafnaldra frænda sinn fyrir tólf árum síðan. Það er hárrétt að dóttir mín getur eflaust orðið flugfreyja (eða réttara sagt flugþjónn) síðar meir ef hún kærir sig um það en hún getur líka orðið flugmaður, rafvirki, verkfræðingur, smiður, kennari eða hvað annað sem hún kærir sig um. Þessum orðum var ekki beint til dóttur minnar vegna vantrúar á getu hennar til að gegna vissum störfum síðar á ævinni heldur vegna staðalmynda sem enn fyrirfinnast á meðal margra. Sem betur fer hefur jafnréttisbaráttan skilað góðum árangri víða um heim undanfarna áratugi, meðal annars hér á landi. Almenn atvinnuþátttaka kvenna, aukin menntun þeirra og meiri þátttaka feðra í uppeldi barna sinna er orðinn sjálfsagður þáttur í samfélaginu í dag. Formæður okkar ruddu veginn og baráttan var erfið. Réttarkerfið sem um aldir var byggt á hagsmunum karla bitnaði oftar en ekki á réttindum kvenna og fengu konur ekki þann sess sem þær verðskulduðu með dugnaði sínum, gáfum og hugmyndum. Þrátt fyrir gjörbreytta stöðu í dag þurfum við að standa vörð um þau réttindi sem hafa áunnist. Þó staðan í samfélaginu og verkaskiptingin innan heimilisins er orðin jafnari bera konur oftar það sem á ensku hefur verið kallað Mental load. Með þessu hugtaki er átt við það andlega álag sem fylgir því að hafa yfirumsjón með þeim verkum sem þarf að sinna. Mikil orka fer í að hafa yfirsýn yfir verkefnin, úthluta þeim og sjá til þess að þeim sé framfylgt. Á vinnustöðum eru það yfirleitt framkvæmdastjórar og aðrir þeir sem bera meginábyrgð á starfseminni sem þurfa að hafa þetta Mental load og er oftar en ekki hluti af starfslýsingu þeirra. Innan veggja heimilisins eru það yfirleitt konurnar sem eru settar í hlutverk launalausa framkvæmdastjórans, hvort sem þær vilja það eður ei. Þessu álagi bæta konur við önnur verkefni sem bíða þeirra dags daglega og sífellt fleiri konur tala um hversu mikil áhrif það hefur á líðan þeirra að þurfa að hafa samtímis yfirsýn og verkstjórn með fjölda ólíkra viðfangsefna. Það er nefnilega eitt að vinna verkin og annað að bera ábyrgð á að þeim sé sinnt. Jafnrétti innan heimilisins er ekki náð fyrr en þessari byrði er skipt á milli þeirra fullorðnu sem reka heimilið. Og jafnrétti er ekki náð fyrr en við losum okkur við staðalmyndir um hvaða starfsvettvang börn geta valið sér á grundvelli kyns. Á undanförnum árum hefur jafnréttisbaráttan beðið hnekki í kjölfar öfgaskoðanna stjórnmálaflokka víða um heim sem hafa náð völdum. Sá málflutningur sem þar er boðaður ýtir okkur mörgum áratugum til baka og gerir að engu það jafnrétti sem hefur áunnist. Þá hefur Covid-19 því miður haft neikvæð áhrif á stöðu kvenna, meðal annars með auknu atvinnuleysi, meiri einangrun og verra heilsufari. Ofbeldi gegn konum hefur aukist að undanförnu og áætlað er að ein af hverjum þremur konum verði fyrir ofbeldi á lífsleiðinni. Hingað til höfum við hér á landi getað státað okkur af þokkalegri góðri stöðu kvenna til samanburðar við önnur lönd og höfum við til að mynda getað treyst því að heilbrigðiskerfið mismuni ekki neinum út frá kynferði, sjúkdómum eða öðru. Staðan er þó þannig að skimun vegna krabbameins hjá konum hefur verið í uppnámi undanfarna mánuði. Fréttir af konum sem hafa fengið skerta þjónustu vegna meðgöngu, vefjagigtar og legslímuflakks (endómetríósu) svo dæmi séu tekin vekja upp spurningar um hversu mikil áhersla er lögð á heilsufar kvenna. Rannsóknir á sjúkdómum sem herja frekar á konur eru styttra á veg komnar en margar aðrar rannsóknir og þegar andlegt álag sem fyrr var nefnt leggst ofan á áhyggjur af líkamlegri heilsu er sú hætta fyrir hendi að heilsufar kvenna fari versnandi. Þá hafa lífslíkur kvenna ekki aukist eins mikið og lífslíkur karla og samtímis er lífeyrir kvenna sem unnu skert starfshlutfall á lífsleiðinni til að geta sinnt börnum, heimili og maka mjög takmarkaður. Við þurfum að viðhalda því jafnrétti sem hefur áunnist nú þegar við erum að komast út úr þessi kófi sem hefur einkennt líf okkar í meira en eitt ár. En jafnframt þurfum við að berjast því sem upp á vantar til að koma á fullu jafnrétti. Til að svo megi verða þurfum við framar öllu að útrýma staðalmyndum og gefa framtíðarkynslóðum þau skilaboð að þau geti starfað við það sem þau vilja í framtíðinni, og það algjörlega óháð kyni. Höfundur er frambjóðandi í 2. sæti á lista Framsóknar í Suðvesturkjördæmi.
Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar