Hvergi á Norðurlöndunum eru jafn margar umsóknir um alþjóðlega vernd og hér á landi sé miðað við höfðatölu. Samkvæmt upplýsingum Útlendingastofnunar sækja um vernd hér á landi sexfalt fleiri en í Noregi og Danmörku, þrefalt fleiri en í Finnlandi og nær 50% fleiri en í Svíþjóð.
Skortur á skilvirkni og aðhaldi
Samkvæmt upplýsingum Útlendingastofnunar töldust af 654 umsækjendum 38 vera frá öruggu upprunaríki. Slíkum umsækjendum ætti að vera hægt að snúa heim á stuttum tíma. Meirihluti umsækjenda, 331, hafði þegar fengið vernd í öðru ríki. Ætti sá hópur að geta horfið hratt til þess ríkis í stað þess að dvelja hér mánuðum saman.
Í ljósi þess að málunum fylgir mikill kostnaður, bæði vegna afgreiðslu þeirra og uppihalds umsækjendanna, má telja ljóst að hér sé um mikinn vanda að ræða.
Þingsályktunartillaga á Alþingi
Þingsályktunartillagan gerir ráð fyrir styttingu á afgreiðslutíma í málum sem lúta að alþjóðlegri vernd.
Hælisleitendur bíða í sumum tilvikum árum saman eftir því að fá niðurstöðu. Með því er mikið lagt á fólk sem hingað leitar. Um leið ýtir þessi staðreynd undir tilhæfulausar umsóknir. Sýnist auðsætt að slíkum umsóknum er markvisst beint að ríkjum þar sem mestir möguleikar eru á frestum og töfum á afgreiðslu.
Ný norræn stefna
Forsætisráðherra Dana, Mette Fredriksen, formaður Jafnaðarmannaflokksins, sagði í stefnuræðu 6. október sl. útlendingastefnu fortíðar mistök. Evrópska hælisleitendakerfið væri í raun hrunið. Verum hreinskilin, sagði hún, möguleikinn á hæli er oft kominn undir því að flóttamaður greiði fólkssmyglara og vilji hætta lífinu í yfirfullum gúmmíbát. Miðjarðarhafið er orðið kirkjugarður.
Enn fremur sagði danski forsætisráðherrann: Enginn flýr að gamni sínu. Eins og komið er bregðumst við bæði þeim sem flýja með milligöngu smyglara og þeim sem eftir sitja og hafa mesta þörf fyrir hjálp. Aðstoð Dana hlýtur að beinast að því fólki. Með orðum danska forsætisráðherrans eru borin fram mannúðleg sjónarmið án þeirrar sýndarmennsku sem stundum gætir í þessum efnum.
Stjórnarsáttmáli norsku ríkisstjórnarinnar ber vott um að norsk sjónarmið séu áþekk þeim dönsku í málaflokknum.
Vinaþjóðir í ógöngum
Ræða danska forsætisráðherrans ber því glöggt vitni að hún telur Dani hafa ratað í ógöngur í málefnum hælisleitenda. Þá vöktu athygli ummæli sænska forsætisráðherrans Stefáns Löfvéns á liðnu ári um að aukna afbrotatíðni í Svíþjóð mætti rekja til mistaka hinnar pólitísku stefnu í útlendingamálum.
Hér heima skildu gömlu kratarnir að velferðarkerfið brotnar niður, ef það er ekki reist á borgaralegum gildum. Sjálfstæðisflokkurinn beygir sig undir stefnu samstarfsflokka í málefnum hælisleitenda, í stað þess að tryggja örugg landamæri með markvissri löggæslu.
Viðsnúningur í stefnu danskra stjórnvalda
Danmörk vill taka við ákveðnum fjölda kvótaflóttamanna í samstarfi við Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna. Þannig fáist stjórn á hve mörgum flóttamönnum sé hjálpað í Danmörku. Hælisleitendur komi í móttökustöð utan Evrópu.
Í stefnu danskra jafnaðarmanna er segir að umbætur þurfi á Schengen-samkomulaginu þannig að einstök aðildarríki ES ákveði sjálf stjórn á eigin landamærum. Með því ráði Danir hverjir komi inn í landið. Þetta sé grundvallaratriði til að tryggja öryggi dönsku þjóðarinnar.
Við þurfum að gera betur en endurtaka mistök annarra
Í stefnuyfirlýsingu danskra jafnaðarmanna segir að margt af því fólki sem komið hafi til Danmerkur og Evrópu á síðustu árum séu ekki flóttamenn heldur farandfólk í leit að betra lífi. Verði samþykkt að slíkir fái vist í Danmörku muni margir leita þangað. Þetta ráði danskt samfélag ekki við. Málið snúi að sjálfu samfélaginu, velferðarkerfinu og hlutskipti launafólks á dönskum vinnumarkaði.
Íslendingar vilja leggja sitt af mörkum í flóttamannavanda samtímans, en augljóst er að Ísland hefur ekki burði til að taka við margfalt fleiri umsækjendum um alþjóðlega vernd en aðrar Norðurlandaþjóðir gera. Hér verður að grípa til aðgerða áður en í óefni er komið.
Við sýnumst fylgja hér á landi stefnu í málaflokknum sem Norðurlöndin hafa horfið frá. Við verðum að gera betur en reka stefnu sem aðrir hafa aflagt og danski forsætisráðherrann lýsir sem mistökum.
Höfundur er þingmaður Miðflokksins.
