Nokkur orð um Hálendisþjóðgarð Halldór Kristinsson skrifar 27. desember 2020 20:02 Eftir lestur pistils Ágústu Ágústsdóttur á visi.is Kveðja frá Bergmálshelli 4a (jarðhæð), finn ég mig knúinn til þess að leggja nokkur orð í belg. Pistillinn er því miður bæði ómálefnalegur og litaður af slíkum hroka að um mann fer hrollur. Ágústa heldur því fram að hún og þeir sem eru á móti Hálendisþjóðgarði séu verðir hálendisins, eins og hún orðar það sjálf. Hver hefur gefið Ágústu og hennar skoðanasystkinum það embætti að vera verðir hálendisins? Erum við ekki öll verðir hálendisins burtséð frá því hvaða skoðun við höfum? Og gegn hverju er hún að verja hálendið? Í þessum pistli hennar Ágústu sem og í öðrum pistlum margra þeirra sem lýsa sig á móti Hálendisþjóðgarði er ekki að finna nein rök á móti stofnun þjóðgarðsins, önnur en að verið sé að breyta hálendinu í stofnun og skerða ferðafrelsi. Því er til að svara að hálendið er þegar orðið að stofnun eða réttara sagt stofnunum. Því nokkrar stofnanir og ráðuneyti hafa þetta svæði á sinni könnu í dag. Stór hluti af hálendinu sem falla myndi undir Hálendisþjóðgarð er þegar friðlýstur eða heyrir undir Vatnajökulsþjóðgarð, restin eru þjóðlendur sem er sameiginleg eign okkar allra og er okkar allra að vernda. Hvað varðar ferðafrelsið þá ætti fólk sem vill taka þátt í málefnalegri umræðu um Hálendisþjóðgarð að lesa frumvarpið og greinagerðina sem því fylgir, lesa það í alvöru en ekki með einhverjum flokkspólitískum gleraugum. Sérstaklega má benda á þriðju málsgrein í 3. grein frumvarpsins sem fjallar um markmið þjóðgarðsins. Ekki síður er nauðsynlegt að lesa 18. grein frumvarpsins í heild sinni og halda því svo fram að skerða eigi ferðafrelsi með stofnun Hálendisþjóðgarðs. Það er ótrúleg rökleysa að halda því fram að náttúran á hálendinu muni hljóta skaða af ef stofnaður yrði Hálendisþjóðgarður vegna þess að þá muni fjöldi erlendra ferðamanna þangað margfaldast. Rétt er að halda því til haga, ef það hefur farið framhjá einhverjum, að fjöldi erlendra ferðamanna, sem heimsækja Ísland og ekki síst hálendið, hefur nú þegar margfaldast. H0llt er í þessu sambandi að lesa skýrslu Önnu Dóru Sæþórsdóttur frá árinu 2012 sem heitir Ferðamennska á miðhálendi Íslands: Staða og spá um framtíðarhorfur. Þar kemur meðal annars fram að frá árinu 1985 til ársins 2009 hafði fjöldi gistinátta á hálendinu meira en tvöfaldast frá 48.000 í 120.000. Í skýrslunni kemur fram að samkvæmt upplifun ferðamannanna sjálfra (árið 2009) þá eru nokkrir vinsælir áfangastaðir eins og Landmannalaugar og nágrenni komnir að þolmörkum, vegna ágangs. Þetta var fyrir ellefu árum síðan. Frá árinu 2009 til 2019 sexfaldaðist fjöldi erlendra ferðamanna sem heimsóttu Ísland og hálendið. Sá tími að við íslenskir fjallaferðamenn og náttúruunnendur getum átt hálendið útaf fyrir okkur til að njóta er því miður liðinn nema í heimsfaröldrum þegar fáir ferðamenn heimsækja landið okkar. Ágústa varpar fram nokkrum spurningum sem hún segir að menn hafi forðast að svara. Sjálfum finnast mér þessar spurningar óþarfar því í mínum huga liggja svörin í augum uppi. Það er í grunninn sama svarið við öllum þessum spurningum. En ef það má verða til þess að opna augu þeirra sem ekki sjá, þá ætla ég að reyna að svara þeim frá mínum bæjardyrum séð. 1. Hvað verndar þjóðgarðurinn betur og umfram það sem núverandi fyrirkomulag gerir og getur? -Núverandi fyrirkomulag hefur ekki burði til þess að halda utan um, hafa yfirsýn yfir og vernda náttúru og náttúruminjar á hálendinu. Hvorki núna né til framtíðar. Bara sú vitneskja ein og sér að þú sért að fara inn í þjóðgarð, þar sem ákveðnar reglur gilda, kallar á (en tryggir því miður ekki) meiri virðingu gesta fyrir náttúrunni. 2. Hverju er verið að bjarga og frá hverju? -Þeir sem lýsa sig opinberlega sem mikla náttúruverndarsinna og meina það sem þeir eru að segja þurfa ekki að spyrja slíkra spurninga. Það sem verið er að vernda til framtíðar er það sem öllum miklum náttúruverndarsinnum finnst heilagast en það er ósnortin og heil náttúran sem við viljum að framtíðar kynslóðir geti notið og upplifað eins og sú kynslóð sem nú lifir. Við þurfum augljóslega að bjarga henni frá ágangi ferðafólks og græðgi þeirra sem sjá peningagróða í hverri sprænu og hverjum hól á landinu. 3. Hvaða elda er verið að slökkva? -Svarið við þessari spurningu má finna í umfjöllun hér ofar um fjölgun og ágang ferðamanna. Þessir eldar eru kviknaðir og hafa logað um skeið en sem betur fer eru þeir ekki enn farnir úr böndunum. En ef þeir fara úr böndunum er ekki aftur snúið. 4. Hvað kallar á núna sem veldur því að þrýsta þarf þessu í gegn á mjög svo óeðlilegan hátt? *Hugmyndir um Hálendisþjóðgarð voru ekki að koma fram á sjónarsviðið núna. Þær voru viðraðar af framsýnum náttúruverndarsinnum á síðustu öld. Fólki sem sá hvert stefndi með þessa dýrmætu auðlind okkar ef ekki yrði tekið í taumana. Hvenær er rétti tíminn til þess að fara að huga að náttúruvernd? Fyrir eða eftir að skaðinn er skeður? Því fyrr sem við förum í þá vegferð að stofna þjóðgarð um hálendið því betra. 5. Hvernig breytist heimsástandið til hins betra ef við stofnum hálendisþjóðgarð? -Ef við stofnum þjóðgarð um eina stærstu ósnortnu náttúruperlu í Evrópu og einstaka náttúru á heimsvísu sjáum við til þess að komandi kynslóðir fái að njóta hennar til framtíðar eins og við gerum í dag. 6. Hvenær varð hálendi Íslands í ykkar huga að leikmun til að nota sem pólitískt vopn inn á Alþingi eins og það varði ekki þjóðina alla? -Ég hef engin svör við þessari spurningu eða fullyrðingu og þyrfti að fá nánari skýringar á því hvað spyrjandinn er að tala um. Fyrir mér snýst þetta mál einfaldlega um að koma böndum yfir ágang ferðafólks og fyrirbyggja náttúruspjöll. Slökkva elda sem þegar eru kviknaðir. Frumvarpið um Hálendisþjóðgarð er ekki gallalaust frekar en önnur mannanna verk. Þar mætti orða sumt öðruvísi, skerpa á ýmsum ákvæðum og laga þannig til að fólk myndi ekki óttast að eitthvert alræðisvald tæki af þeim réttindin til að ferðast um hálendið. Markmið frumvarpsins eru aðalatriðin og ef fólk getur verið sammála þeim þá kemst það að þeirri niðurstöðu að eina leiðin til þess að ná þeim er að stofna þjóðgarð um þessar náttúruperlur. Frá mínum bæjardyrum séð eru tvær mikilvægar spurningar sem andstæðingar Hálendisþjóðgarðs þurfa að spyrja sig sjálfa og svara á heiðarlegan hátt: 1. Er nauðsynlegt að vernda viðkvæma náttúru hálendisins fyrir ágangi ferðamanna svo að komandi kynslóðir fái að njóta hennar eins og við? 2. Ef svarið er já þá liggur beinast við að spyrja, hvernig ætla menn að gera það án þess að stofna þjóðgarð? Ég ætla að ljúka þessu með tilvitnun í niðurstöður úr skýrslu Önnu Dóru Sæþórsdóttur frá því árið 2012 sem áður er minnst á: „Af þessari umfjöllun má sjá að hálendið og þeir víðerniseiginleikar sem gefa svæðinu mikið upplifunargildi er mjög viðkvæm auðlind sem verður að fara mjög varlega í að nýta frekar fyrir ferðamennsku og útivist. Á þessa auðlind hefur verið gengið mjög hratt undanfarin sextíu til sjötíu ár og svo mun væntanlega óhjákvæmilega verða áfram um næstu framtíð.“ Góðar stundir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hálendisþjóðgarður Mest lesið Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lýðheilsan að veði? Willum Þór Þórsson skrifar Skoðun Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi Ian McDonald skrifar Skoðun Hverjir eru komnir með nóg? Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Að leigja okkar eigin innviði Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Málþóf sem valdníðsla Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Klaufaskapur og reynsluleysi? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig spyr ég gervigreind til að fá besta svarið? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ertu bitur? Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Er hægt að læra af draumum? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Afstæði Ábyrgðar Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjárhagslegt virði vörumerkja Elías Larsen skrifar Skoðun Við ákærum – hver sveik strandveiðisjómenn? Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun Þið voruð í partýinu líka! Gísli Sigurður Gunnlaugsson skrifar Skoðun Af hverju varð heimsókn framkvæmdastjóra ESB að NATO-fundi? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Veimiltítustjórn og tugþúsundir dáinna barna Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar Skoðun Swuayda blæðir: Hróp sem heimurinn heyrir ekki Mouna Nasr skrifar Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar Skoðun Þetta er allt hinum að kenna! Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar Skoðun Sleppir ekki takinu svo auðveldlega aftur Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Opið bréf til fullorðna fólksins Úlfhildur Elísa Hróbjartsdóttir skrifar Skoðun Vill Sjálfstæðisflokkurinn láta taka sig alvarlega? Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar Sjá meira
Eftir lestur pistils Ágústu Ágústsdóttur á visi.is Kveðja frá Bergmálshelli 4a (jarðhæð), finn ég mig knúinn til þess að leggja nokkur orð í belg. Pistillinn er því miður bæði ómálefnalegur og litaður af slíkum hroka að um mann fer hrollur. Ágústa heldur því fram að hún og þeir sem eru á móti Hálendisþjóðgarði séu verðir hálendisins, eins og hún orðar það sjálf. Hver hefur gefið Ágústu og hennar skoðanasystkinum það embætti að vera verðir hálendisins? Erum við ekki öll verðir hálendisins burtséð frá því hvaða skoðun við höfum? Og gegn hverju er hún að verja hálendið? Í þessum pistli hennar Ágústu sem og í öðrum pistlum margra þeirra sem lýsa sig á móti Hálendisþjóðgarði er ekki að finna nein rök á móti stofnun þjóðgarðsins, önnur en að verið sé að breyta hálendinu í stofnun og skerða ferðafrelsi. Því er til að svara að hálendið er þegar orðið að stofnun eða réttara sagt stofnunum. Því nokkrar stofnanir og ráðuneyti hafa þetta svæði á sinni könnu í dag. Stór hluti af hálendinu sem falla myndi undir Hálendisþjóðgarð er þegar friðlýstur eða heyrir undir Vatnajökulsþjóðgarð, restin eru þjóðlendur sem er sameiginleg eign okkar allra og er okkar allra að vernda. Hvað varðar ferðafrelsið þá ætti fólk sem vill taka þátt í málefnalegri umræðu um Hálendisþjóðgarð að lesa frumvarpið og greinagerðina sem því fylgir, lesa það í alvöru en ekki með einhverjum flokkspólitískum gleraugum. Sérstaklega má benda á þriðju málsgrein í 3. grein frumvarpsins sem fjallar um markmið þjóðgarðsins. Ekki síður er nauðsynlegt að lesa 18. grein frumvarpsins í heild sinni og halda því svo fram að skerða eigi ferðafrelsi með stofnun Hálendisþjóðgarðs. Það er ótrúleg rökleysa að halda því fram að náttúran á hálendinu muni hljóta skaða af ef stofnaður yrði Hálendisþjóðgarður vegna þess að þá muni fjöldi erlendra ferðamanna þangað margfaldast. Rétt er að halda því til haga, ef það hefur farið framhjá einhverjum, að fjöldi erlendra ferðamanna, sem heimsækja Ísland og ekki síst hálendið, hefur nú þegar margfaldast. H0llt er í þessu sambandi að lesa skýrslu Önnu Dóru Sæþórsdóttur frá árinu 2012 sem heitir Ferðamennska á miðhálendi Íslands: Staða og spá um framtíðarhorfur. Þar kemur meðal annars fram að frá árinu 1985 til ársins 2009 hafði fjöldi gistinátta á hálendinu meira en tvöfaldast frá 48.000 í 120.000. Í skýrslunni kemur fram að samkvæmt upplifun ferðamannanna sjálfra (árið 2009) þá eru nokkrir vinsælir áfangastaðir eins og Landmannalaugar og nágrenni komnir að þolmörkum, vegna ágangs. Þetta var fyrir ellefu árum síðan. Frá árinu 2009 til 2019 sexfaldaðist fjöldi erlendra ferðamanna sem heimsóttu Ísland og hálendið. Sá tími að við íslenskir fjallaferðamenn og náttúruunnendur getum átt hálendið útaf fyrir okkur til að njóta er því miður liðinn nema í heimsfaröldrum þegar fáir ferðamenn heimsækja landið okkar. Ágústa varpar fram nokkrum spurningum sem hún segir að menn hafi forðast að svara. Sjálfum finnast mér þessar spurningar óþarfar því í mínum huga liggja svörin í augum uppi. Það er í grunninn sama svarið við öllum þessum spurningum. En ef það má verða til þess að opna augu þeirra sem ekki sjá, þá ætla ég að reyna að svara þeim frá mínum bæjardyrum séð. 1. Hvað verndar þjóðgarðurinn betur og umfram það sem núverandi fyrirkomulag gerir og getur? -Núverandi fyrirkomulag hefur ekki burði til þess að halda utan um, hafa yfirsýn yfir og vernda náttúru og náttúruminjar á hálendinu. Hvorki núna né til framtíðar. Bara sú vitneskja ein og sér að þú sért að fara inn í þjóðgarð, þar sem ákveðnar reglur gilda, kallar á (en tryggir því miður ekki) meiri virðingu gesta fyrir náttúrunni. 2. Hverju er verið að bjarga og frá hverju? -Þeir sem lýsa sig opinberlega sem mikla náttúruverndarsinna og meina það sem þeir eru að segja þurfa ekki að spyrja slíkra spurninga. Það sem verið er að vernda til framtíðar er það sem öllum miklum náttúruverndarsinnum finnst heilagast en það er ósnortin og heil náttúran sem við viljum að framtíðar kynslóðir geti notið og upplifað eins og sú kynslóð sem nú lifir. Við þurfum augljóslega að bjarga henni frá ágangi ferðafólks og græðgi þeirra sem sjá peningagróða í hverri sprænu og hverjum hól á landinu. 3. Hvaða elda er verið að slökkva? -Svarið við þessari spurningu má finna í umfjöllun hér ofar um fjölgun og ágang ferðamanna. Þessir eldar eru kviknaðir og hafa logað um skeið en sem betur fer eru þeir ekki enn farnir úr böndunum. En ef þeir fara úr böndunum er ekki aftur snúið. 4. Hvað kallar á núna sem veldur því að þrýsta þarf þessu í gegn á mjög svo óeðlilegan hátt? *Hugmyndir um Hálendisþjóðgarð voru ekki að koma fram á sjónarsviðið núna. Þær voru viðraðar af framsýnum náttúruverndarsinnum á síðustu öld. Fólki sem sá hvert stefndi með þessa dýrmætu auðlind okkar ef ekki yrði tekið í taumana. Hvenær er rétti tíminn til þess að fara að huga að náttúruvernd? Fyrir eða eftir að skaðinn er skeður? Því fyrr sem við förum í þá vegferð að stofna þjóðgarð um hálendið því betra. 5. Hvernig breytist heimsástandið til hins betra ef við stofnum hálendisþjóðgarð? -Ef við stofnum þjóðgarð um eina stærstu ósnortnu náttúruperlu í Evrópu og einstaka náttúru á heimsvísu sjáum við til þess að komandi kynslóðir fái að njóta hennar til framtíðar eins og við gerum í dag. 6. Hvenær varð hálendi Íslands í ykkar huga að leikmun til að nota sem pólitískt vopn inn á Alþingi eins og það varði ekki þjóðina alla? -Ég hef engin svör við þessari spurningu eða fullyrðingu og þyrfti að fá nánari skýringar á því hvað spyrjandinn er að tala um. Fyrir mér snýst þetta mál einfaldlega um að koma böndum yfir ágang ferðafólks og fyrirbyggja náttúruspjöll. Slökkva elda sem þegar eru kviknaðir. Frumvarpið um Hálendisþjóðgarð er ekki gallalaust frekar en önnur mannanna verk. Þar mætti orða sumt öðruvísi, skerpa á ýmsum ákvæðum og laga þannig til að fólk myndi ekki óttast að eitthvert alræðisvald tæki af þeim réttindin til að ferðast um hálendið. Markmið frumvarpsins eru aðalatriðin og ef fólk getur verið sammála þeim þá kemst það að þeirri niðurstöðu að eina leiðin til þess að ná þeim er að stofna þjóðgarð um þessar náttúruperlur. Frá mínum bæjardyrum séð eru tvær mikilvægar spurningar sem andstæðingar Hálendisþjóðgarðs þurfa að spyrja sig sjálfa og svara á heiðarlegan hátt: 1. Er nauðsynlegt að vernda viðkvæma náttúru hálendisins fyrir ágangi ferðamanna svo að komandi kynslóðir fái að njóta hennar eins og við? 2. Ef svarið er já þá liggur beinast við að spyrja, hvernig ætla menn að gera það án þess að stofna þjóðgarð? Ég ætla að ljúka þessu með tilvitnun í niðurstöður úr skýrslu Önnu Dóru Sæþórsdóttur frá því árið 2012 sem áður er minnst á: „Af þessari umfjöllun má sjá að hálendið og þeir víðerniseiginleikar sem gefa svæðinu mikið upplifunargildi er mjög viðkvæm auðlind sem verður að fara mjög varlega í að nýta frekar fyrir ferðamennsku og útivist. Á þessa auðlind hefur verið gengið mjög hratt undanfarin sextíu til sjötíu ár og svo mun væntanlega óhjákvæmilega verða áfram um næstu framtíð.“ Góðar stundir.
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Skoðun Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Klassapróf fína fólksins – eða hvernig erfingjar kenna okkur að lifa Sigríður Svanborgardóttir skrifar
Skoðun Bragðefni eru ekki vandamálið - Bann við þeim myndi skaða lýðheilsu Abdullah Shihab Wahid skrifar
Skoðun Skattar fyrst, svo allt hitt – og hagræðingin sem gleymdist Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Áfangasigur í baráttunni við hernaðinn gegn heimkynnum villta laxins Ingólfur Ásgeirsson,Árni Baldursson skrifar
Skoðun Þjóðþrifamálin sem stjórnarandstaðan fórnaði á altari útgerðanna Heimir Már Pétursson skrifar
Skoðun Þjórsá í hættu – Hvammsvirkjun og rof á náttúrulegu ástandi árinnar Gunnar Þór Jónsson skrifar