Klerkur á villigötum Einar Örn Gunnarsson skrifar 16. október 2020 14:01 Þann 14. október síðastliðinn birtist á Vísi grein eftir Gunnlaug Stefánsson með yfirskriftinni „37 milljarðar gefins á silfurfati“. Tilefnið er að Matvælastofnun veitti laxeldisfyrirtækinu Löxum 10.000 tonna framleiðsluleyfi í Reyðarfirði en félagið hefur unnið að öflun leyfisins frá árinu 2012. Þetta er ekki í fyrsta sinn sem Gunnlaugur tekur sér penna í hönd og ræðst gegn laxeldi en greinar hans eru að mörgu leyti bókmenntalegar því þær fjalla almennt um ímyndaðan veruleika og lögmál sem eiga sér aðeins stað í hugarheimi hans. Þannig bera greinarnar svip af vænisýki og ofstæki. Með guðfræðina að vopni Eins og flestum er kunnugt þá eru leyfi til laxeldis veitt eftir langt, kostnaðarsamt og gagnsætt ferli hjá Skipulagsstofnun, Umhverfisstofnun og Matvælastofnun. Í ferlinu er leitað eftir umsögnum fagstofnana svo sem Hafrannsóknastofnunar, Orkustofnunar, Fiskistofu og fl. Hjá öllum þessum stofnunum starfa fjöldi hámenntaðra sérfræðinga sem taka hvert erindi og fjalla sérstaklega um það út frá fagþekkingu sinni. Almenningi og hlutaðeigandi sveitarfélögum gefst einnig kostur á að koma með sjónarmið sín þar sem erindið er auglýst opinberlega, ítrekað. Þrátt fyrir þetta langa og stranga ferli telur Gunnlaugur að varúðar sé ekki gætt. Með áratuga gamla guðfræðiþekkingu sína að vopni hefur hann talið sig þekkja betur til lífeðlisfræðinnar, erfðafræðinnar og vistfræðinnar en sérfræðingar á hverju sviði. Grundvallarmunur á leyfum Í áðurnefndri grein heldur hann því enn einu sinni fram að eldisleyfi í Noregi og á Íslandi séu sömu gerðar og hafi sama verðgildi. Stór grundvallarmunur er á þeim þar sem hefð er fyrir laxeldi í Noregi þar sem öflugir innviðir hafa byggst upp á áratugum. Aldir hafa verið tugir kynslóða af laxi í fjörðum og góð reynsla er af þeim. Manngert umhverfi greinarinnar í Noregi er eins og best verður á kosið. Norsk leyfi eru varanleg eign sem hægt er að veðsetja en á Íslandi er um að ræða tímabundna opinbera heimild til framkvæmda og reksturs. Norsk yfirvöld hófu ekki sölu eldisleyfa fyrr en eftir aldamótin 2000 þegar iðnaðurinn hafði byggst upp og sannað sig þar í landi eftir áratuga þróun. Fram að því greiddu fyrirtæki aðeins hóflegt gjald fyrir starfs- og rekstrarleyfi. Verðmæta leyfanna er því ekki samanburðarhæft. Í greininni heldur Gunnlaugur því ranglega fram að leyfi til laxeldis séu færð fyrirtækjunum án nokkurs endurgjalds. Fyrir það fysta þurfa félögin að kosta umhverfismatsferli sem veltur á tugum milljóna króna í hverju falli. Auk þess þá greiða félögin 20 SDR eða um 4.000 krónur fyrir hvert tonn sem þeim er heimilt að framleiða á hverju ári og er þá ekki allt upptalið. Órökstuddur hugarburður Í greininni fullyrðir Gunnlaugar án minnstu skírskotunar eða rökstuðnings að sjókvíaeldi á laxi sé mesta ógn sem steðji að umhverfinu, að verið sé að beina eldinu upp á land i lokuð kerfi í nágrannalöndunum og að ört stækkandi hópur neytenda neiti að borða fisk úr opnum sjókvíum þar sem “lúsin herjar, eiturefnum er mokað ofan í kvíarnar og úrgangurinn mallar í kringum fiskinn.” Allt er þetta órökstuddur hugarburður. Að mati hámenntaðra sérfræðinga hjá stofnunum ríkisins og fleiri fagaðila er hér engin hætta á ferðum og alls ekki talið að eldið ógni umhverfinu. Öfugt farið við fullyrðingar Gunnlaugs þá er laxeldi umhverfisvæn atvinnugrein með lágt kolefnisspor. Má nefna að kolefnisspor á hvert kg framleitt af laxi er um 2,5 kg kolefnistvíildis á hvert framleitt kjötkíló, sem er innan við tíundi hluti þess sem er við kjötframleiðslu með nautgripaeldi. Það segir sig sjálft að hér er um matvælaiðnað að ræða á Íslandi þ.e. í þróuðu ríki þar sem virkar eftirlitsstofnarnir starfa. Engin hætta er á því að eiturefnum sé mokað ofan í kvíarnar. Það eru engin áform hvorki í Evrópu, Nýja Sjálandi, Suður Ameríku, Bandaríkjunum né Kanada að færa allt eldi upp á land. Öðru nær eru þjóðir að auka heimildir og stefna til dæmis norsk stjórnvöld að því að auka sjókvíaeldi úr 1,4 milljónum tonna á ári upp í fimm milljónir tonna árlega innan fárra áratuga. Gegn atvinnuuppbyggingu Það kann að vera eitthvað fallegt við prest á eftirlaunum sem hefur verið svo lengi í starfi að hann treystir hvorki Guði né mönnum fyrir heiminum án sinnar íhlutunar. En reyndin er sú að það hugarþel sem endurspeglast í greinum Gunnlaugs er ekki í anda hinnar fögru kristnu trúar þar sem hann hefur ítrekað gert saklausum mönnum upp hugsanir og hugarfar. Órökstuddar fullyrðingar hans eru oft á tíðum stórar og flokkast vart undir annað en persónuníð eða grófan atvinnuróg. Það er athyglivert að sjá mann sem hefur í gegnum tíðina þjónað sem ágætlega launaður prestur á hlunnindajörð berjast með óvönduðum hætti gegn atvinnutækifærum íbúa og þeirri atvinnuuppbyggingu sem er á svæðinu. Það væri virðingarvert ef sá hinn sami hefði fyrir því að kynna sér raunverulegar staðreyndir og kæmi fram með málefnalegum hætti en því er ekki fyrir að fara. Annarlegar hvatir Erfitt er að átta sig á hvaða annarlegu hvatir reka mann til þess að ryðjast fram á ritvöllinn hvað eftir annað og tjá sig um málefni sem hann virðist ekki hafa fyrir því að kynna sér. Í viðleitni til að skilja hvað fyrir honum vakir hverfur hugurinn aldir aftur í tíma þegar dauðasótt geysaði á Íslandi og ungur maður spurði sveitalækni hver væri skelfilegasta og skaðlegasta veiki sem herjað hefði á mannkynið. „Það er öfundsýkin,“ svaraði læknirinn. Höfundur er einn af stofnendum Laxa. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fiskeldi Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson Skoðun Skoðun Skoðun The man who would be king Ian McDonald skrifar Skoðun Umhverfisávinningur þess að þrifta Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Ókostir forsetaframbjóðandans Katrínar Jakobsdóttur Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Eru orkumálin að fara úr böndunum? Jónas Guðmundsson skrifar Skoðun Skipulagsmál og uppbygging í Árborg Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Sjá meira
Þann 14. október síðastliðinn birtist á Vísi grein eftir Gunnlaug Stefánsson með yfirskriftinni „37 milljarðar gefins á silfurfati“. Tilefnið er að Matvælastofnun veitti laxeldisfyrirtækinu Löxum 10.000 tonna framleiðsluleyfi í Reyðarfirði en félagið hefur unnið að öflun leyfisins frá árinu 2012. Þetta er ekki í fyrsta sinn sem Gunnlaugur tekur sér penna í hönd og ræðst gegn laxeldi en greinar hans eru að mörgu leyti bókmenntalegar því þær fjalla almennt um ímyndaðan veruleika og lögmál sem eiga sér aðeins stað í hugarheimi hans. Þannig bera greinarnar svip af vænisýki og ofstæki. Með guðfræðina að vopni Eins og flestum er kunnugt þá eru leyfi til laxeldis veitt eftir langt, kostnaðarsamt og gagnsætt ferli hjá Skipulagsstofnun, Umhverfisstofnun og Matvælastofnun. Í ferlinu er leitað eftir umsögnum fagstofnana svo sem Hafrannsóknastofnunar, Orkustofnunar, Fiskistofu og fl. Hjá öllum þessum stofnunum starfa fjöldi hámenntaðra sérfræðinga sem taka hvert erindi og fjalla sérstaklega um það út frá fagþekkingu sinni. Almenningi og hlutaðeigandi sveitarfélögum gefst einnig kostur á að koma með sjónarmið sín þar sem erindið er auglýst opinberlega, ítrekað. Þrátt fyrir þetta langa og stranga ferli telur Gunnlaugur að varúðar sé ekki gætt. Með áratuga gamla guðfræðiþekkingu sína að vopni hefur hann talið sig þekkja betur til lífeðlisfræðinnar, erfðafræðinnar og vistfræðinnar en sérfræðingar á hverju sviði. Grundvallarmunur á leyfum Í áðurnefndri grein heldur hann því enn einu sinni fram að eldisleyfi í Noregi og á Íslandi séu sömu gerðar og hafi sama verðgildi. Stór grundvallarmunur er á þeim þar sem hefð er fyrir laxeldi í Noregi þar sem öflugir innviðir hafa byggst upp á áratugum. Aldir hafa verið tugir kynslóða af laxi í fjörðum og góð reynsla er af þeim. Manngert umhverfi greinarinnar í Noregi er eins og best verður á kosið. Norsk leyfi eru varanleg eign sem hægt er að veðsetja en á Íslandi er um að ræða tímabundna opinbera heimild til framkvæmda og reksturs. Norsk yfirvöld hófu ekki sölu eldisleyfa fyrr en eftir aldamótin 2000 þegar iðnaðurinn hafði byggst upp og sannað sig þar í landi eftir áratuga þróun. Fram að því greiddu fyrirtæki aðeins hóflegt gjald fyrir starfs- og rekstrarleyfi. Verðmæta leyfanna er því ekki samanburðarhæft. Í greininni heldur Gunnlaugur því ranglega fram að leyfi til laxeldis séu færð fyrirtækjunum án nokkurs endurgjalds. Fyrir það fysta þurfa félögin að kosta umhverfismatsferli sem veltur á tugum milljóna króna í hverju falli. Auk þess þá greiða félögin 20 SDR eða um 4.000 krónur fyrir hvert tonn sem þeim er heimilt að framleiða á hverju ári og er þá ekki allt upptalið. Órökstuddur hugarburður Í greininni fullyrðir Gunnlaugar án minnstu skírskotunar eða rökstuðnings að sjókvíaeldi á laxi sé mesta ógn sem steðji að umhverfinu, að verið sé að beina eldinu upp á land i lokuð kerfi í nágrannalöndunum og að ört stækkandi hópur neytenda neiti að borða fisk úr opnum sjókvíum þar sem “lúsin herjar, eiturefnum er mokað ofan í kvíarnar og úrgangurinn mallar í kringum fiskinn.” Allt er þetta órökstuddur hugarburður. Að mati hámenntaðra sérfræðinga hjá stofnunum ríkisins og fleiri fagaðila er hér engin hætta á ferðum og alls ekki talið að eldið ógni umhverfinu. Öfugt farið við fullyrðingar Gunnlaugs þá er laxeldi umhverfisvæn atvinnugrein með lágt kolefnisspor. Má nefna að kolefnisspor á hvert kg framleitt af laxi er um 2,5 kg kolefnistvíildis á hvert framleitt kjötkíló, sem er innan við tíundi hluti þess sem er við kjötframleiðslu með nautgripaeldi. Það segir sig sjálft að hér er um matvælaiðnað að ræða á Íslandi þ.e. í þróuðu ríki þar sem virkar eftirlitsstofnarnir starfa. Engin hætta er á því að eiturefnum sé mokað ofan í kvíarnar. Það eru engin áform hvorki í Evrópu, Nýja Sjálandi, Suður Ameríku, Bandaríkjunum né Kanada að færa allt eldi upp á land. Öðru nær eru þjóðir að auka heimildir og stefna til dæmis norsk stjórnvöld að því að auka sjókvíaeldi úr 1,4 milljónum tonna á ári upp í fimm milljónir tonna árlega innan fárra áratuga. Gegn atvinnuuppbyggingu Það kann að vera eitthvað fallegt við prest á eftirlaunum sem hefur verið svo lengi í starfi að hann treystir hvorki Guði né mönnum fyrir heiminum án sinnar íhlutunar. En reyndin er sú að það hugarþel sem endurspeglast í greinum Gunnlaugs er ekki í anda hinnar fögru kristnu trúar þar sem hann hefur ítrekað gert saklausum mönnum upp hugsanir og hugarfar. Órökstuddar fullyrðingar hans eru oft á tíðum stórar og flokkast vart undir annað en persónuníð eða grófan atvinnuróg. Það er athyglivert að sjá mann sem hefur í gegnum tíðina þjónað sem ágætlega launaður prestur á hlunnindajörð berjast með óvönduðum hætti gegn atvinnutækifærum íbúa og þeirri atvinnuuppbyggingu sem er á svæðinu. Það væri virðingarvert ef sá hinn sami hefði fyrir því að kynna sér raunverulegar staðreyndir og kæmi fram með málefnalegum hætti en því er ekki fyrir að fara. Annarlegar hvatir Erfitt er að átta sig á hvaða annarlegu hvatir reka mann til þess að ryðjast fram á ritvöllinn hvað eftir annað og tjá sig um málefni sem hann virðist ekki hafa fyrir því að kynna sér. Í viðleitni til að skilja hvað fyrir honum vakir hverfur hugurinn aldir aftur í tíma þegar dauðasótt geysaði á Íslandi og ungur maður spurði sveitalækni hver væri skelfilegasta og skaðlegasta veiki sem herjað hefði á mannkynið. „Það er öfundsýkin,“ svaraði læknirinn. Höfundur er einn af stofnendum Laxa.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar