Vara við meiriháttar flóðbylgju í Alaska vegna bráðnandi jökuls Kjartan Kjartansson skrifar 21. maí 2020 09:00 Barry Arm-jökullinn við Vilhjálmssund í Alaska hefur hopað mikið vegna hlýnunar undanfarin ár og áratugi. Hopið hefur veikt fjallshlíðar sem gætu hrunið ofan í sundið og valdið mikilli flóðbylgju á næstu árum. Vísir/Getty Hópur vísindamanna sem fylgist með landhræringum á norðurskautinu óttast að berghlaup úr fjallshlíð geti valdið gríðarlega stórri flóðbylgju á einu þéttbýlasta svæði Alaska á allra næstu áratugum. Aukin hætta er sögð á hamfaraskriðum og flóðbylgjum vegna hnattrænnar hlýnunar á norðurslóðum. Jöklar hopa nú hratt og sífreri bráðnar á norðurslóðum vegna áframhaldandi hnattrænnar hlýnunar af völdum manna. Hvoru tveggja skilur eftir sig óstöðugar fjallshlíðar sem geta hrunið í miklum skriðuföllum eða berghlaupum. Ef hlíðarnar standa við vötn eða sjó geta skriður úr þeim valdið flóðbylgjum. Fjórir fórust í slíkri flóðbylgju sem fylgdi miklu berghlaupi í þorpinu Nuugaatsiaq á Vestur-Grænlandi í júní árið 2017. Hlaupið féll úr snarbrattri hlíð í firðinum Karrat Isfjorden þar sem Rink-skriðjökullinn hefur hopað mikið á undanförnum áratugum. Sjá einnig: Flóðbylgjan á Grænlandi afleiðing hlýnunar og bráðnunar jökla Á Íslandi hafa tvö stór berghlaup fallið á jökla á síðastliðinni hálfri öld. Árið 1967 féll stórt berghlaup ofan Steinsholtsjökuls, sem gengur norður úr Eyjafjallajökli, og árið 2007 féll berghlaup á Morsárjökul í sunnanverðum Vatnajökli. Vísindamenn hafa fylgst grannt með Svínafellsheiði vegna sprungu sem fannst í henni. Almannavarnir vöruðu við ferðum á Svínafellsjökul sumarið 2018 vegna hættu á skriðuföllum. Húsum skolaði út í sjó þegar flóðbylgja gekk yfir þorpið Nuugaatsiaq í júní árið 2017. Fjórir þorpsbúar fórust.Arktisk kommando/Palle Lauritsen Úrkoma, jarðskjálfti eða hitabylgja gæti hleypt hlíðinni af stað Viðvörun vísindamanna í Alaska varðar hlíðar sem var áður haldið uppi af jöklinum Barry Arm við Vilhjálmssund, tæpa hundrað kílómetra austur af borginni Anchorage. Svæðið er eitt það þéttbýlasta í Alaska. Barry Arm hefur hopað mikið vegna hlýnunar jarðar undanfarin ár. Nú er svo komið að jökullinn styður aðeins við um þriðjung brattrar hlíðar sem á annan kílómetra að lengd. Vísindamennirnir vara við því að jarðskjálfti, langt úrkomutímabil eða hitabylgja sem bræddi mikinn snjó gæti valdið meiriháttar skriðuföllum úr hlíðinni sem gæti hrundið af stað ógurlegri flóðbylgju í firðinum fyrir neðan. Þetta gæti gerst hvenær sem er en mögulega færi hlíðin af stað á næstu tveimur áratugum. „Hættan eykast bara eftir því sem jökullinn hopar,“ segir Anna Liljedahl, vatnafræðingur við Woods Hole-rannsóknastofnunina í Bandaríkjunum, við New York Times. Liljedahl og félagar hennar frá fjórtán samtökum og stofnunum sem fylgjast með landhræringum á norðurskautssvæðum Norður-Ameríku á vegum bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA og Vísindasjóði Bandaríkjanna skrifuðu opið bréf þar sem þau vöruðu við hættunni. Yfirvöld í Alaska vöruðu einnig við hættu á auknum líkum á skriðu og flóðbylgju í síðustu viku, að sögn fréttasíðunnar Arctic Today. Smábátahöfnin í bænum Whittier. Flóðbylgjan gæti verið um níu metra há þegar hún næði þangað ef hlíðar við Barry Arm hrynja. Vilhjálmssund er vinsælt hjá siglingafólk og veiðimönnum.Vísir/Getty Gæti orðið tuga metra há bylgja Flóðbylgja vegna skriðu úr hlíðum við Barry Arm er talin geta náð tugum metra. Þegar hún næði til bæjarins Whittier í tæplega fimmtíu kílómetra fjarlægð væri hún enn um níu metra há og gæti valdið mikilli eyðileggingu. Stærsta skriða sem tengdist ekki eldgosi sem vitað er um í Norður-Ameríku átti sér stað í Taan-firði í suðausturhluta Alaska árið 2015. Þar hefur Tyndall-jökullinn hörfað hratt og fjallshlíð gaf skyndilega eftir. Áætlað er að um 180 milljónir tonna bergs hafi hrunið í fjörðinn. Flóðbylgjan sem myndaðist náði um 193 metra hæð í upphafi og er ein sú stærsta sem vitað er um í heiminum. Hryndi fjallshlíðin öll við Barry Arm yrði flóðbylgjan enn stærri en í Taan-firði. Tölvulíkön benda til þess að um 500 milljónir rúmmetrar bergs og jarðvegs séu bundin í hlíðinni. Ólíkt Taan-firði sem er óbyggður er Vilhjálmssund vinsælt hjá siglingarfólki, veiðimönnum og ferðamönnum. Hundruð manna gætu verið við sundið nærri Barry Arm á hverjum tíma yfir sumarið. „Þetta er í allt öðrum flokki en nokkuð sem við höfum rannsakað eftir á, hvað það áður en það gerist,“ segir Hig Higman, jarðfræðingur í Alaska. Vísindamennirnir telja nauðsynlegt að koma upp vöktunarkerfi fyrir fjallshlíðina líkt og gert hefur verið sums staðar í Noregi þar sem hætta er á skriðum og berghlaupum. Það er ekki aðeins í Alaska þar sem hætta er talin á miklum skriðum og flóðbylgjum. Hop jöklanna og bráðun sífrera samfara hnattrænni hlýnun af völdum manna er líkleg til að auka hættu á slíkum hamförum á norðurskautssvæðum Bresku Kólumbíu í Kanada, Grænlandi, í Noregi og á sumum norðlægum slóðum utan norðurskautsins. Loftslagsmál Norðurslóðir Grænland Bandaríkin Hamfarahlýnun Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Hundrað milljarða fjárfesting í uppnámi Innlent Beðnir um að senda börnin sín með net vegna flugnafaraldurs Innlent Bréf Eggerts kom flatt upp á bæjarstjórnarmenn Innlent Forsætisráðherra Slóvakíu í lífshættu eftir skotárás Erlent Halla þótti standa sig best Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent „Köld vatnsgusa“ framan í skólasamfélagið í Laugardal Innlent „Nú verður þú bara að spyrja Bjarna“ Innlent Gjörbreytt bílpróf en segja hvergi slegið af kröfum Innlent Vann fimmtíu milljónir króna Innlent Fleiri fréttir Þróun ES-30 flugvélarinnar flutt frá Svíþjóð til Kaliforníu Þetta er vitað um árásarmanninn Biden skorar á Trump Forsætisráðherra Slóvakíu í lífshættu eftir skotárás Þverpólitískar tillögur um viðbrögð vegna gervigreindar FIFA byrjað að vinda ofan af umbótum eftir spillingarhneykslið Fulltrúar Talíbana á ráðstefnu í Ósló Fyrsta opinbera málverkið af konunginum Karli III afhjúpað í gær Gróðureldar ógna olíuvinnslumiðstöð í Kanada Gríðarleg leit gerð að mönnum sem frelsuðu fanga í Frakklandi Skriðdrekar Ísraelshers komnir inn í íbúðahverfi í Rafah Framámaður AfD sektaður fyrir að nota slagorð nasista Vill bjóða NATO að byggja nýjan flugvöll í Færeyjum Þorir að veðja bjór á að hún verði áfram forsætisráðherra Lokað á grein um barnadráp í Bretlandi Drápu fangaverði og hjálpuðu fanga að strjúka „Rússnesku lögin“ samþykkt í Georgíu Bendlaði Trump beint við þagnargreiðslurnar Losnar af réttargeðdeild eftir allt saman Blinken í óvænta heimsókn til Kænugarðs Megrunarlyfin nýjasta vopnið gegn hjartasjúkdómum? Fjöldi látinna á Gasa á reiki Færeyingar fjölga vindmyllum til að draga úr olíukyndingu Ein blóðugasta kosningabarátta í manna minnum „Rússneskum lögum“ hraðað áfram þrátt fyrir hávær mótmæli Þrír menn ákærðir í Bretlandi vegna tengsla sinna við Hong Kong Staðfestir flokkun AfD sem öfgasamtaka Sló eigið met á Everest Kórónuveirufaraldurinn ekkert miðað við sýklalyfjaónæmi Aftur barist í norðurhluta Gasa á meðan þúsundir flýja Rafah Sjá meira
Hópur vísindamanna sem fylgist með landhræringum á norðurskautinu óttast að berghlaup úr fjallshlíð geti valdið gríðarlega stórri flóðbylgju á einu þéttbýlasta svæði Alaska á allra næstu áratugum. Aukin hætta er sögð á hamfaraskriðum og flóðbylgjum vegna hnattrænnar hlýnunar á norðurslóðum. Jöklar hopa nú hratt og sífreri bráðnar á norðurslóðum vegna áframhaldandi hnattrænnar hlýnunar af völdum manna. Hvoru tveggja skilur eftir sig óstöðugar fjallshlíðar sem geta hrunið í miklum skriðuföllum eða berghlaupum. Ef hlíðarnar standa við vötn eða sjó geta skriður úr þeim valdið flóðbylgjum. Fjórir fórust í slíkri flóðbylgju sem fylgdi miklu berghlaupi í þorpinu Nuugaatsiaq á Vestur-Grænlandi í júní árið 2017. Hlaupið féll úr snarbrattri hlíð í firðinum Karrat Isfjorden þar sem Rink-skriðjökullinn hefur hopað mikið á undanförnum áratugum. Sjá einnig: Flóðbylgjan á Grænlandi afleiðing hlýnunar og bráðnunar jökla Á Íslandi hafa tvö stór berghlaup fallið á jökla á síðastliðinni hálfri öld. Árið 1967 féll stórt berghlaup ofan Steinsholtsjökuls, sem gengur norður úr Eyjafjallajökli, og árið 2007 féll berghlaup á Morsárjökul í sunnanverðum Vatnajökli. Vísindamenn hafa fylgst grannt með Svínafellsheiði vegna sprungu sem fannst í henni. Almannavarnir vöruðu við ferðum á Svínafellsjökul sumarið 2018 vegna hættu á skriðuföllum. Húsum skolaði út í sjó þegar flóðbylgja gekk yfir þorpið Nuugaatsiaq í júní árið 2017. Fjórir þorpsbúar fórust.Arktisk kommando/Palle Lauritsen Úrkoma, jarðskjálfti eða hitabylgja gæti hleypt hlíðinni af stað Viðvörun vísindamanna í Alaska varðar hlíðar sem var áður haldið uppi af jöklinum Barry Arm við Vilhjálmssund, tæpa hundrað kílómetra austur af borginni Anchorage. Svæðið er eitt það þéttbýlasta í Alaska. Barry Arm hefur hopað mikið vegna hlýnunar jarðar undanfarin ár. Nú er svo komið að jökullinn styður aðeins við um þriðjung brattrar hlíðar sem á annan kílómetra að lengd. Vísindamennirnir vara við því að jarðskjálfti, langt úrkomutímabil eða hitabylgja sem bræddi mikinn snjó gæti valdið meiriháttar skriðuföllum úr hlíðinni sem gæti hrundið af stað ógurlegri flóðbylgju í firðinum fyrir neðan. Þetta gæti gerst hvenær sem er en mögulega færi hlíðin af stað á næstu tveimur áratugum. „Hættan eykast bara eftir því sem jökullinn hopar,“ segir Anna Liljedahl, vatnafræðingur við Woods Hole-rannsóknastofnunina í Bandaríkjunum, við New York Times. Liljedahl og félagar hennar frá fjórtán samtökum og stofnunum sem fylgjast með landhræringum á norðurskautssvæðum Norður-Ameríku á vegum bandarísku geimvísindastofnunarinnar NASA og Vísindasjóði Bandaríkjanna skrifuðu opið bréf þar sem þau vöruðu við hættunni. Yfirvöld í Alaska vöruðu einnig við hættu á auknum líkum á skriðu og flóðbylgju í síðustu viku, að sögn fréttasíðunnar Arctic Today. Smábátahöfnin í bænum Whittier. Flóðbylgjan gæti verið um níu metra há þegar hún næði þangað ef hlíðar við Barry Arm hrynja. Vilhjálmssund er vinsælt hjá siglingafólk og veiðimönnum.Vísir/Getty Gæti orðið tuga metra há bylgja Flóðbylgja vegna skriðu úr hlíðum við Barry Arm er talin geta náð tugum metra. Þegar hún næði til bæjarins Whittier í tæplega fimmtíu kílómetra fjarlægð væri hún enn um níu metra há og gæti valdið mikilli eyðileggingu. Stærsta skriða sem tengdist ekki eldgosi sem vitað er um í Norður-Ameríku átti sér stað í Taan-firði í suðausturhluta Alaska árið 2015. Þar hefur Tyndall-jökullinn hörfað hratt og fjallshlíð gaf skyndilega eftir. Áætlað er að um 180 milljónir tonna bergs hafi hrunið í fjörðinn. Flóðbylgjan sem myndaðist náði um 193 metra hæð í upphafi og er ein sú stærsta sem vitað er um í heiminum. Hryndi fjallshlíðin öll við Barry Arm yrði flóðbylgjan enn stærri en í Taan-firði. Tölvulíkön benda til þess að um 500 milljónir rúmmetrar bergs og jarðvegs séu bundin í hlíðinni. Ólíkt Taan-firði sem er óbyggður er Vilhjálmssund vinsælt hjá siglingarfólki, veiðimönnum og ferðamönnum. Hundruð manna gætu verið við sundið nærri Barry Arm á hverjum tíma yfir sumarið. „Þetta er í allt öðrum flokki en nokkuð sem við höfum rannsakað eftir á, hvað það áður en það gerist,“ segir Hig Higman, jarðfræðingur í Alaska. Vísindamennirnir telja nauðsynlegt að koma upp vöktunarkerfi fyrir fjallshlíðina líkt og gert hefur verið sums staðar í Noregi þar sem hætta er á skriðum og berghlaupum. Það er ekki aðeins í Alaska þar sem hætta er talin á miklum skriðum og flóðbylgjum. Hop jöklanna og bráðun sífrera samfara hnattrænni hlýnun af völdum manna er líkleg til að auka hættu á slíkum hamförum á norðurskautssvæðum Bresku Kólumbíu í Kanada, Grænlandi, í Noregi og á sumum norðlægum slóðum utan norðurskautsins.
Loftslagsmál Norðurslóðir Grænland Bandaríkin Hamfarahlýnun Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Hundrað milljarða fjárfesting í uppnámi Innlent Beðnir um að senda börnin sín með net vegna flugnafaraldurs Innlent Bréf Eggerts kom flatt upp á bæjarstjórnarmenn Innlent Forsætisráðherra Slóvakíu í lífshættu eftir skotárás Erlent Halla þótti standa sig best Innlent Forsetavaktin 2024: Hver verður sjöundi forseti lýðveldisins? Innlent „Köld vatnsgusa“ framan í skólasamfélagið í Laugardal Innlent „Nú verður þú bara að spyrja Bjarna“ Innlent Gjörbreytt bílpróf en segja hvergi slegið af kröfum Innlent Vann fimmtíu milljónir króna Innlent Fleiri fréttir Þróun ES-30 flugvélarinnar flutt frá Svíþjóð til Kaliforníu Þetta er vitað um árásarmanninn Biden skorar á Trump Forsætisráðherra Slóvakíu í lífshættu eftir skotárás Þverpólitískar tillögur um viðbrögð vegna gervigreindar FIFA byrjað að vinda ofan af umbótum eftir spillingarhneykslið Fulltrúar Talíbana á ráðstefnu í Ósló Fyrsta opinbera málverkið af konunginum Karli III afhjúpað í gær Gróðureldar ógna olíuvinnslumiðstöð í Kanada Gríðarleg leit gerð að mönnum sem frelsuðu fanga í Frakklandi Skriðdrekar Ísraelshers komnir inn í íbúðahverfi í Rafah Framámaður AfD sektaður fyrir að nota slagorð nasista Vill bjóða NATO að byggja nýjan flugvöll í Færeyjum Þorir að veðja bjór á að hún verði áfram forsætisráðherra Lokað á grein um barnadráp í Bretlandi Drápu fangaverði og hjálpuðu fanga að strjúka „Rússnesku lögin“ samþykkt í Georgíu Bendlaði Trump beint við þagnargreiðslurnar Losnar af réttargeðdeild eftir allt saman Blinken í óvænta heimsókn til Kænugarðs Megrunarlyfin nýjasta vopnið gegn hjartasjúkdómum? Fjöldi látinna á Gasa á reiki Færeyingar fjölga vindmyllum til að draga úr olíukyndingu Ein blóðugasta kosningabarátta í manna minnum „Rússneskum lögum“ hraðað áfram þrátt fyrir hávær mótmæli Þrír menn ákærðir í Bretlandi vegna tengsla sinna við Hong Kong Staðfestir flokkun AfD sem öfgasamtaka Sló eigið met á Everest Kórónuveirufaraldurinn ekkert miðað við sýklalyfjaónæmi Aftur barist í norðurhluta Gasa á meðan þúsundir flýja Rafah Sjá meira