Spá efnahagsbata á næsta ári eftir harðan skell Kjartan Kjartansson skrifar 14. maí 2020 07:00 Höfuðstöðvar Íslandsbanka í Norðurturninum í Kópavogi. Vísir/Vilhelm Íslenska hagkerfið gæti dregist saman um 9,2% á þessu ári vegna áhrifa kórónuveirufaraldursins en náð fyrri styrk eftir tvö ár. Í nýrri þjóðhagsspá greiningar Íslandsbanka er gert ráð fyrir hóflegri verðbólgu á komandi misserum og frekari lækkun vaxta. Heimsfaraldurinn hefur gerbreytt efnahagshorfum til skemmri tíma. Íslandsbanki spáði 1,4% hagvexti á þessu ári í janúar en býst nú við meira en 9% samdrætti. Tekjur ferðaþjónustunnar verði innan við helmingur af tekjum síðasta árs með gríðarlegum áhrifum á þjóðarbúið og vöruútflutningur muni dragast saman vegna minni álútflutnings og hnökra á flutningum með ferskan fisk og fleiri vörur vegna faraldursins. Í þjóðhagsspánni er gengið út frá því að ferðamenn byrji að koma aftur til Íslands á seinni helmingi þessa árs. Um 750.000 ferðamenn komi þá til landsins á þessu ári sem sé svipaður fjöldi og árið 2013. Fækkun ferðamanna á milli ára verði því um 62%. Á næsta ári verði ferðamennirnir um milljón og 1,3 milljónir árið 2022. Þá telur bankinn að einkaneysla muni skreppa talsvert saman vegna stóraukins atvinnuleysis, fjárfestingar í einkageiranum dragist verulega saman og innflutningur sömuleiðis vegna minni ferðalaga erlendis, veikingar krónunnar og minni eftirspurnar innanlands. Spáin er sett fram með fyrirvara um að þróun faraldursins og viðbrögð við honum á seinni árshelmingi ráði úrslitum um efnahagsbata. Íslandsbanki telur þó að hagvöxtur gæti náð 4,7% á næsta ári og 4,5% árið 2022. Hátt í 10% atvinnuleysi að meðaltali Skammtímahorfur á vinnumarkaði eru dökkar að mati bankans. Hann spáir því að atvinnuleysi verði 9,6% að meðaltali á þessu ári og fari mest í um 13% á miðju árinu. Þá er ekki gert ráð fyrir starfsfólki á hlutabótaleið stjórnvalda. Gert er ráð fyrir að kreppan verði skammvinn og að atvinnuleysi verði um 5,8% á næsta ári. Árið 2022 verði atvinnuleysi komið aftur á svipaðar slóðir og það var áður en faraldurinn braust út, um 3,8%. Atvinnuleysið leiðir til þess að einkaneysla dregst meira saman en hún hefur gert í nærri því áratug. Spáð er 5,5% samdrætti í einkaneyslu á árinu en að hún nái sér aftur á strik á næstu tveimur árum. Heimilin í landinu eru talin standa styrkari stoðum nú en í síðustu kreppu fyrir um tíu árum. „Skuldir heimila hafa í stórum dráttum haldist hóflegar og sparnaður verið talsverður. Það er því minni hætta en ella á að heimili lendi í bráðum skuldavanda þótt tekjurnar verði fyrir tímabundnu höggi,“ segir í þjóðhagsspánni. Tómlegt hefur verið um að litast á Keflavíkurflugvelli undanfarið. Nærri því fjórar af hverjum tíu krónum af gjaldeyristekjum þjóðarbúsins hafa komið frá ferðaþjónustu undanfarin ár og því mun um 62% fækkun ferðamanna á árinu hafa mikil áhrif á hagkerfið.Vísir/Vilhelm Verðbólga stöðug og undir markmiðum Seðlabankans Hvað verðbólgu varðar telur Íslandsbanki að hún verði nokkuð stöðug og haldist hóflega til 2022 þrátt fyrir að gengi krónunnar hafi veikst töluvert frá áramótum, um 14% gagnvart helstu gjaldmiðlum. Aðrir kraftar vegi upp á móti veikingu krónunnar þegar kemur að verðbólgu. Olíuverð hefur lækkað mikið, hægt hefur á hækkunum íbúðaverðs og eftirspurn hefur minnkað sem dregur úr verðþrýstingi. „Útlit er fyrir hóflega verðbólgu næsta kastið. Teljum við að verðbólga muni haldast rétt undir markmiði Seðlabankans á spátímanum, mælast að meðaltali 2,2,% á þessu ári, 2,1% að meðaltali á næsta ári en aukast lítillega árið 2022 og mælast að meðaltali 2,3%,“ segir í spánni en með fyrirvara um að verðbólga sé mikilli óvissu háð. Sú óvissa er sögð aðallega bundin við gengi krónunnar. Forsenda spárinnar er að króna haldist nokkuð stöðug við núverandi gengi sem bankinn telur styðja við efnahagsbata. Vextir áfram í sögulegu lágmarki og íbúðaverð lækkar Íslandsbanki spáir því að frekari lækkun vaxta sé í kortunum og að langtímavextir verði í lágmarki á næstu misserum. Stýrivextir Seðlabankans hafi verið lækkaðir það sem af er þessu ári og hafa þeir aldrei verið lægri en nú, 1,75%. Í þjóðhagsspánni er gert ráð fyrir að stýrivextirnir verði komnir niður í 0,75% fyrir lok september. Þó að vextirnir hækki lítillega á næsta ári samfara batnandi efnahagshorfum verði þeir áfram sögulega lágir. Raunverð íbúða er talið munu lækka um 3,2% á þessu, fyrst og fremst vegna minni eftirspurnar í efnahagsþrengingunum. Verðið lækki áfram um 2,4% á næsta ári og haldist óbreytt árið 2022. Íslandsbanki gerir ráð fyrir 12% samdrætti í íbúðafjárfestingum á þessu ári og 5% á því næsta. Útlit sé fyrir samdrátt í nýbyggingum sömuleiðis. „Vegna versnandi efnahagshorfa þar sem atvinnuleysi hefur aukist töluvert, hægt hefur á kaupmætti launa og fólksfjölgun verið hægari teljum við að raunverð íbúða muni lækka,“ segir í spánni. Hagstæð fjármögnunarkjör verði það sem hjálpi helst eftirspurn en vextir á íbúðalánum hafa aldrei verið hagstæðari, að sögn bankans. Stýrivextir Seðlabankans hafa aldrei verið lægri en nú. Íslandsbanki gerir ráð fyrir að vextirnir verði áfram sögulega lágir næstu tvö árin.Vísir/Vilhelm Lítils háttar viðskiptahalli á þessu ári Utanríkisviðskipti eru talin verða í þokkalegu jafnvægi þrátt fyrir ágjöf í útflutningi frá landinu. Íslandsbanki telur að þjónustuafgangur muni þurrkast meira eða minna út á þessu ári vegna mikils tekjufalls í ferðaþjónustu en á móti dragi töluvert úr viðskiptahalla vegna fyrirsjáanlegs samdráttar í innflutningi neyslu- og fjárfestingavara. Spáin gerir ráð fyrir lítilsháttar viðskiptahalla á þessu ári, um 1,2% af vergri landsframleiðslu, eftir lengsta samfellda tímabil viðskiptaafgangs í lýðveldissögunni frá 2012 til 2019. Ástæðan er enn mikill samdráttur í ferðaþjónustu. Bankinn telur engu að síður útlitið ágætt fyrir viðskiptajöfnuð þegar fram í sækir. Útflutningur er talinn ná sér á strik aftur árið 2021 að því gefnu að ferðaþjónustuna nái aftur vopnum sínum eftir faraldurinn. Þrátt fyrir allt telur Íslandsbanki fjölmargar ástæður til bjartsýni á framtíðina. Stoðir hagkerfisins hafi verið sterkar fyrir skellinn af faraldrinum, erlend staða þjóðarbúsins sé góð, gjaldeyrisvaraforði Seðlabankans styðji við krónuna og ríkið hafi svigrúm fyrir aukna skuldsetningu. Hagstjórnarviðbrögð stjórnvalda mildi höggið einnig talsvert. Þau hafi fram að þessu verið áþekk aðgerðum sem gripið hefur verið til í öðrum þróuðum ríkjum. Bankinn telur að færa megi rök fyrir því að íslensk stjórnvöld ættu að vera viljugri en yfirvöld víða annars staðar til að bæta enn í aðgerðirnar ef frekar syrtir í álinn. Opinberar skuldir hér séu hóflegar í alþjóðlegu samhengi. Þá sé hlutur ferðaþjónustu í útflutningstekjum og á vinnumarkaði með meira móti á Íslandi og því ríkari ástæða en ella til þess að gefa geiranum gaum. Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Efnahagsmál Mest lesið Segir „vanstilltan“ starfsmann Icelandair kominn úr skotgröfunum Viðskipti innlent Slúbbertar hjá ríkinu: „Erum að skapa ófremdarástand“ Atvinnulíf 78 sagt upp í þremur hópuppsögnum Viðskipti innlent Flytja Emmessís í Grafarvog Viðskipti innlent Hætta með spilakassa á Ölveri Viðskipti innlent Kaupa bræðurna út: „Við vorum sammála um að vinna ekki lengur saman“ Viðskipti innlent Vara við „Lafufu“ Viðskipti erlent Þrjár ráðnar til Krafts Viðskipti innlent Tveir nýir framkvæmdastjórar hjá Póstinum Viðskipti innlent Ráðinn nýr fjárfestingastjóri Ísafold Capital Partners Viðskipti innlent Fleiri fréttir Hætta með spilakassa á Ölveri Bein útsending: Ársfundur Grænvangs - Samstarf til framtíðar Flytja Emmessís í Grafarvog 78 sagt upp í þremur hópuppsögnum Tveir nýir framkvæmdastjórar hjá Póstinum Segir „vanstilltan“ starfsmann Icelandair kominn úr skotgröfunum Ráðinn nýr fjárfestingastjóri Ísafold Capital Partners Þrjár ráðnar til Krafts Bein útsending: Morgunfundur Svansins: Harðar kröfur – Auðvelt val Opnuðu 64 ný hjúkrunarrými á Hrafnistu í Kópavogi Kaupa bræðurna út: „Við vorum sammála um að vinna ekki lengur saman“ Flestir ánægðir með söluna á Íslandsbanka Samið um norðlenska forgangsorku „Þetta eru ekki alveg óvæntar fréttir“ Formaður FÍA hafi beina hagsmuni af því að ráðast gegn Play Selja hlut sinn í Skógarböðunum Spáir endalokum Play á Íslandi: „Fjárfestar voru lokkaðir að stofnun þessa félags“ Jón Gunnarsson til Samorku Tekur við starfi forstöðumanns lögfræðiráðgjafar Arion Ráðin fyrsti framkvæmdastjóri Kennarasambandsins Aðeins nokkrir eftir hjá PCC á Bakka eftir að þrjátíu til viðbótar var sagt upp „Hann er svolítið eins og Ragnar Reykás“ Innkalla ferskan kjúkling frá Matfugli vegna gruns um salmonellu Krafa um íslensku leiði til minni samkeppni og hærra verðs Loka Brút og Kaffi Ó-le Sushi Corner lokar Standist ekki söguskoðun að tengja uppsagnirnar við veiðigjöldin Tekur við sem framkvæmdastjóri innanlandssviðs Samskipa Nýir mannauðsstjórar hjá Eimskip „Mér fannst þetta bara gott hjá Ingu“ Sjá meira
Íslenska hagkerfið gæti dregist saman um 9,2% á þessu ári vegna áhrifa kórónuveirufaraldursins en náð fyrri styrk eftir tvö ár. Í nýrri þjóðhagsspá greiningar Íslandsbanka er gert ráð fyrir hóflegri verðbólgu á komandi misserum og frekari lækkun vaxta. Heimsfaraldurinn hefur gerbreytt efnahagshorfum til skemmri tíma. Íslandsbanki spáði 1,4% hagvexti á þessu ári í janúar en býst nú við meira en 9% samdrætti. Tekjur ferðaþjónustunnar verði innan við helmingur af tekjum síðasta árs með gríðarlegum áhrifum á þjóðarbúið og vöruútflutningur muni dragast saman vegna minni álútflutnings og hnökra á flutningum með ferskan fisk og fleiri vörur vegna faraldursins. Í þjóðhagsspánni er gengið út frá því að ferðamenn byrji að koma aftur til Íslands á seinni helmingi þessa árs. Um 750.000 ferðamenn komi þá til landsins á þessu ári sem sé svipaður fjöldi og árið 2013. Fækkun ferðamanna á milli ára verði því um 62%. Á næsta ári verði ferðamennirnir um milljón og 1,3 milljónir árið 2022. Þá telur bankinn að einkaneysla muni skreppa talsvert saman vegna stóraukins atvinnuleysis, fjárfestingar í einkageiranum dragist verulega saman og innflutningur sömuleiðis vegna minni ferðalaga erlendis, veikingar krónunnar og minni eftirspurnar innanlands. Spáin er sett fram með fyrirvara um að þróun faraldursins og viðbrögð við honum á seinni árshelmingi ráði úrslitum um efnahagsbata. Íslandsbanki telur þó að hagvöxtur gæti náð 4,7% á næsta ári og 4,5% árið 2022. Hátt í 10% atvinnuleysi að meðaltali Skammtímahorfur á vinnumarkaði eru dökkar að mati bankans. Hann spáir því að atvinnuleysi verði 9,6% að meðaltali á þessu ári og fari mest í um 13% á miðju árinu. Þá er ekki gert ráð fyrir starfsfólki á hlutabótaleið stjórnvalda. Gert er ráð fyrir að kreppan verði skammvinn og að atvinnuleysi verði um 5,8% á næsta ári. Árið 2022 verði atvinnuleysi komið aftur á svipaðar slóðir og það var áður en faraldurinn braust út, um 3,8%. Atvinnuleysið leiðir til þess að einkaneysla dregst meira saman en hún hefur gert í nærri því áratug. Spáð er 5,5% samdrætti í einkaneyslu á árinu en að hún nái sér aftur á strik á næstu tveimur árum. Heimilin í landinu eru talin standa styrkari stoðum nú en í síðustu kreppu fyrir um tíu árum. „Skuldir heimila hafa í stórum dráttum haldist hóflegar og sparnaður verið talsverður. Það er því minni hætta en ella á að heimili lendi í bráðum skuldavanda þótt tekjurnar verði fyrir tímabundnu höggi,“ segir í þjóðhagsspánni. Tómlegt hefur verið um að litast á Keflavíkurflugvelli undanfarið. Nærri því fjórar af hverjum tíu krónum af gjaldeyristekjum þjóðarbúsins hafa komið frá ferðaþjónustu undanfarin ár og því mun um 62% fækkun ferðamanna á árinu hafa mikil áhrif á hagkerfið.Vísir/Vilhelm Verðbólga stöðug og undir markmiðum Seðlabankans Hvað verðbólgu varðar telur Íslandsbanki að hún verði nokkuð stöðug og haldist hóflega til 2022 þrátt fyrir að gengi krónunnar hafi veikst töluvert frá áramótum, um 14% gagnvart helstu gjaldmiðlum. Aðrir kraftar vegi upp á móti veikingu krónunnar þegar kemur að verðbólgu. Olíuverð hefur lækkað mikið, hægt hefur á hækkunum íbúðaverðs og eftirspurn hefur minnkað sem dregur úr verðþrýstingi. „Útlit er fyrir hóflega verðbólgu næsta kastið. Teljum við að verðbólga muni haldast rétt undir markmiði Seðlabankans á spátímanum, mælast að meðaltali 2,2,% á þessu ári, 2,1% að meðaltali á næsta ári en aukast lítillega árið 2022 og mælast að meðaltali 2,3%,“ segir í spánni en með fyrirvara um að verðbólga sé mikilli óvissu háð. Sú óvissa er sögð aðallega bundin við gengi krónunnar. Forsenda spárinnar er að króna haldist nokkuð stöðug við núverandi gengi sem bankinn telur styðja við efnahagsbata. Vextir áfram í sögulegu lágmarki og íbúðaverð lækkar Íslandsbanki spáir því að frekari lækkun vaxta sé í kortunum og að langtímavextir verði í lágmarki á næstu misserum. Stýrivextir Seðlabankans hafi verið lækkaðir það sem af er þessu ári og hafa þeir aldrei verið lægri en nú, 1,75%. Í þjóðhagsspánni er gert ráð fyrir að stýrivextirnir verði komnir niður í 0,75% fyrir lok september. Þó að vextirnir hækki lítillega á næsta ári samfara batnandi efnahagshorfum verði þeir áfram sögulega lágir. Raunverð íbúða er talið munu lækka um 3,2% á þessu, fyrst og fremst vegna minni eftirspurnar í efnahagsþrengingunum. Verðið lækki áfram um 2,4% á næsta ári og haldist óbreytt árið 2022. Íslandsbanki gerir ráð fyrir 12% samdrætti í íbúðafjárfestingum á þessu ári og 5% á því næsta. Útlit sé fyrir samdrátt í nýbyggingum sömuleiðis. „Vegna versnandi efnahagshorfa þar sem atvinnuleysi hefur aukist töluvert, hægt hefur á kaupmætti launa og fólksfjölgun verið hægari teljum við að raunverð íbúða muni lækka,“ segir í spánni. Hagstæð fjármögnunarkjör verði það sem hjálpi helst eftirspurn en vextir á íbúðalánum hafa aldrei verið hagstæðari, að sögn bankans. Stýrivextir Seðlabankans hafa aldrei verið lægri en nú. Íslandsbanki gerir ráð fyrir að vextirnir verði áfram sögulega lágir næstu tvö árin.Vísir/Vilhelm Lítils háttar viðskiptahalli á þessu ári Utanríkisviðskipti eru talin verða í þokkalegu jafnvægi þrátt fyrir ágjöf í útflutningi frá landinu. Íslandsbanki telur að þjónustuafgangur muni þurrkast meira eða minna út á þessu ári vegna mikils tekjufalls í ferðaþjónustu en á móti dragi töluvert úr viðskiptahalla vegna fyrirsjáanlegs samdráttar í innflutningi neyslu- og fjárfestingavara. Spáin gerir ráð fyrir lítilsháttar viðskiptahalla á þessu ári, um 1,2% af vergri landsframleiðslu, eftir lengsta samfellda tímabil viðskiptaafgangs í lýðveldissögunni frá 2012 til 2019. Ástæðan er enn mikill samdráttur í ferðaþjónustu. Bankinn telur engu að síður útlitið ágætt fyrir viðskiptajöfnuð þegar fram í sækir. Útflutningur er talinn ná sér á strik aftur árið 2021 að því gefnu að ferðaþjónustuna nái aftur vopnum sínum eftir faraldurinn. Þrátt fyrir allt telur Íslandsbanki fjölmargar ástæður til bjartsýni á framtíðina. Stoðir hagkerfisins hafi verið sterkar fyrir skellinn af faraldrinum, erlend staða þjóðarbúsins sé góð, gjaldeyrisvaraforði Seðlabankans styðji við krónuna og ríkið hafi svigrúm fyrir aukna skuldsetningu. Hagstjórnarviðbrögð stjórnvalda mildi höggið einnig talsvert. Þau hafi fram að þessu verið áþekk aðgerðum sem gripið hefur verið til í öðrum þróuðum ríkjum. Bankinn telur að færa megi rök fyrir því að íslensk stjórnvöld ættu að vera viljugri en yfirvöld víða annars staðar til að bæta enn í aðgerðirnar ef frekar syrtir í álinn. Opinberar skuldir hér séu hóflegar í alþjóðlegu samhengi. Þá sé hlutur ferðaþjónustu í útflutningstekjum og á vinnumarkaði með meira móti á Íslandi og því ríkari ástæða en ella til þess að gefa geiranum gaum.
Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Efnahagsmál Mest lesið Segir „vanstilltan“ starfsmann Icelandair kominn úr skotgröfunum Viðskipti innlent Slúbbertar hjá ríkinu: „Erum að skapa ófremdarástand“ Atvinnulíf 78 sagt upp í þremur hópuppsögnum Viðskipti innlent Flytja Emmessís í Grafarvog Viðskipti innlent Hætta með spilakassa á Ölveri Viðskipti innlent Kaupa bræðurna út: „Við vorum sammála um að vinna ekki lengur saman“ Viðskipti innlent Vara við „Lafufu“ Viðskipti erlent Þrjár ráðnar til Krafts Viðskipti innlent Tveir nýir framkvæmdastjórar hjá Póstinum Viðskipti innlent Ráðinn nýr fjárfestingastjóri Ísafold Capital Partners Viðskipti innlent Fleiri fréttir Hætta með spilakassa á Ölveri Bein útsending: Ársfundur Grænvangs - Samstarf til framtíðar Flytja Emmessís í Grafarvog 78 sagt upp í þremur hópuppsögnum Tveir nýir framkvæmdastjórar hjá Póstinum Segir „vanstilltan“ starfsmann Icelandair kominn úr skotgröfunum Ráðinn nýr fjárfestingastjóri Ísafold Capital Partners Þrjár ráðnar til Krafts Bein útsending: Morgunfundur Svansins: Harðar kröfur – Auðvelt val Opnuðu 64 ný hjúkrunarrými á Hrafnistu í Kópavogi Kaupa bræðurna út: „Við vorum sammála um að vinna ekki lengur saman“ Flestir ánægðir með söluna á Íslandsbanka Samið um norðlenska forgangsorku „Þetta eru ekki alveg óvæntar fréttir“ Formaður FÍA hafi beina hagsmuni af því að ráðast gegn Play Selja hlut sinn í Skógarböðunum Spáir endalokum Play á Íslandi: „Fjárfestar voru lokkaðir að stofnun þessa félags“ Jón Gunnarsson til Samorku Tekur við starfi forstöðumanns lögfræðiráðgjafar Arion Ráðin fyrsti framkvæmdastjóri Kennarasambandsins Aðeins nokkrir eftir hjá PCC á Bakka eftir að þrjátíu til viðbótar var sagt upp „Hann er svolítið eins og Ragnar Reykás“ Innkalla ferskan kjúkling frá Matfugli vegna gruns um salmonellu Krafa um íslensku leiði til minni samkeppni og hærra verðs Loka Brút og Kaffi Ó-le Sushi Corner lokar Standist ekki söguskoðun að tengja uppsagnirnar við veiðigjöldin Tekur við sem framkvæmdastjóri innanlandssviðs Samskipa Nýir mannauðsstjórar hjá Eimskip „Mér fannst þetta bara gott hjá Ingu“ Sjá meira