Fordæmi Íslands veitir vonarglætu Laila Matar og Rosanno Ocampo og Hilary Power skrifa 30. júlí 2019 07:00 Það sem við urðum vitni að hjá Mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna fyrr í þessum mánuði var í senn hvetjandi og gríðarlega mikilvægt. Við sáum Ísland sýna leiðtogafærni sína í verki með því að setja fram og koma í gegn ályktun um að koma mannréttindamálum Filippseyja á dagskrá SÞ. Þúsundir hafa verið teknir af lífi á Filippseyjum í hinu svokallaða „stríði gegn fíkniefnum“ sem Rodrigo Duterte forseti hóf og hafa þeir sem berjast fyrir mannréttindum og eru gagnrýnir á stjórnvöld í landinu mátt þola hótanir og ógnanir. Fyrir okkur sem störfum í ráðinu skipti þetta sköpum, sérstaklega fyrir Filippseyingana í hópnum. Þetta var markviss stefnubreyting frá algjöru refsileysi fyrir þá skelfilegu glæpi sem ríkisstjórn Duterte hefur framið gagnvart þúsundum, í átt til ábyrgðar. Þessi glæta vonar og réttlætis olli því að margir brustu í grát. Umfang ályktunarinnar, sem var samþykkt af ríkjum um allan heim, er látlaust. Einfaldlega er beðið um skýrslu Mannréttindastofnunar SÞ um ástandið á Filippseyjum. Sérfræðingar SÞ og samtaka okkar hafa kallað eftir ítarlegri rannsókn, en við sjáum að ályktunin er mikilvægt skref í áttina að því að takast á við þá krísu í mannréttindamálum sem hefur kostað svo mörg líf á Filippseyjum. Hinn mikli fjöldi drápa á Filippseyjum gerðist ekki af sjálfu sér, heldur vegna stefnu ríkisins sem mörkuð var í efstu lögum. Duterte sjálfur hefur margsinnis hvatt til drápa á fólki tengdu fíkniefnaheiminum. Hann segir: „Fyrirskipun mín er að þið séuð skotin og drepin. Trúið mér þegar ég segi að mannréttindi skipta mig engu máli.“ Þá hefur hann einnig heitið því að halda verndarhendi yfir lögreglumönnum og öðrum sem drepa, svo þeir þurfi ekki að svara fyrir það í réttarsal. Samkvæmt áreiðanlegum áætlunum frá sjálfstæðum félagasamtökum og Mannréttindaráði Filippseyja hafa fleiri en 27 þúsund manns verið drepin í „eiturlyfjastríðinu“. Jafnvel lögreglan sjálf viðurkennir að hafa drepið fleiri en 6.600 manns en reynir að réttlæta drápin á grundvelli þess að öll fórnarlömbin hafi „barist til baka“. En samkvæmt mannréttindasamtökum og fjölmiðlum hefur lögreglan skipulega komið fyrir sönnunargögnum á fórnarlömbum sínum, til dæmis byssum og eiturlyfjum, til að réttlæta drápin. Lögreglan hefur einnig notað þessar aðferðir til að aðstoða þriðja aðila við að komast upp með dráp. Ályktun Mannréttindaráðsins er ekki úr lausu lofti gripin. Ísland hefur þegar leitt þrjár yfirlýsingar, sem studdar voru af nærri 40 ríkjum, árin 2017 og 2018. Sú síðasta gaf vísbendingu um að formleg ályktun væri í vændum ef stjórnvöld á Filippseyjum breyttu ekki stefnu sinni. Bæði fyrrverandi og núverandi yfirmenn mannréttindamála SÞ vöruðu einnig við þessu. Í febrúar árið 2018 tilkynnti Alþjóðadómstóllinn í Haag að rannsókn myndi fara fram. Stjórnvöld á Filippseyjum hafa haft nægan tíma til að stöðva drápin og rannsaka brot. En þau gerðu það ekki. Þess í stað halda líkin áfram að hrannast upp í þéttbýli Maníla og annars staðar í landinu. Börn úr fátækustu kimum samfélagsins halda áfram að verða munaðarlaus þegar fyrirvinnur þeirra eru drepnar. Áfram er logið upp á gagnrýnendur stjórnvalda og þeir niðurníddir og áreittir. Gerendur er ekki sóttir til saka, nema í einu tilviki sem náðist á myndbandsupptöku og sýndi lögreglumenn drepa varnarlausan ungling. Drápin halda áfram á hverjum degi og Duterte forseti hefur heitið því að stríð hans muni harðna enn frekar. Á sama tíma og Mannréttindaráðið ræddi ályktunina sem Íslands setti fram, drap lögreglan þriggja ára stúlku, að nafni Myka, í aðgerð á heimili hennar nálægt Maníla. Á sama tíma reyndu stjórnvöld á Filippseyjum að fá ríki um allan heim til að stöðva ályktunina, með falsfréttum um ástandið í landinu. Framganga þeirra og harka kom öllum á óvart, meira að segja þeim okkar sem fylgst höfum með stærri og öflugri ríkjum reyna að bæla niður mannréttindaályktanir gagnvart sér. Aðferðirnar eru þó ekki nýjar af nálinni. Á meðan Filippseyjar hafa reynt að láta líta svo út að þær séu samstarfsfús meðlimur ráðsins, þá hafa þarlend stjórnvöld nýtt skóinn af sérfræðingum SÞ sem kallað hafa eftir aðgerðum – kallað þá „vitsmunalega hefta“ og „óvini ríkisins“. Einn sérfræðingur SÞ í málefnum innfæddra var settur á lista yfir hryðjuverkamenn eftir að hún gagnrýndi stjórnvöld og hótaði Duterte sjálfur að löðrunga hana ef hún krefðist frekari svara um eiturlyfjastríðið. Það kemur heldur ekki á óvart að stuðningsmenn stjórnvalda á Filippseyjum hafi gagnrýnt Ísland fyrir að „virða ekki fullveldi landsins“. Það er algengt stef í málflutningi ríkja sem bera ábyrgð á mannréttindabrotum að reyna að skýla bæði sér og öðrum í sömu stöðu. En þótt forysta Íslands hafi verið djörf og borið þann árangur að vekja athygli á fórnarlömbunum, þrátt fyrir harða andstöðu Filippseyja, þá var ekki óeðlilegt að hún skyldi velja að gera það. Þetta er það sem ætlast er til af meðlimum æðsta ráðs mannréttinda í heiminum sem leiða margir sambærilegar ályktanir gegn öðrum ríkjum. Hinn gríðarlegi fjöldi drápa á Filippseyjum, hvatning forseta þeirra, ábyrgðarleysið og fjandsamleg afstaða gagnvart gangverki Mannréttindaráðs SÞ gerði það að verkum að ástandið var orðið óbærilegt og löngu kominn tími á að taka á því. Ísland sýndi mikið hugrekki með frumkvæði sínu. Á mörgum stöðum í heiminum brjóta mörg stjórnvöld á mannréttindum þegna sinna, en aðeins örfáir eru tilbúnir að gera þau ábyrg fyrir gjörðum sínum. Ísland virðist taka hlutverk sitt sem meðlimur Mannréttindaráðsins alvarlega sem og ástandið á Filippseyjum. Önnur ríki ættu að fylgja því fordæmi.Laila Matar fulltrúi Mannréttindavaktarinnar hjá SÞ, Rosanno Ocampo, dagskrárfulltrúi og tengiliður FORUM ASIA hjá SÞ, og Hilary Power, talsmaður Amnesty International. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Ísland í mannréttindaráði SÞ Mannréttindi Sameinuðu þjóðirnar Utanríkismál Mest lesið Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson Skoðun Skoðun Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Það sem við urðum vitni að hjá Mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna fyrr í þessum mánuði var í senn hvetjandi og gríðarlega mikilvægt. Við sáum Ísland sýna leiðtogafærni sína í verki með því að setja fram og koma í gegn ályktun um að koma mannréttindamálum Filippseyja á dagskrá SÞ. Þúsundir hafa verið teknir af lífi á Filippseyjum í hinu svokallaða „stríði gegn fíkniefnum“ sem Rodrigo Duterte forseti hóf og hafa þeir sem berjast fyrir mannréttindum og eru gagnrýnir á stjórnvöld í landinu mátt þola hótanir og ógnanir. Fyrir okkur sem störfum í ráðinu skipti þetta sköpum, sérstaklega fyrir Filippseyingana í hópnum. Þetta var markviss stefnubreyting frá algjöru refsileysi fyrir þá skelfilegu glæpi sem ríkisstjórn Duterte hefur framið gagnvart þúsundum, í átt til ábyrgðar. Þessi glæta vonar og réttlætis olli því að margir brustu í grát. Umfang ályktunarinnar, sem var samþykkt af ríkjum um allan heim, er látlaust. Einfaldlega er beðið um skýrslu Mannréttindastofnunar SÞ um ástandið á Filippseyjum. Sérfræðingar SÞ og samtaka okkar hafa kallað eftir ítarlegri rannsókn, en við sjáum að ályktunin er mikilvægt skref í áttina að því að takast á við þá krísu í mannréttindamálum sem hefur kostað svo mörg líf á Filippseyjum. Hinn mikli fjöldi drápa á Filippseyjum gerðist ekki af sjálfu sér, heldur vegna stefnu ríkisins sem mörkuð var í efstu lögum. Duterte sjálfur hefur margsinnis hvatt til drápa á fólki tengdu fíkniefnaheiminum. Hann segir: „Fyrirskipun mín er að þið séuð skotin og drepin. Trúið mér þegar ég segi að mannréttindi skipta mig engu máli.“ Þá hefur hann einnig heitið því að halda verndarhendi yfir lögreglumönnum og öðrum sem drepa, svo þeir þurfi ekki að svara fyrir það í réttarsal. Samkvæmt áreiðanlegum áætlunum frá sjálfstæðum félagasamtökum og Mannréttindaráði Filippseyja hafa fleiri en 27 þúsund manns verið drepin í „eiturlyfjastríðinu“. Jafnvel lögreglan sjálf viðurkennir að hafa drepið fleiri en 6.600 manns en reynir að réttlæta drápin á grundvelli þess að öll fórnarlömbin hafi „barist til baka“. En samkvæmt mannréttindasamtökum og fjölmiðlum hefur lögreglan skipulega komið fyrir sönnunargögnum á fórnarlömbum sínum, til dæmis byssum og eiturlyfjum, til að réttlæta drápin. Lögreglan hefur einnig notað þessar aðferðir til að aðstoða þriðja aðila við að komast upp með dráp. Ályktun Mannréttindaráðsins er ekki úr lausu lofti gripin. Ísland hefur þegar leitt þrjár yfirlýsingar, sem studdar voru af nærri 40 ríkjum, árin 2017 og 2018. Sú síðasta gaf vísbendingu um að formleg ályktun væri í vændum ef stjórnvöld á Filippseyjum breyttu ekki stefnu sinni. Bæði fyrrverandi og núverandi yfirmenn mannréttindamála SÞ vöruðu einnig við þessu. Í febrúar árið 2018 tilkynnti Alþjóðadómstóllinn í Haag að rannsókn myndi fara fram. Stjórnvöld á Filippseyjum hafa haft nægan tíma til að stöðva drápin og rannsaka brot. En þau gerðu það ekki. Þess í stað halda líkin áfram að hrannast upp í þéttbýli Maníla og annars staðar í landinu. Börn úr fátækustu kimum samfélagsins halda áfram að verða munaðarlaus þegar fyrirvinnur þeirra eru drepnar. Áfram er logið upp á gagnrýnendur stjórnvalda og þeir niðurníddir og áreittir. Gerendur er ekki sóttir til saka, nema í einu tilviki sem náðist á myndbandsupptöku og sýndi lögreglumenn drepa varnarlausan ungling. Drápin halda áfram á hverjum degi og Duterte forseti hefur heitið því að stríð hans muni harðna enn frekar. Á sama tíma og Mannréttindaráðið ræddi ályktunina sem Íslands setti fram, drap lögreglan þriggja ára stúlku, að nafni Myka, í aðgerð á heimili hennar nálægt Maníla. Á sama tíma reyndu stjórnvöld á Filippseyjum að fá ríki um allan heim til að stöðva ályktunina, með falsfréttum um ástandið í landinu. Framganga þeirra og harka kom öllum á óvart, meira að segja þeim okkar sem fylgst höfum með stærri og öflugri ríkjum reyna að bæla niður mannréttindaályktanir gagnvart sér. Aðferðirnar eru þó ekki nýjar af nálinni. Á meðan Filippseyjar hafa reynt að láta líta svo út að þær séu samstarfsfús meðlimur ráðsins, þá hafa þarlend stjórnvöld nýtt skóinn af sérfræðingum SÞ sem kallað hafa eftir aðgerðum – kallað þá „vitsmunalega hefta“ og „óvini ríkisins“. Einn sérfræðingur SÞ í málefnum innfæddra var settur á lista yfir hryðjuverkamenn eftir að hún gagnrýndi stjórnvöld og hótaði Duterte sjálfur að löðrunga hana ef hún krefðist frekari svara um eiturlyfjastríðið. Það kemur heldur ekki á óvart að stuðningsmenn stjórnvalda á Filippseyjum hafi gagnrýnt Ísland fyrir að „virða ekki fullveldi landsins“. Það er algengt stef í málflutningi ríkja sem bera ábyrgð á mannréttindabrotum að reyna að skýla bæði sér og öðrum í sömu stöðu. En þótt forysta Íslands hafi verið djörf og borið þann árangur að vekja athygli á fórnarlömbunum, þrátt fyrir harða andstöðu Filippseyja, þá var ekki óeðlilegt að hún skyldi velja að gera það. Þetta er það sem ætlast er til af meðlimum æðsta ráðs mannréttinda í heiminum sem leiða margir sambærilegar ályktanir gegn öðrum ríkjum. Hinn gríðarlegi fjöldi drápa á Filippseyjum, hvatning forseta þeirra, ábyrgðarleysið og fjandsamleg afstaða gagnvart gangverki Mannréttindaráðs SÞ gerði það að verkum að ástandið var orðið óbærilegt og löngu kominn tími á að taka á því. Ísland sýndi mikið hugrekki með frumkvæði sínu. Á mörgum stöðum í heiminum brjóta mörg stjórnvöld á mannréttindum þegna sinna, en aðeins örfáir eru tilbúnir að gera þau ábyrg fyrir gjörðum sínum. Ísland virðist taka hlutverk sitt sem meðlimur Mannréttindaráðsins alvarlega sem og ástandið á Filippseyjum. Önnur ríki ættu að fylgja því fordæmi.Laila Matar fulltrúi Mannréttindavaktarinnar hjá SÞ, Rosanno Ocampo, dagskrárfulltrúi og tengiliður FORUM ASIA hjá SÞ, og Hilary Power, talsmaður Amnesty International.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun