Aukið val Guðfinna Harpa Árnadóttir skrifar 26. nóvember 2019 08:00 Síðasta sumar var ég svo heppin að fá tækifæri til að heimsækja sláturhús, kjötvinnslu, bændaverslun og veitingastað á býlinu Hallegaard á Bornholm í Danmörku. Bóndinn á bænum stofnaði sláturhúsið í kjölfar þess að ekki var lengur hægt að fá slátrað gripum á eynni heldur þurfti að flytja alla sláturgripi með ferju til slátrunar. Honum fannst þetta ótækt fyrir bændurna þar, metnaðarfullan veitingarekstur svæðisins og kröfuharða neytendur en eyjan er, líkt og okkar, mikil ferðamannaparadís. Fyrirtækið á Hallegaard hefur verið í stöðugum vexti og býður nú frábært úrval bæði af ferskvöru og unninni vöru sem er einstakt handverk án allra aukaefna. Þar sem við sátum í sólinni í garði veitingastaðarins og nutum veitinganna varð mér hugsað heim. Þetta vantar okkur alveg heima – staði þar sem dýrin eru alin og unnin alla leið í vandaða lúxusvöru. Staði þar sem allur virðisaukinn sem verður til af hráefninu rennur til frumframleiðandans sjálfs og hans eigið hugvit og elja stjórnar því hversu mikill hann er. Í Borgarnesi starfar reyndar handverkssláturhús, þar sem slátrað er fyrir bændur sem sjálfir hafa markaðssett sína vöru og sjá um afhendingu hennar. Sláturdýrin eru hins vegar ekki alin þar. Einnig eru komnar af stað nokkrar flottar kjötvinnslur í eigu bænda, einhverjir bændur selja sitt kjöt sjálfir tilbúið í frystikistu neytenda og mörg ferðaþjónustufyrirtæki bænda bjóða upp rétti úr afurðum búsins á sínum matseðlum. Öll þessi fyrirtæki útvista hins vegar slátruninni sjálfri til stóru afurðastöðvanna og missa þannig einn hlekk út úr sinni virðiskeðju og kannski ekki síður einn hlekk út úr vinnsluferlinu sem getur verið heftandi á vöruþróun. Ég held að mörg okkar hafi heimsótt sambærileg býli og Hallegaard víðsvegar um Evrópu. Íslensk matvælalöggjöf er evrópsk matvælalöggjöf og á hennar grunni ættum við að geta heimfært sömu reglugerðir og notast er við um alla Evrópu. Einnig eigum við margt gott fagfólk í úrvinnslu matvæla og matvælaöryggi hér á landi sem fyllilega er treystandi til að móta slíkar reglur eða laga þær evrópsku að aðstæðum hér á landi. Þar má nefna starfsfólk Matís en eitt hlutverka Matís er að tryggja matvælaöryggi. Fyrir rúmlega ári síðan eða í byrjun september 2018 gaf Matís út skýrar og nákvæmar tillögur að sérstökum reglum um örsláturhús og voru þær tillögur gefnar út undir stjórn þáverandi forstjóra Matís, Sveins Margeirssonar. Sú útfærsla sem þar er kynnt myndi tryggja að þeir bændur sem vilja geti sjálfir unnið úr eigin hráefni öll skref frá haga í maga án þess að það myndi draga úr matvælaöryggi. Á undanförnum vikum og jafnvel mánuðum hefur sú makalausa samsæriskenning flogið fjöllum hærra að nú standi ekkert í vegi fyrir framþróun á þessu sviði annað en „sumir“ bændur og þá sérstaklega bændaforustan. Þessu hefur verið fleygt fram af „öðrum“ bændum og jafnvel þingmönnum. Ekkert gæti verið fjær því hvað varðar forustu Landssamtaka sauðfjárbænda. Við treystum góðu fagfólki til að móta þessar tillögur þannig að okkar einstöku stöðu í matvælaöryggismálum sé ekki ógnað. Við fögnum því trausti til bænda sem fram kemur ofannefndum tillögum og vitum að þeir bændur sem hefja rekstur örsláturhúsa samkvæmt þessum reglum munu verða traustsins verðir. Við treystum því að landbúnaðarráðherra klári nauðsynlegar laga- og reglubreytingar farssællega og í takti við áður útgefnar tillögur Matís enda hefur Kristján Þór Júlíusson sýnt áhuga og frumkvæði til þess. Breytingarnar munu skipta sauðfjárbændur máli og þær munu líka skipta neytendur máli. Það munu ekki öll býli setja af stað örsláturhús. Áfram munum við þurfa á stóru afurðastöðvunum, þeirra aðferðafræði og þeirra vöruúrvali að halda. Til viðbótar munu neytendur hafa aðgang að öðruvísi vöruúrvali. Vöruúrvali þar sem þættir eins og rekjanleiki, framleiðsluaðferðir, kolefnisbókhald, gróðurfar í beitilandi, meyrnunartími og sláturaðferðir svo dæmi séu nefnd ráða ferð. Vöruúrvali þar sem einungis hugmyndaflug bóndans og neytandans eru takmarkandi þættir þegar kemur að vöruþróun.Höfundur er sauðfjárbóndi og formaður Landssamtaka sauðfjárbænda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðfinna Harpa Árnadóttir Landbúnaður Mest lesið Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo Skoðun Nærandi ferðaþjónusta Hildur Guðbjörg Kristjánsdóttir Skoðun Breiðholt brennur Eðvarð Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Síðasta sumar var ég svo heppin að fá tækifæri til að heimsækja sláturhús, kjötvinnslu, bændaverslun og veitingastað á býlinu Hallegaard á Bornholm í Danmörku. Bóndinn á bænum stofnaði sláturhúsið í kjölfar þess að ekki var lengur hægt að fá slátrað gripum á eynni heldur þurfti að flytja alla sláturgripi með ferju til slátrunar. Honum fannst þetta ótækt fyrir bændurna þar, metnaðarfullan veitingarekstur svæðisins og kröfuharða neytendur en eyjan er, líkt og okkar, mikil ferðamannaparadís. Fyrirtækið á Hallegaard hefur verið í stöðugum vexti og býður nú frábært úrval bæði af ferskvöru og unninni vöru sem er einstakt handverk án allra aukaefna. Þar sem við sátum í sólinni í garði veitingastaðarins og nutum veitinganna varð mér hugsað heim. Þetta vantar okkur alveg heima – staði þar sem dýrin eru alin og unnin alla leið í vandaða lúxusvöru. Staði þar sem allur virðisaukinn sem verður til af hráefninu rennur til frumframleiðandans sjálfs og hans eigið hugvit og elja stjórnar því hversu mikill hann er. Í Borgarnesi starfar reyndar handverkssláturhús, þar sem slátrað er fyrir bændur sem sjálfir hafa markaðssett sína vöru og sjá um afhendingu hennar. Sláturdýrin eru hins vegar ekki alin þar. Einnig eru komnar af stað nokkrar flottar kjötvinnslur í eigu bænda, einhverjir bændur selja sitt kjöt sjálfir tilbúið í frystikistu neytenda og mörg ferðaþjónustufyrirtæki bænda bjóða upp rétti úr afurðum búsins á sínum matseðlum. Öll þessi fyrirtæki útvista hins vegar slátruninni sjálfri til stóru afurðastöðvanna og missa þannig einn hlekk út úr sinni virðiskeðju og kannski ekki síður einn hlekk út úr vinnsluferlinu sem getur verið heftandi á vöruþróun. Ég held að mörg okkar hafi heimsótt sambærileg býli og Hallegaard víðsvegar um Evrópu. Íslensk matvælalöggjöf er evrópsk matvælalöggjöf og á hennar grunni ættum við að geta heimfært sömu reglugerðir og notast er við um alla Evrópu. Einnig eigum við margt gott fagfólk í úrvinnslu matvæla og matvælaöryggi hér á landi sem fyllilega er treystandi til að móta slíkar reglur eða laga þær evrópsku að aðstæðum hér á landi. Þar má nefna starfsfólk Matís en eitt hlutverka Matís er að tryggja matvælaöryggi. Fyrir rúmlega ári síðan eða í byrjun september 2018 gaf Matís út skýrar og nákvæmar tillögur að sérstökum reglum um örsláturhús og voru þær tillögur gefnar út undir stjórn þáverandi forstjóra Matís, Sveins Margeirssonar. Sú útfærsla sem þar er kynnt myndi tryggja að þeir bændur sem vilja geti sjálfir unnið úr eigin hráefni öll skref frá haga í maga án þess að það myndi draga úr matvælaöryggi. Á undanförnum vikum og jafnvel mánuðum hefur sú makalausa samsæriskenning flogið fjöllum hærra að nú standi ekkert í vegi fyrir framþróun á þessu sviði annað en „sumir“ bændur og þá sérstaklega bændaforustan. Þessu hefur verið fleygt fram af „öðrum“ bændum og jafnvel þingmönnum. Ekkert gæti verið fjær því hvað varðar forustu Landssamtaka sauðfjárbænda. Við treystum góðu fagfólki til að móta þessar tillögur þannig að okkar einstöku stöðu í matvælaöryggismálum sé ekki ógnað. Við fögnum því trausti til bænda sem fram kemur ofannefndum tillögum og vitum að þeir bændur sem hefja rekstur örsláturhúsa samkvæmt þessum reglum munu verða traustsins verðir. Við treystum því að landbúnaðarráðherra klári nauðsynlegar laga- og reglubreytingar farssællega og í takti við áður útgefnar tillögur Matís enda hefur Kristján Þór Júlíusson sýnt áhuga og frumkvæði til þess. Breytingarnar munu skipta sauðfjárbændur máli og þær munu líka skipta neytendur máli. Það munu ekki öll býli setja af stað örsláturhús. Áfram munum við þurfa á stóru afurðastöðvunum, þeirra aðferðafræði og þeirra vöruúrvali að halda. Til viðbótar munu neytendur hafa aðgang að öðruvísi vöruúrvali. Vöruúrvali þar sem þættir eins og rekjanleiki, framleiðsluaðferðir, kolefnisbókhald, gróðurfar í beitilandi, meyrnunartími og sláturaðferðir svo dæmi séu nefnd ráða ferð. Vöruúrvali þar sem einungis hugmyndaflug bóndans og neytandans eru takmarkandi þættir þegar kemur að vöruþróun.Höfundur er sauðfjárbóndi og formaður Landssamtaka sauðfjárbænda.
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar