Sundlaugar og sæmdarvíg Þorvaldur Gylfason skrifar 1. ágúst 2019 08:00 Reykjavík – Saga heimsins geymir dæmi um sátt og samlyndi ólíkra kynþátta í nábýli og einnig um ósátt og sundurlyndi.Frá Singapúr til Suður-Afríku Singapúr er dæmi um sátt og samlyndi. Þar hafa ólíkir kynþættir búið þröngt í örlitlu borgríki í meira en hálfa öld án nokkurra verulegra vandkvæða. Landsfaðirinn Lee Kuan Yew tók af skarið þegar landið tók sér sjálfstæði 1965. Hann sagði: Allir kynþættir eiga sama rétt í Singapúr. Þannig hughreysti hann, Kínverjinn, minnihlutahópana í nýju ríki þar sem sjötti hver íbúi er Indverji og fjórtándi hver íbúi er frá Malasíu auk Araba og annarra smærri hópa. Þrír af hverjum fjórum íbúum landsins eru Kínverjar. Í Malasíu í næsta nágrenni býr kínverskur minni hluti íbúanna við margvíslega fordóma og mismunun af hálfu innfædda meiri hlutans, Malajanna. Annað gott en öðruvísi dæmi um sátt og samlyndi ólíkra kynþátta er Suður-Afríka þar sem ólíkir kynþættir – blökkumenn og hvítir, Indverjar, Arabar o.s.frv. – bjuggu lengi saman í friði og spekt. Svo gerðist það 1948 að Þjóðarflokkurinn náði völdum í landinu fyrir tilstilli örlítils nasistaflokks. Ríkisstjórnin lýsti Svæði sex í Höfðaborg „hvítt“ 1966, rak íbúana burt eins og búfénað og jafnaði byggðina við jörðu með stórvirkum vinnuvélum. Hvers vegna? Sambúð ólíkra kynþátta í friði og spekt rímaði ekki við hugmyndafræði aðskilnaðarstefnunnar. Aðskilnaðarstjórninni var loksins steypt í frjálsum kosningum 1994, en sárin sem hún risti í þjóðlífið hafa ekki enn náð að gróa til fulls.Bandaríkin og Brasilía Bandarískir blökkumenn, afkomendur þrælanna, eru nú 44 milljónir talsins. Ef þeir mynduðu eigið ríki yrði það fjölmennara en Pólland (39 milljónir) og næstum jafnfjölmennt og Spánn (46). Það kostaði borgarastyrjöld 1861-1865 og 600 þúsund mannslíf að binda enda á þrælahald í Bandaríkjunum. Eftirfylgnin tókst þó ekki vel. Norðurríkin höfðu suðurríkin undir allströngu eftirliti 1865-1877 en slökuðu síðan á klónni. Hatursmenn blökkumanna höfðu stofnað með sér samtökin Ku Klux Klan strax 1865, samtök sem enn eru til undir því nafni, og gengu á lagið, myrtu blökkumenn þúsundum saman án dóms og laga og brenndu heimili þeirra og kirkjur. Réttindi blökkumanna voru skert með staðbundinni löggjöf í suðurríkjunum, m.a. kosningarréttur og aðgangur að skólum. Það tók önnur hundrað ár að tryggja bandarískum blökkumönnum sama rétt og hvítum skv. lögum. Það hefur samt ekki dugað til því enn búa þeir við margvíslega mismunun. Og nú situr rasisti, hinn fyrsti í meira en hundrað ár, á forsetastóli í Bandaríkjunum. Fjórir af hverjum tíu þrælum sem voru fluttir vestur um haf frá Afríku lentu í Brasilíu þar sem hvítir menn, afkomendur Portúgala, Ítala, Spánverja og Þjóðverja, eru tæpur helmingur mannfjöldans. Afkomendur þrælanna hafa blandazt öðrum íbúum landsins í ríkari mæli en í Bandaríkjunum svo minna ber því á kynþáttafordómum og öðru misrétti í Brasilíu en í Bandaríkjunum. Brasilía vitnar betur en Bandaríkin um getu manna af ólíkum uppruna til að lifa saman í sæmilegri sátt og friði.Ísland og Evrópa Evrópa er engu síður fjölbreytt en Bandaríkin og Brasilía. Í Evrópu búa 87 ólíkar þjóðir, þar af 33 sem mynda meiri hluta í a.m.k. einu þjóðríki og 54 sem mynda minni hluta. Sjöundi hver íbúi Íslands (14%) er fæddur utan lands borið saman við 12% í Danmörku, 15% í Noregi, 18% í Svíþjóð og 28% í Sviss. Pólverjar á Íslandi eru nú 17 þúsund eða tæp 5% mannfjöldans í heild. Útlendingar, þ.e. borgarar annarra landa, eru 11% af íbúafjölda Íslands og Noregs borið saman við 8% í Danmörku og Svíþjóð og 25% í Sviss. Flestir Íslendingar og Svíar fagna innflytjendum enda var íslenzkum og sænskum innflytjendum vel tekið í Ameríku á sinni tíð þegar fimmti hver Íslendingur flutti vestur um haf og fjórði hver Svíi. Sænskar konur kvarta þó sumar undan því að geta ekki lengur með góðu móti farið í sund þar eð í sundlaugunum séu Arabar sem láta þær ekki í friði, karlar sem sjá ekkert athugavert við yfirgang gagnvart konum, jafnvel sæmdarvíg. Fyrir liggur hvernig rasistinn í Hvíta húsinu myndi bregðast við vandanum. Hann myndi banna múslimum að flytja til Svíþjóðar. Hann reyndi þetta heima fyrir en dómstólar settu honum stólinn fyrir dyrnar. Einfaldari og mannúðlegri leið er að herða eftirlit í sundlaugum og vísa þeim gestum frá sem láta aðra gesti ekki í friði. Rómarsáttmálinn sem er eins konar stjórnarskrá ESB bannar mismunun eftir þjóðerni. Hér kemur gestgjafaregla Kristjáns Hreinssonar skálds til skjalanna. Gesturinn getur því aðeins ætlazt til að geta gert sig heimakominn að hann semji sig skv. reglunni að siðum gestgjafans sem hefur framfylgd reglunnar í hendi sér. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið Rétturinn til að verða bergnuminn Dofri Hermannsson Skoðun Lesum í sporin! Steingrímur J. Sigfússon Skoðun Línurnar skýrast Jóhanna Sigurðardóttir Fastir pennar Hvað varð um þinn minnsta bróður? Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Meirihluti telur Ísland á réttri leið Skoðun Alþjóðlegur sjálfsvígsforvarnardagur – mikilvægi samtals og samkenndar Ellen Calmon Skoðun Dagur sjálfsvígsforvarna – tryggjum raunverulegt aðgengi að sálfræðimeðferð Pétur Maack Þorsteinsson Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson Skoðun Hækkun skrásetningargjalds – Segjum sannleikann Eiríkur Kúld Viktorsson Skoðun Hvaða módel ertu? Heiðdís Geirsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Dagur sjálfsvígsforvarna – tryggjum raunverulegt aðgengi að sálfræðimeðferð Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Hvers vegna halda Íslendingar með Dönum? Júlíus Valsson skrifar Skoðun Hvað varð um þinn minnsta bróður? Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til að verða bergnuminn Dofri Hermannsson skrifar Skoðun Þriðja leiðin í námsmati stuðlar að snemmtækri íhlutun Íris E. Gísladóttir skrifar Skoðun Alþjóðadagur sjálfsvígsforvarna Alma D. Möller skrifar Skoðun Hækkun skrásetningargjalds – Segjum sannleikann Eiríkur Kúld Viktorsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur sjálfsvígsforvarnardagur – mikilvægi samtals og samkenndar Ellen Calmon skrifar Skoðun Hvaða módel ertu? Heiðdís Geirsdóttir skrifar Skoðun Tilgáta um brjálsemi þjóðarleiðtoga Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Blóðbað í Súdan: Framtíðarannáll? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Á tímamótum: Sameinuðu þjóðirnar í 80 ár Vala Karen Viðarsdóttir,Védís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Borgar sig að vanmeta menntun? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hækkar gjöld á háskólanema Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Farsæld barna í fyrirrúmi Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir skrifar Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Skólar hafa stigið skrefið með góðum árangri Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir skrifar Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson skrifar Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Sjá meira
Reykjavík – Saga heimsins geymir dæmi um sátt og samlyndi ólíkra kynþátta í nábýli og einnig um ósátt og sundurlyndi.Frá Singapúr til Suður-Afríku Singapúr er dæmi um sátt og samlyndi. Þar hafa ólíkir kynþættir búið þröngt í örlitlu borgríki í meira en hálfa öld án nokkurra verulegra vandkvæða. Landsfaðirinn Lee Kuan Yew tók af skarið þegar landið tók sér sjálfstæði 1965. Hann sagði: Allir kynþættir eiga sama rétt í Singapúr. Þannig hughreysti hann, Kínverjinn, minnihlutahópana í nýju ríki þar sem sjötti hver íbúi er Indverji og fjórtándi hver íbúi er frá Malasíu auk Araba og annarra smærri hópa. Þrír af hverjum fjórum íbúum landsins eru Kínverjar. Í Malasíu í næsta nágrenni býr kínverskur minni hluti íbúanna við margvíslega fordóma og mismunun af hálfu innfædda meiri hlutans, Malajanna. Annað gott en öðruvísi dæmi um sátt og samlyndi ólíkra kynþátta er Suður-Afríka þar sem ólíkir kynþættir – blökkumenn og hvítir, Indverjar, Arabar o.s.frv. – bjuggu lengi saman í friði og spekt. Svo gerðist það 1948 að Þjóðarflokkurinn náði völdum í landinu fyrir tilstilli örlítils nasistaflokks. Ríkisstjórnin lýsti Svæði sex í Höfðaborg „hvítt“ 1966, rak íbúana burt eins og búfénað og jafnaði byggðina við jörðu með stórvirkum vinnuvélum. Hvers vegna? Sambúð ólíkra kynþátta í friði og spekt rímaði ekki við hugmyndafræði aðskilnaðarstefnunnar. Aðskilnaðarstjórninni var loksins steypt í frjálsum kosningum 1994, en sárin sem hún risti í þjóðlífið hafa ekki enn náð að gróa til fulls.Bandaríkin og Brasilía Bandarískir blökkumenn, afkomendur þrælanna, eru nú 44 milljónir talsins. Ef þeir mynduðu eigið ríki yrði það fjölmennara en Pólland (39 milljónir) og næstum jafnfjölmennt og Spánn (46). Það kostaði borgarastyrjöld 1861-1865 og 600 þúsund mannslíf að binda enda á þrælahald í Bandaríkjunum. Eftirfylgnin tókst þó ekki vel. Norðurríkin höfðu suðurríkin undir allströngu eftirliti 1865-1877 en slökuðu síðan á klónni. Hatursmenn blökkumanna höfðu stofnað með sér samtökin Ku Klux Klan strax 1865, samtök sem enn eru til undir því nafni, og gengu á lagið, myrtu blökkumenn þúsundum saman án dóms og laga og brenndu heimili þeirra og kirkjur. Réttindi blökkumanna voru skert með staðbundinni löggjöf í suðurríkjunum, m.a. kosningarréttur og aðgangur að skólum. Það tók önnur hundrað ár að tryggja bandarískum blökkumönnum sama rétt og hvítum skv. lögum. Það hefur samt ekki dugað til því enn búa þeir við margvíslega mismunun. Og nú situr rasisti, hinn fyrsti í meira en hundrað ár, á forsetastóli í Bandaríkjunum. Fjórir af hverjum tíu þrælum sem voru fluttir vestur um haf frá Afríku lentu í Brasilíu þar sem hvítir menn, afkomendur Portúgala, Ítala, Spánverja og Þjóðverja, eru tæpur helmingur mannfjöldans. Afkomendur þrælanna hafa blandazt öðrum íbúum landsins í ríkari mæli en í Bandaríkjunum svo minna ber því á kynþáttafordómum og öðru misrétti í Brasilíu en í Bandaríkjunum. Brasilía vitnar betur en Bandaríkin um getu manna af ólíkum uppruna til að lifa saman í sæmilegri sátt og friði.Ísland og Evrópa Evrópa er engu síður fjölbreytt en Bandaríkin og Brasilía. Í Evrópu búa 87 ólíkar þjóðir, þar af 33 sem mynda meiri hluta í a.m.k. einu þjóðríki og 54 sem mynda minni hluta. Sjöundi hver íbúi Íslands (14%) er fæddur utan lands borið saman við 12% í Danmörku, 15% í Noregi, 18% í Svíþjóð og 28% í Sviss. Pólverjar á Íslandi eru nú 17 þúsund eða tæp 5% mannfjöldans í heild. Útlendingar, þ.e. borgarar annarra landa, eru 11% af íbúafjölda Íslands og Noregs borið saman við 8% í Danmörku og Svíþjóð og 25% í Sviss. Flestir Íslendingar og Svíar fagna innflytjendum enda var íslenzkum og sænskum innflytjendum vel tekið í Ameríku á sinni tíð þegar fimmti hver Íslendingur flutti vestur um haf og fjórði hver Svíi. Sænskar konur kvarta þó sumar undan því að geta ekki lengur með góðu móti farið í sund þar eð í sundlaugunum séu Arabar sem láta þær ekki í friði, karlar sem sjá ekkert athugavert við yfirgang gagnvart konum, jafnvel sæmdarvíg. Fyrir liggur hvernig rasistinn í Hvíta húsinu myndi bregðast við vandanum. Hann myndi banna múslimum að flytja til Svíþjóðar. Hann reyndi þetta heima fyrir en dómstólar settu honum stólinn fyrir dyrnar. Einfaldari og mannúðlegri leið er að herða eftirlit í sundlaugum og vísa þeim gestum frá sem láta aðra gesti ekki í friði. Rómarsáttmálinn sem er eins konar stjórnarskrá ESB bannar mismunun eftir þjóðerni. Hér kemur gestgjafaregla Kristjáns Hreinssonar skálds til skjalanna. Gesturinn getur því aðeins ætlazt til að geta gert sig heimakominn að hann semji sig skv. reglunni að siðum gestgjafans sem hefur framfylgd reglunnar í hendi sér.
Dagur sjálfsvígsforvarna – tryggjum raunverulegt aðgengi að sálfræðimeðferð Pétur Maack Þorsteinsson Skoðun
Skoðun Dagur sjálfsvígsforvarna – tryggjum raunverulegt aðgengi að sálfræðimeðferð Pétur Maack Þorsteinsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur sjálfsvígsforvarnardagur – mikilvægi samtals og samkenndar Ellen Calmon skrifar
Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar
Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Dagur sjálfsvígsforvarna – tryggjum raunverulegt aðgengi að sálfræðimeðferð Pétur Maack Þorsteinsson Skoðun