Orkupakkinn og EES – Er plan B? Þorsteinn Víglundsson skrifar 9. ágúst 2019 14:22 Umræðan um þriðja orkupakkann hefur verið mjög fyrirferðamikil undanfarna mánuði. Miðflokkurinn og grasrót Sjálfstæðisflokksins kalla nú eftir því að farið verði fram á undanþágu Íslands hjá sameiginlegu EES nefndinni og telja á ferðinni óforsvaranlegt framsal á fullveldi þjóðarinnar. Jafnframt hefur því ítrekað verið haldið fram að málið brjóti gegn stjórnarskrá, að samþykkt þriðja orkupakkans gæti þvingað okkur til lagningar á sæstreng og jafnvel fyrirgert forræði okkar yfir náttúruauðlindum landsins. Til að því sé til haga haldið þá fæst ekkert af þessum fullyrðingum staðist heldur er hér á ferðinni vísvitandi rangfærslur og blekkingar af hálfu þingmanna Miðflokksins. Lýðskrum af ómerkilegustu sort sett fram til að ala á ótta, dreifa athygli frá óþægilegum málum og afla flokknum fylgis. Við þennan málflutning er æði margt að athuga. Látum liggja á milli hluta að málið er löngu afgreitt af sameiginlegu EES nefndinni án fyrirvara af okkar hálfu; látum liggja á milli hluta að sömu stjórnmálamenn og nú láta hæst í opinberri umræðu voru forsætis- og utanríkisráðherra þegar málið hlaut afgreiðslu, látum liggja á milli hluta að þeir hinir sömu gerðu engar athugasemdir við málið á þeim tíma; látum liggja á milli hluta að okkar helstu sérfræðingar í Evrópurétti hafa ítrekað hrakið fjölmargar rangfærslur Miðflokksmanna og fleiri er varðar fullveldið, stjórnarskránna, sæstreng og forræði yfir auðlindum. Ekkert af þeim fullyrðingum fæst staðist.Umræðan um orkupakkann er umræðan um framtíð EES Það sem ég staldra hins vegar helst við í þessari umræðu allri er hver er stefna Miðflokksmanna og annarra andstæðinga orkupakkans? Hvert er plan B? Staðreyndin er sú að orkumál eru og hafa alla tíð verið hluti af EES samningnum. Umræðan um undanþágu frá þriðja orkupakkanum snýr því ekki aðeins að honum heldur að málefnum sameiginlegs orkumarkaðar EES svæðisins til framtíðar. Það kallar í raun á að EES samningurinn verði tekinn upp, nokkuð sem Miðflokkurinn hefur raunar á stefnuskrá sinni. EES samningurinn er undirstaða utanríkisviðskipta okkar í dag með vöru og þjónustu. Það er því eðlilegt að spyrja sig hvort líkur væru á betri samningi en við þegar höfum? Þegar samið var um EES á sínum tíma stóðu 7 EFTA ríki með samtals um 40 milljón íbúa að samningum við 15 ríki Evrópusambandsins. Í dag eru EFTA ríkin þrjú sem eiga aðild að EES, með tæpar sex milljónir íbúa, en ESB ríkin eru 28 (27 eftir útgöngu Bretlands), með um 450 milljón íbúa án Bretlands. Er líklegt að ætla að samningsstaða okkar hafi styrkst? Brexit umræðan og erfiðleikar Breta við að ná ásættanlegum útgöngusamningi ættu að sýna okkur svo ekki verður um villst að vilji Evrópusambandsins til samninga sem feli í sér allan ávinning af aðild án þess að axla þær skyldur sem henni fylgja er mjög takmarkaður. Að sama skapi er að Norðmenn hafa ríka hagsmuni af því að vera á sameiginlegum orkumarkaði sambandsins og áhugi þeirra á að breyta gildissviði EES samningsins því lítill. Líklegast er að svar ESB væri stutt og laggott. Ef þið viljið semja um breytingar getið þið alltaf sótt um aðild. Allt tal um nýjan og betri EES samning er því æði ótrúverðugt. Það er út af fyrir sig löngu tímabært að taka upp umræðuna um kosti og galla fullrar aðildar. Það hagsmunamat hefur aldrei farið fram. Hversu dýr er íslenska krónan okkur og hvað lífskjör alls almennings gætu batnað með stöðugri mynt og lægra vaxtastigi? En það er auðvitað ekki það sem vakir fyrir andstæðingum EES samningsins. Sama umræða átti sér stað í Bretlandi í aðdraganda þjóðaratkvæðis um útgöngu. Allt átti að vera betra utan ESB en innan. Tækifærin væru óendanleg. Nú hefur hið sanna komið á daginn. Bretland er á leið í efnahagslægð vegna Brexit. Stórlega hefur dregið úr fjárfestingaráhuga fyrirtækja þar í landi og fjölmörg fyrirtæki hafa eða hyggjast flytja starfsemi sína yfir á meginlandið. Áætlað er að á þriðja hundrað þúsund störf hafi þegar tapast vegna Brexit og pundið hefur fallið um nærri 20% gagnvart evru. Bretar eru verr staddir utan sambandsins en innan, svo einfalt er það. Ekki verður séð að útgangan hafi styrkt stöðu Breta við gerð fríverslunarsamninga, líkt og haldið hefur verið fram og þær fullyrðingar endurómað hér á landi. Það gefur enda auga leið að það er meiri áhugi á samningum við 450 milljón manna efnahagssvæði en 65 milljón manna þjóð, hvað þá 350 þúsund manna þjóð. Reynslan af Brexit kennir okkur að það á ekki að leggja upp í vegferð ef menn vita ekki hvert förinni er heitið. Stjórnmálamenn sem kalla á endurskoðun EES samningsins verða að geta svarað því hverjir séu líklegir valkostir í stöðunni. Annað er ábyrgðarlaust. Við viljum ekki vakna upp við þann veruleika að misvitrir stjórnmálamenn hafi með blekkingum og lygum stórskaðað viðskiptahagsmuni þjóðarinnar og þar með lífskjör hennar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Víglundsson Þriðji orkupakkinn Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson Skoðun Skoðun Skoðun Halla Hrund eða Katrín? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Til áréttingar Kári Stefánsson skrifar Skoðun Kynhluthlaust mál, máltilfinning og forsetaframboð Höskuldur Þráinsson skrifar Skoðun Er klassískt frjálslyndi orðið að jaðarskoðun? Kári Allansson skrifar Skoðun Forseti Íslands veifaði mér Fjóla Einarsdóttir skrifar Skoðun Ákall til framtíðar: Nám í félagsráðgjöf! Steinunn Bergmann skrifar Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Sjá meira
Umræðan um þriðja orkupakkann hefur verið mjög fyrirferðamikil undanfarna mánuði. Miðflokkurinn og grasrót Sjálfstæðisflokksins kalla nú eftir því að farið verði fram á undanþágu Íslands hjá sameiginlegu EES nefndinni og telja á ferðinni óforsvaranlegt framsal á fullveldi þjóðarinnar. Jafnframt hefur því ítrekað verið haldið fram að málið brjóti gegn stjórnarskrá, að samþykkt þriðja orkupakkans gæti þvingað okkur til lagningar á sæstreng og jafnvel fyrirgert forræði okkar yfir náttúruauðlindum landsins. Til að því sé til haga haldið þá fæst ekkert af þessum fullyrðingum staðist heldur er hér á ferðinni vísvitandi rangfærslur og blekkingar af hálfu þingmanna Miðflokksins. Lýðskrum af ómerkilegustu sort sett fram til að ala á ótta, dreifa athygli frá óþægilegum málum og afla flokknum fylgis. Við þennan málflutning er æði margt að athuga. Látum liggja á milli hluta að málið er löngu afgreitt af sameiginlegu EES nefndinni án fyrirvara af okkar hálfu; látum liggja á milli hluta að sömu stjórnmálamenn og nú láta hæst í opinberri umræðu voru forsætis- og utanríkisráðherra þegar málið hlaut afgreiðslu, látum liggja á milli hluta að þeir hinir sömu gerðu engar athugasemdir við málið á þeim tíma; látum liggja á milli hluta að okkar helstu sérfræðingar í Evrópurétti hafa ítrekað hrakið fjölmargar rangfærslur Miðflokksmanna og fleiri er varðar fullveldið, stjórnarskránna, sæstreng og forræði yfir auðlindum. Ekkert af þeim fullyrðingum fæst staðist.Umræðan um orkupakkann er umræðan um framtíð EES Það sem ég staldra hins vegar helst við í þessari umræðu allri er hver er stefna Miðflokksmanna og annarra andstæðinga orkupakkans? Hvert er plan B? Staðreyndin er sú að orkumál eru og hafa alla tíð verið hluti af EES samningnum. Umræðan um undanþágu frá þriðja orkupakkanum snýr því ekki aðeins að honum heldur að málefnum sameiginlegs orkumarkaðar EES svæðisins til framtíðar. Það kallar í raun á að EES samningurinn verði tekinn upp, nokkuð sem Miðflokkurinn hefur raunar á stefnuskrá sinni. EES samningurinn er undirstaða utanríkisviðskipta okkar í dag með vöru og þjónustu. Það er því eðlilegt að spyrja sig hvort líkur væru á betri samningi en við þegar höfum? Þegar samið var um EES á sínum tíma stóðu 7 EFTA ríki með samtals um 40 milljón íbúa að samningum við 15 ríki Evrópusambandsins. Í dag eru EFTA ríkin þrjú sem eiga aðild að EES, með tæpar sex milljónir íbúa, en ESB ríkin eru 28 (27 eftir útgöngu Bretlands), með um 450 milljón íbúa án Bretlands. Er líklegt að ætla að samningsstaða okkar hafi styrkst? Brexit umræðan og erfiðleikar Breta við að ná ásættanlegum útgöngusamningi ættu að sýna okkur svo ekki verður um villst að vilji Evrópusambandsins til samninga sem feli í sér allan ávinning af aðild án þess að axla þær skyldur sem henni fylgja er mjög takmarkaður. Að sama skapi er að Norðmenn hafa ríka hagsmuni af því að vera á sameiginlegum orkumarkaði sambandsins og áhugi þeirra á að breyta gildissviði EES samningsins því lítill. Líklegast er að svar ESB væri stutt og laggott. Ef þið viljið semja um breytingar getið þið alltaf sótt um aðild. Allt tal um nýjan og betri EES samning er því æði ótrúverðugt. Það er út af fyrir sig löngu tímabært að taka upp umræðuna um kosti og galla fullrar aðildar. Það hagsmunamat hefur aldrei farið fram. Hversu dýr er íslenska krónan okkur og hvað lífskjör alls almennings gætu batnað með stöðugri mynt og lægra vaxtastigi? En það er auðvitað ekki það sem vakir fyrir andstæðingum EES samningsins. Sama umræða átti sér stað í Bretlandi í aðdraganda þjóðaratkvæðis um útgöngu. Allt átti að vera betra utan ESB en innan. Tækifærin væru óendanleg. Nú hefur hið sanna komið á daginn. Bretland er á leið í efnahagslægð vegna Brexit. Stórlega hefur dregið úr fjárfestingaráhuga fyrirtækja þar í landi og fjölmörg fyrirtæki hafa eða hyggjast flytja starfsemi sína yfir á meginlandið. Áætlað er að á þriðja hundrað þúsund störf hafi þegar tapast vegna Brexit og pundið hefur fallið um nærri 20% gagnvart evru. Bretar eru verr staddir utan sambandsins en innan, svo einfalt er það. Ekki verður séð að útgangan hafi styrkt stöðu Breta við gerð fríverslunarsamninga, líkt og haldið hefur verið fram og þær fullyrðingar endurómað hér á landi. Það gefur enda auga leið að það er meiri áhugi á samningum við 450 milljón manna efnahagssvæði en 65 milljón manna þjóð, hvað þá 350 þúsund manna þjóð. Reynslan af Brexit kennir okkur að það á ekki að leggja upp í vegferð ef menn vita ekki hvert förinni er heitið. Stjórnmálamenn sem kalla á endurskoðun EES samningsins verða að geta svarað því hverjir séu líklegir valkostir í stöðunni. Annað er ábyrgðarlaust. Við viljum ekki vakna upp við þann veruleika að misvitrir stjórnmálamenn hafi með blekkingum og lygum stórskaðað viðskiptahagsmuni þjóðarinnar og þar með lífskjör hennar.
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun