Starfsumhverfi og kulnun Ingibjörg Elva Vilbergsdóttir skrifar 26. apríl 2019 11:23 Undanfarið hefur mikið verið fjallað um vinnutengda kulnun og streitu í íslensku samfélagi. Vinnustaðurinn hefur bein áhrif á líkamlega, fjárhagslega og félagslega velferð starfsmanna og þar með heilsu fjölskyldna þeirra og samfélagsins. Vinnustaðurinn býður því upp á kjörið umhverfi og innviði til að efla heilsu stórs hóps. En hvaða þættir í starfsumhverfinu eru það sem geta verndað og eflt heilsu starfsmanna? Heilbrigt starfsumhverfi eflir vellíðan starfsfólks en að mörgu er að huga til þess að starfsumhverfið sé heilsueflandi og heilsuverndandi. Stjórnendur spila lykilhlutverk í góðu starfsumhverfi en þeir geta verið þáttur í því hversu mikið vinnuálag starfsfólk upplifir, sem getur haft áhrif á heilsu starfsfólks á vinnustaðnum. Heilsueflandi forysta styður við heilbrigt starfsumhverfi en rannsóknir hafa endurtekið sýnt að það eru áherslur stjórnenda sem fyrst og fremst tengjast líðan starfsmanna og heilbrigði þeirra. Með heilsueflandi forystu geta leiðtogar stutt heilbrigt vinnuumhverfi með því að veita úrræðamiðuð vinnuskilyrði fyrir starfsfólk til þess að styðja við heilsu þeirra. Hægt er að koma í veg fyrir mögulegar neikvæðar afleiðingar hættulegra vinnuskilyrða, til dæmis kulnun með því að breyta vinnuskilyrðum á heilsustyðjandi hátt. Viðhorf stjórnenda til heilsu og líðan starfsfólks er því mikilvægt og getur ýtt undir vellíðan og heilbrigði starfsfólks. Í heilbrigðu starfsumhverfi styðja stjórnendur við vellíðan starfsfólks með því að leggja áherslu á góð samskipti, stuðning, að starfsfólk hafi áhrif á eigin störf, þroskist í starfi og fái traust frá yfirmönnum og með því að leggja áherslu á heilsu og líðan. Stuðningur frá stjórnendum og samstarfsfólki getur dregið úr álagi og stuðlar að bættri heilsu og vellíðan. Sýnt hefur verið fram á að félagslegur stuðningur geti komið í veg fyrir kulnunareinkenni þar sem hann eflir áhuga og virkni í starfi og starfsánægju. Ef einstaklingur getur haft áhrif á eigin störf og upplifir félagslegan stuðning í starfi þá getur það haft áhrif á hvernig hann upplifir álag í starfi. Sálrænt álag í starfi mótast af samspili milli þeirra krafna sem fylgja starfinu og þeirra áhrifa sem einstaklingur getur haft til að mæta þessum kröfum. Ef þetta samspil er með neikvæðum formerkjum getur það leitt af sér viðvarandi streitu sem hefur langtímaafleiðingar á heilsu. Félagslegur stuðningur í starfi getur dregið úr neikvæðum áhrifum mikils álags og lítilla áhrifa á eigin störf. Einnig þegar starfsfólk upplifir meiri sálrænar kröfur, hefur lítil áhrif á eigin störf og upplifir lítinn félagslegan stuðning þá aukast líkurnar á þunglyndiseinkennum. Auk tengsla áhrifa á eigin störf við sálræna og andlega líðan hefur einnig verið sýnt fram á að að lítil starfsstjórn í vinnuumhverfi geti stuðlað að þróun kransæðasjúkdóma. Einnig getur vald til ákvarðanatöku bætt frammistöðu og starfsánægju og dregið úr tíðni fjarveru og starfsmannaveltu. Hvatning í starfi er árangursrík leið til að efla árangur skipulagsheilda og samfélaga og til að auka vellíðan einstaklinga. Hvatning hefur einnig áhrif á færni sem einstaklingar þróa með sér, störf og starfsferil þeirra og hvernig þeir nýta krafta sína. Vinna og einkalíf einstaklinga skarast og hafa gagnvirk áhrif á hvort annað. Rannsóknir hafa sýnt að togstreita á milli vinnu og einkalífs veldur neikvæðum líkamlegum og sálrænum áhrifum sem hafa neikvæð áhrif á frammistöðu starfsfólks. Togstreita á milli vinnu og einkalífs getur haft neikvæð áhrif á frammistöðu starfsfólks og aukið óánægju og streitu. Með samspili vinnu og einkalífs styðja stjórnendur við starfsfólk sitt og stuðla að vellíðan þess. Stuðningurinn getur falist í umhyggju, sveigjanleika í vinnu eins og sveigjanlegum vinnutíma og fjölskyldu- eða persónulegra leyfa. Hönnun starfsumhverfis getur einnig haft áhrif á vellíðan starfsfólks. Rannsóknir sýna í auknum mæli að ófullnægjandi gæði umhverfis innanhúss geti valdið veikindum, haft slæm áhrif á vellíðan og dregið úr framleiðni starfsfólks. Áhættuþættir á vinnustaðnum geta falið í sér margra klukkutíma tölvunotkun, viðvarandi óþægilegar höfuð- og handleggjastellingar, léleg sjónræn skilyrði sem hafa áhrif á augu og sjón, léleg lýsingarskilyrði og aðra neikvæða vinnutengda þætti. Einnig hefur verið sýnt fram á að kostnaður getur verið mikill vegna ófullnægjandi innanhúss umhverfisgæða. Að mörgu er að hyggja þegar kemur að heilbrigðu starfsumhverfi. Gott starfsumhverfi er fjárfesting fyrir fyrirtæki en eins og fram hefur komið þá getur það eflt og verndað vellíðan starfsfólks og getur jafnframt haft jákvæð áhrif á framleiðni innan fyrirtækja. Stjórnendur eru þarna í lykilhlutverki með því að skapa góð vinnuskilyrði, veita starfsfólki stuðning, leggja áherslu á góð samskipti og með því að gera einstaklingum kleift að hafa áhrif á eigin störf.Höfundur er með MS próf í mannauðsstjórnun. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 01.06.2024 Halldór Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Sjá meira
Undanfarið hefur mikið verið fjallað um vinnutengda kulnun og streitu í íslensku samfélagi. Vinnustaðurinn hefur bein áhrif á líkamlega, fjárhagslega og félagslega velferð starfsmanna og þar með heilsu fjölskyldna þeirra og samfélagsins. Vinnustaðurinn býður því upp á kjörið umhverfi og innviði til að efla heilsu stórs hóps. En hvaða þættir í starfsumhverfinu eru það sem geta verndað og eflt heilsu starfsmanna? Heilbrigt starfsumhverfi eflir vellíðan starfsfólks en að mörgu er að huga til þess að starfsumhverfið sé heilsueflandi og heilsuverndandi. Stjórnendur spila lykilhlutverk í góðu starfsumhverfi en þeir geta verið þáttur í því hversu mikið vinnuálag starfsfólk upplifir, sem getur haft áhrif á heilsu starfsfólks á vinnustaðnum. Heilsueflandi forysta styður við heilbrigt starfsumhverfi en rannsóknir hafa endurtekið sýnt að það eru áherslur stjórnenda sem fyrst og fremst tengjast líðan starfsmanna og heilbrigði þeirra. Með heilsueflandi forystu geta leiðtogar stutt heilbrigt vinnuumhverfi með því að veita úrræðamiðuð vinnuskilyrði fyrir starfsfólk til þess að styðja við heilsu þeirra. Hægt er að koma í veg fyrir mögulegar neikvæðar afleiðingar hættulegra vinnuskilyrða, til dæmis kulnun með því að breyta vinnuskilyrðum á heilsustyðjandi hátt. Viðhorf stjórnenda til heilsu og líðan starfsfólks er því mikilvægt og getur ýtt undir vellíðan og heilbrigði starfsfólks. Í heilbrigðu starfsumhverfi styðja stjórnendur við vellíðan starfsfólks með því að leggja áherslu á góð samskipti, stuðning, að starfsfólk hafi áhrif á eigin störf, þroskist í starfi og fái traust frá yfirmönnum og með því að leggja áherslu á heilsu og líðan. Stuðningur frá stjórnendum og samstarfsfólki getur dregið úr álagi og stuðlar að bættri heilsu og vellíðan. Sýnt hefur verið fram á að félagslegur stuðningur geti komið í veg fyrir kulnunareinkenni þar sem hann eflir áhuga og virkni í starfi og starfsánægju. Ef einstaklingur getur haft áhrif á eigin störf og upplifir félagslegan stuðning í starfi þá getur það haft áhrif á hvernig hann upplifir álag í starfi. Sálrænt álag í starfi mótast af samspili milli þeirra krafna sem fylgja starfinu og þeirra áhrifa sem einstaklingur getur haft til að mæta þessum kröfum. Ef þetta samspil er með neikvæðum formerkjum getur það leitt af sér viðvarandi streitu sem hefur langtímaafleiðingar á heilsu. Félagslegur stuðningur í starfi getur dregið úr neikvæðum áhrifum mikils álags og lítilla áhrifa á eigin störf. Einnig þegar starfsfólk upplifir meiri sálrænar kröfur, hefur lítil áhrif á eigin störf og upplifir lítinn félagslegan stuðning þá aukast líkurnar á þunglyndiseinkennum. Auk tengsla áhrifa á eigin störf við sálræna og andlega líðan hefur einnig verið sýnt fram á að að lítil starfsstjórn í vinnuumhverfi geti stuðlað að þróun kransæðasjúkdóma. Einnig getur vald til ákvarðanatöku bætt frammistöðu og starfsánægju og dregið úr tíðni fjarveru og starfsmannaveltu. Hvatning í starfi er árangursrík leið til að efla árangur skipulagsheilda og samfélaga og til að auka vellíðan einstaklinga. Hvatning hefur einnig áhrif á færni sem einstaklingar þróa með sér, störf og starfsferil þeirra og hvernig þeir nýta krafta sína. Vinna og einkalíf einstaklinga skarast og hafa gagnvirk áhrif á hvort annað. Rannsóknir hafa sýnt að togstreita á milli vinnu og einkalífs veldur neikvæðum líkamlegum og sálrænum áhrifum sem hafa neikvæð áhrif á frammistöðu starfsfólks. Togstreita á milli vinnu og einkalífs getur haft neikvæð áhrif á frammistöðu starfsfólks og aukið óánægju og streitu. Með samspili vinnu og einkalífs styðja stjórnendur við starfsfólk sitt og stuðla að vellíðan þess. Stuðningurinn getur falist í umhyggju, sveigjanleika í vinnu eins og sveigjanlegum vinnutíma og fjölskyldu- eða persónulegra leyfa. Hönnun starfsumhverfis getur einnig haft áhrif á vellíðan starfsfólks. Rannsóknir sýna í auknum mæli að ófullnægjandi gæði umhverfis innanhúss geti valdið veikindum, haft slæm áhrif á vellíðan og dregið úr framleiðni starfsfólks. Áhættuþættir á vinnustaðnum geta falið í sér margra klukkutíma tölvunotkun, viðvarandi óþægilegar höfuð- og handleggjastellingar, léleg sjónræn skilyrði sem hafa áhrif á augu og sjón, léleg lýsingarskilyrði og aðra neikvæða vinnutengda þætti. Einnig hefur verið sýnt fram á að kostnaður getur verið mikill vegna ófullnægjandi innanhúss umhverfisgæða. Að mörgu er að hyggja þegar kemur að heilbrigðu starfsumhverfi. Gott starfsumhverfi er fjárfesting fyrir fyrirtæki en eins og fram hefur komið þá getur það eflt og verndað vellíðan starfsfólks og getur jafnframt haft jákvæð áhrif á framleiðni innan fyrirtækja. Stjórnendur eru þarna í lykilhlutverki með því að skapa góð vinnuskilyrði, veita starfsfólki stuðning, leggja áherslu á góð samskipti og með því að gera einstaklingum kleift að hafa áhrif á eigin störf.Höfundur er með MS próf í mannauðsstjórnun.