Já, fullveldið skiptir máli Helga Vala Helgadóttir skrifar 6. ágúst 2019 07:30 Í aðdraganda innleiðingar þriðja orkupakkans, sem hér eftir verður nefndur O3, hafa margir lagt orð í belg ýmist umbeðnir eða af sjálfsdáðum. Innlendir og erlendir lögspekingar hafa margir verið beðnir um að skila inn lögfræðiálitum til Alþingis og mæta á fundi fastanefnda til að gera grein fyrir afstöðu sinni, byggðri á sérþekkingu þeirra. Á þeim upplýsingum byggja þingmenn svo sína afstöðu til þessa sjóðheita pólitíska máls sem skekið hefur þingheim og hluta samfélags síðustu mánuði. Þess vegna skiptir öllu máli að þingmenn mæti á fundi, lesi erindi lærðra og leikinna, spyrjist fyrir og hlusti ætli þau sér að sinna starfi sínu af heilum hug.Sérfræðingurinn Einn þeirra sem lagt hafa sitt lóð á vogarskálar upplýsingamiðlunar vegna O3 er Arnar Þór Jónsson héraðsdómari. Arnar Þór hóf leiðangur sinn til upplýsingagjafar af hófsemi og fagmennsku en einhverra hluta vegna hefur, eftir því sem greinum hans fjölgar, örlað nokkuð á því að dómarinn sé orðinn beinn þátttakandi í pólitík því eins og dómarinn hefur ritað sjálfur er umræðan um O3 farin að umbreytast í djúpstæða pólitíska krísu. Orð hans um valdagíruga menn, jafnvel í teinóttum jakkafötum, alríki og einræðisríki fá mann til að gruna að þar fari maður á leið í beina stjórnmálaþátttöku en ekki maður sem vill, á grunni sérfræðiþekkingar sinnar og stöðu sem héraðsdómari, láta taka mark á sér. Telur hann mikilvægt að taka þátt í þeim „pólitíska landskjálfta“ eins og hann orðar sjálfur, þrátt fyrir að siðareglur dómara mæli eindregið gegn því að dómarar hætti sér á þá braut. Fullveldið Í lögfræði er fullveldið skilgreint út frá innra og ytra fullveldi. Hið innra snýr að því að ríkið fari á yfirráðasvæði sínu með allar valdheimildir sem tilgreindar eru í stjórnarskrá, hvaða reglur gilda og viðurlög en hið ytra fullveldi skilgreint sem vald ríkis til að gera samninga við önnur ríki, koma fram sem sjálfstæð eining, gerast aðili að alþjóðasamningum og alþjóðastofnunum byggt á eigin hagsmunamati. Ákvörðun ríkis um slíkt felur þannig í sér að það beitir sínum fullveldisrétti og hefur þannig fullt vald til slíks samstarfs. Ábyrg og virk þátttaka Ísland er aðili að margvíslegum samningum, þar á meðal Evrópska efnahagssvæðinu, Sameinuðu þjóðunum og Mannréttindasáttmála Evrópu. Ofangreindur dómari hefur í greinarskrifum sínum bent á að Íslendingar hafi fremur verið móttakendur en þátttakendur þegar kemur að EES-samstarfinu og kann það vel að vera en það er nú svo að það er ekki á ábyrgð samstarfsaðila okkar heldur okkar sjálfra hafi svo verið. Eitthvað hefur nú verið gert til að auka við frumkvæði okkar og virkni á því sviði á undanförnum misserum og fagna ég því mjög þó betur megi gera. Þegar við gengum til samstarfs við aðrar fullvalda Evrópuþjóðir um frjálsa för fólks, vöru og þjónustu þá gerðum við engar breytingar á stjórnarskrá Íslands, líkt og Norðmenn gerðu. Það var einnig ákvörðun íslenskra stjórnvalda, hins fullvalda ríkis, en ekki viðsemjenda okkar. Þannig er þetta heimatilbúið ástand sem hægt er að laga sé vilji fyrir hendi. Eftir sem áður setjum við lögin hér á landi, svokallað tvíeðli EES-samningsins er fyrir hendi þannig að þegar reglugerðir og tilskipanir hafa verið samdar í Evrópu og farið fyrir hina sameiginlegu EES-nefnd með aðkomu okkar fulltrúa við borðið, þá koma þær til Alþingis til vinnslu og verða þannig að lögum hér á landi. Stjórnskipulegum fyrirvörum er aflétt af Alþingi eftir að það hefur farið yfir álitaefnin með aðstoð ýmissa sérfræðinga. Dómarinn hefur í greinum sínum einnig fett fingur út í það að við skulum horfa til dóma Mannréttindadómstóls Evrópu, sem hefur ágreiningslaust leitt til ýmiss konar réttarbóta á Íslandi. Talar hann um að við séum með því samstarfi einhvers konar lén MDE án þess að við fáum þar rönd við reist! Ég verð að viðurkenna undrun mína á afstöðu dómarans til þessa virta og mikilvæga dómstóls. Rétt skal vera rétt Það er ábyrgðarhluti að veita upplýsingar. Þannig hefur dómarinn því miður gerst sekur um að blanda saman vöru og framkvæmdum í orðum sínum. Hefur hann haldið því fram að lagning sæstrengs sé skilyrðislaus afleiðing innleiðingar O3 þegar honum er vel kunnugt um að hingað verður enginn strengur lagður án heimildar, ekki frekar en einhver „valdagírugur maður í teinóttum jakkafötum“ getur lagt hér veg þvert yfir landið þrátt fyrir skýr fyrirmæli um frjálsa för fólks. Við höfum áfram sem hingað til yfirráð yfir landi okkar og miðum og þannig verður það hvort sem af innleiðingu O3 verður eða ekki. Að lokum vil ég bjóða dómarann velkominn í pólitíkina. Hún getur verið ansi skemmtileg á köflum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Helga Vala Helgadóttir Þriðji orkupakkinn Mest lesið Halldór 01.06.2024 Halldór Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs Michael Jordan (Höllu Hrund Logadóttur) Óskar Arnarson skrifar Skoðun Ástæður til að kjósa Jón Gnarr Helgi Hrafn Gunnarsson skrifar Skoðun Viddi, Bósi Ljósár og Baldur Þórhalls Heimir Hannesson skrifar Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Sjá meira
Í aðdraganda innleiðingar þriðja orkupakkans, sem hér eftir verður nefndur O3, hafa margir lagt orð í belg ýmist umbeðnir eða af sjálfsdáðum. Innlendir og erlendir lögspekingar hafa margir verið beðnir um að skila inn lögfræðiálitum til Alþingis og mæta á fundi fastanefnda til að gera grein fyrir afstöðu sinni, byggðri á sérþekkingu þeirra. Á þeim upplýsingum byggja þingmenn svo sína afstöðu til þessa sjóðheita pólitíska máls sem skekið hefur þingheim og hluta samfélags síðustu mánuði. Þess vegna skiptir öllu máli að þingmenn mæti á fundi, lesi erindi lærðra og leikinna, spyrjist fyrir og hlusti ætli þau sér að sinna starfi sínu af heilum hug.Sérfræðingurinn Einn þeirra sem lagt hafa sitt lóð á vogarskálar upplýsingamiðlunar vegna O3 er Arnar Þór Jónsson héraðsdómari. Arnar Þór hóf leiðangur sinn til upplýsingagjafar af hófsemi og fagmennsku en einhverra hluta vegna hefur, eftir því sem greinum hans fjölgar, örlað nokkuð á því að dómarinn sé orðinn beinn þátttakandi í pólitík því eins og dómarinn hefur ritað sjálfur er umræðan um O3 farin að umbreytast í djúpstæða pólitíska krísu. Orð hans um valdagíruga menn, jafnvel í teinóttum jakkafötum, alríki og einræðisríki fá mann til að gruna að þar fari maður á leið í beina stjórnmálaþátttöku en ekki maður sem vill, á grunni sérfræðiþekkingar sinnar og stöðu sem héraðsdómari, láta taka mark á sér. Telur hann mikilvægt að taka þátt í þeim „pólitíska landskjálfta“ eins og hann orðar sjálfur, þrátt fyrir að siðareglur dómara mæli eindregið gegn því að dómarar hætti sér á þá braut. Fullveldið Í lögfræði er fullveldið skilgreint út frá innra og ytra fullveldi. Hið innra snýr að því að ríkið fari á yfirráðasvæði sínu með allar valdheimildir sem tilgreindar eru í stjórnarskrá, hvaða reglur gilda og viðurlög en hið ytra fullveldi skilgreint sem vald ríkis til að gera samninga við önnur ríki, koma fram sem sjálfstæð eining, gerast aðili að alþjóðasamningum og alþjóðastofnunum byggt á eigin hagsmunamati. Ákvörðun ríkis um slíkt felur þannig í sér að það beitir sínum fullveldisrétti og hefur þannig fullt vald til slíks samstarfs. Ábyrg og virk þátttaka Ísland er aðili að margvíslegum samningum, þar á meðal Evrópska efnahagssvæðinu, Sameinuðu þjóðunum og Mannréttindasáttmála Evrópu. Ofangreindur dómari hefur í greinarskrifum sínum bent á að Íslendingar hafi fremur verið móttakendur en þátttakendur þegar kemur að EES-samstarfinu og kann það vel að vera en það er nú svo að það er ekki á ábyrgð samstarfsaðila okkar heldur okkar sjálfra hafi svo verið. Eitthvað hefur nú verið gert til að auka við frumkvæði okkar og virkni á því sviði á undanförnum misserum og fagna ég því mjög þó betur megi gera. Þegar við gengum til samstarfs við aðrar fullvalda Evrópuþjóðir um frjálsa för fólks, vöru og þjónustu þá gerðum við engar breytingar á stjórnarskrá Íslands, líkt og Norðmenn gerðu. Það var einnig ákvörðun íslenskra stjórnvalda, hins fullvalda ríkis, en ekki viðsemjenda okkar. Þannig er þetta heimatilbúið ástand sem hægt er að laga sé vilji fyrir hendi. Eftir sem áður setjum við lögin hér á landi, svokallað tvíeðli EES-samningsins er fyrir hendi þannig að þegar reglugerðir og tilskipanir hafa verið samdar í Evrópu og farið fyrir hina sameiginlegu EES-nefnd með aðkomu okkar fulltrúa við borðið, þá koma þær til Alþingis til vinnslu og verða þannig að lögum hér á landi. Stjórnskipulegum fyrirvörum er aflétt af Alþingi eftir að það hefur farið yfir álitaefnin með aðstoð ýmissa sérfræðinga. Dómarinn hefur í greinum sínum einnig fett fingur út í það að við skulum horfa til dóma Mannréttindadómstóls Evrópu, sem hefur ágreiningslaust leitt til ýmiss konar réttarbóta á Íslandi. Talar hann um að við séum með því samstarfi einhvers konar lén MDE án þess að við fáum þar rönd við reist! Ég verð að viðurkenna undrun mína á afstöðu dómarans til þessa virta og mikilvæga dómstóls. Rétt skal vera rétt Það er ábyrgðarhluti að veita upplýsingar. Þannig hefur dómarinn því miður gerst sekur um að blanda saman vöru og framkvæmdum í orðum sínum. Hefur hann haldið því fram að lagning sæstrengs sé skilyrðislaus afleiðing innleiðingar O3 þegar honum er vel kunnugt um að hingað verður enginn strengur lagður án heimildar, ekki frekar en einhver „valdagírugur maður í teinóttum jakkafötum“ getur lagt hér veg þvert yfir landið þrátt fyrir skýr fyrirmæli um frjálsa för fólks. Við höfum áfram sem hingað til yfirráð yfir landi okkar og miðum og þannig verður það hvort sem af innleiðingu O3 verður eða ekki. Að lokum vil ég bjóða dómarann velkominn í pólitíkina. Hún getur verið ansi skemmtileg á köflum.