Til RÚV allra landsmanna og menntamálaráðherra Eymundur L. Eymundsson skrifar 23. febrúar 2019 20:56 Ráðast þarf að rót vandans Á vef WHO kemur fram að helmingur allra geðrænna veikinda hefjast fyrir 14 ára aldur en í flestum tilvikum er ekkert að gert. Sjálfsvíg eru önnur algengasta dánarorsök fólks á aldrinum 15-29 ára. Að auki er það svo að margir sem glíma við geðraskanir leita í vímuefni með þeim vandamálum sem þeim fylgja. Að ofansögðu má ljóst vera að ráðast þarf að rót vandans; vanlíðaninni. Það er tímabært að koma upp sérdeild á Akureyri fyrir þá sem glíma við tvígreiningar; vímuefna og geðrænan vanda. Mikilvægt er að fólk, einkum og sérílagi ungt fólk, fái þessa þjónustu í nærumhverfinu í stað þess að allir þurfi að leita á höfuðborgarsvæðið eftir aðstoð.Félagsfælni er viðvarandi og hamlandi ótti við að verða sér til skammar, niðurlægingar eða minnkunar innan um annað fólk. Sá sem er félagsfælinn er viss um að aðrir séu að horfa og hugsa um hann. Sú vissa er einnig fyrir hendi að þessi athygli stafi af því hve klaufalegur, illa klæddur eða hverjir þeir aðrir gallar sem viðkomandi er viss um að einkenna sig. Félagsfælnir ímynda sér að allt hið versta hendi þá innan um fólk, sérstaklega ókunnuga og að þeim verði hafnað af öðrum. Af þessum sökum forðast félagsfælnir aðstæður þar sem annað fólk er eða halda þær út með kvíðabeyg vegna áhyggna um álit annarra á sér. Fólk sem þjáist af félagsfælni er mjög meðvitað um það sem það gerir og segir. Dæmigert er að hugsa um hvað geti farið úrskeiðis þar sem annað fólk er. Þegar atburður er um garð genginn dvelur sá félagsfælni við það sem hann eða hún telur að hafi farið úrskeiðis. Afleiðingin getur verið sú að viðkomandi forðast þær aðstæður sem valda óttanum, jafnvel svo mjög að úr verður félagsleg einangrun. Félagsfælni er falið vandamál en talið er að hún sé þriðja algengasta geðröskunin. Talið er að um 12% Íslendinga glími við félagsfælni einhvern tíman á ævinni og minnihluti þeirra leitar sér hjálpar. Félagsfælni kemur oft í ljós og er greind þegar aðrar geðraskanir gera vart við sig eða þegar fólk leitar sér lækninga vegna annarra kvilla. Rannsóknir benda til að meðferð sé árangursrík, en hún felst í því að draga úr kvíða og feimni og auka þar með lífsgæði viðkomandi. Ein lítil saga um félagsfælni sem ég get hlegið að í dag en svo var ekki þegar ég var að takast á við sjálfan mig. 04.01.2019. fór ég að sjá Hróa Hött í bíó í Álfabakka. Það minnti mig á að fyrir 10 árum var ég í fyrsta skipti af þremur á geðsviði Reykjalundar og var að vinna með hugræna atferlismeðferð. Ég bjó í húsi á Reykjalundi og minn fagaðili sagði að nú færi ég í bíó til að takast á við sjálfan mig og mínar tilfinningar og hugsanir. Það var ákveðið að ég færi á mínum bíl á föstudagskvöldi og ég man þegar ég var á leiðinni í Álfabakka og hugsaði: „Ég get þetta ekki en ég varð að fara til að segja á mánudeginum hvernig hafi gengið“. Ég lagði fyrir utan Álfabakka og byrjaði á að ganga á kantstein og steinlá á leiðinni inn. Eftir að ég var búinn að kaupa miða fór ég og keypti popp og Coke. Afgreiðslustúlkan spurði hvað ég vildi stóran popppoka. Ég bað um stóran og stóra Coke án þess að vita hvað poppið og Cokeið væru í stórum umbúðum enda orðinn frekar stressaður. Ekki tók betra við þegar ég þurfti að leggja frá mér Cokið og poppið til að sýna miðann. Ég var orðinn frekar klökkur, hjartað á fullu, réð illa við taugakerfið, svitnaði mikið og roðnaði og langaði helst að hverfa innan um allt fólkið. Ég kom mér samt inn en settist á endann og var eiginlega undir sætinu áður en myndin byrjaði og skammaðist mín fyrir sjálfan mig. Lét mig hafa það og þegar myndin byrjaði gat ég aðeins komið úr felum undan sætinu. Ekki skánaði það þegar ljós kviknaðu ég sem hélt að ekki væri hlé í bíó svo ég fór aftur undir sætið og reyndi að láta sem minnst fara fyrir mér. Ég náði samt að klára myndina löðursveittur, með hausverk og ógleði og var alveg búinn á því. En mikið leið mér vel að hafa farið og tekist á við sjálfan mig og geta sagt frá því á mánudeginum. Það var ákveðið að ég færi aftur næsta föstudag sem ég og gerði. Ég datt ekki, keypti minna popp og Coke.Ég svitnaði og roðnaði minna, taugakerfið var enn brotthætt og hjartað sló ört. Ég settist á endann en fór ekki undir sætið og svo fór ég á snyrtingu í hléi. Með því að takast á við sjálfan mig hef ég farið skref fyrir skref áfram en stundum til baka en þá hefur maður verkfæri sem ég hafði ekki áður. RÚV og menntamálaráðherraÉg hef unnið mikið fyrir því að vera á þeim stað sem ég er á í dag og það eru svo margir sem þurfa hjálp og vilja hjálpina og saman getum við gert enn betur. Þetta er ekki heimska eða vitleysa þetta er eðlilegt ástand þegar maður glímir við félagsfælni og þarf hjálp til að takast á við huga, taugakerfið og allt það líkamlega sem fylgir því að glíma við félagsfælni. Sú manneskja sem skilur ekki hvað félagsfælni er og hvað hún stjórnar lífi margra, barna, ungmenna sem fullorðna þarf að lesa sér til svo að hún geti sett sig í spor þeirra sem glíma við félagsfælni sem byrjar oftast á aldrinum 10 til 15 ára. Það skilur enginn alkóhólisma nema hafa gengið í gegnum það sama og ekki að ósekju að flestir ráðgjafar eru óvirkir alkóhólistar. Vímuefnamisnotkun er ekki óalgeng og því miður hef ég þurft að fylgja nokkrum til grafar sem hefðu þurft hjálp í æsku. Ég var heppinn að lifa af en óska engum svo ills að þurfa að lifa í þessu myrkri. Ég myndi vilja sjá fjölmiðla sýna meira það góða sem gert er og hef óskað eftir því að rúv allra landsmanna geri þætti með okkar augum sem glímum við geðröskun en ekki fengi svar enn. Best að við dæmum ekki það sem við þekkjum ekki. Lesum okkur frekar til og reynum að koma fram við aðra eins og þú vilt láta koma fram við þig. Þessi bíóferð fyrir 10 árum er ekkert miðað við hvað félagsfælnin rændi af mér áður en gefur mér í dag. Hrói Höttur stóð sig vel í kvöld en ég var hrifnastur af Tóka munk. Höfundur er ráðgjafi og félagsliði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal Skoðun Skoðun Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Ráðast þarf að rót vandans Á vef WHO kemur fram að helmingur allra geðrænna veikinda hefjast fyrir 14 ára aldur en í flestum tilvikum er ekkert að gert. Sjálfsvíg eru önnur algengasta dánarorsök fólks á aldrinum 15-29 ára. Að auki er það svo að margir sem glíma við geðraskanir leita í vímuefni með þeim vandamálum sem þeim fylgja. Að ofansögðu má ljóst vera að ráðast þarf að rót vandans; vanlíðaninni. Það er tímabært að koma upp sérdeild á Akureyri fyrir þá sem glíma við tvígreiningar; vímuefna og geðrænan vanda. Mikilvægt er að fólk, einkum og sérílagi ungt fólk, fái þessa þjónustu í nærumhverfinu í stað þess að allir þurfi að leita á höfuðborgarsvæðið eftir aðstoð.Félagsfælni er viðvarandi og hamlandi ótti við að verða sér til skammar, niðurlægingar eða minnkunar innan um annað fólk. Sá sem er félagsfælinn er viss um að aðrir séu að horfa og hugsa um hann. Sú vissa er einnig fyrir hendi að þessi athygli stafi af því hve klaufalegur, illa klæddur eða hverjir þeir aðrir gallar sem viðkomandi er viss um að einkenna sig. Félagsfælnir ímynda sér að allt hið versta hendi þá innan um fólk, sérstaklega ókunnuga og að þeim verði hafnað af öðrum. Af þessum sökum forðast félagsfælnir aðstæður þar sem annað fólk er eða halda þær út með kvíðabeyg vegna áhyggna um álit annarra á sér. Fólk sem þjáist af félagsfælni er mjög meðvitað um það sem það gerir og segir. Dæmigert er að hugsa um hvað geti farið úrskeiðis þar sem annað fólk er. Þegar atburður er um garð genginn dvelur sá félagsfælni við það sem hann eða hún telur að hafi farið úrskeiðis. Afleiðingin getur verið sú að viðkomandi forðast þær aðstæður sem valda óttanum, jafnvel svo mjög að úr verður félagsleg einangrun. Félagsfælni er falið vandamál en talið er að hún sé þriðja algengasta geðröskunin. Talið er að um 12% Íslendinga glími við félagsfælni einhvern tíman á ævinni og minnihluti þeirra leitar sér hjálpar. Félagsfælni kemur oft í ljós og er greind þegar aðrar geðraskanir gera vart við sig eða þegar fólk leitar sér lækninga vegna annarra kvilla. Rannsóknir benda til að meðferð sé árangursrík, en hún felst í því að draga úr kvíða og feimni og auka þar með lífsgæði viðkomandi. Ein lítil saga um félagsfælni sem ég get hlegið að í dag en svo var ekki þegar ég var að takast á við sjálfan mig. 04.01.2019. fór ég að sjá Hróa Hött í bíó í Álfabakka. Það minnti mig á að fyrir 10 árum var ég í fyrsta skipti af þremur á geðsviði Reykjalundar og var að vinna með hugræna atferlismeðferð. Ég bjó í húsi á Reykjalundi og minn fagaðili sagði að nú færi ég í bíó til að takast á við sjálfan mig og mínar tilfinningar og hugsanir. Það var ákveðið að ég færi á mínum bíl á föstudagskvöldi og ég man þegar ég var á leiðinni í Álfabakka og hugsaði: „Ég get þetta ekki en ég varð að fara til að segja á mánudeginum hvernig hafi gengið“. Ég lagði fyrir utan Álfabakka og byrjaði á að ganga á kantstein og steinlá á leiðinni inn. Eftir að ég var búinn að kaupa miða fór ég og keypti popp og Coke. Afgreiðslustúlkan spurði hvað ég vildi stóran popppoka. Ég bað um stóran og stóra Coke án þess að vita hvað poppið og Cokeið væru í stórum umbúðum enda orðinn frekar stressaður. Ekki tók betra við þegar ég þurfti að leggja frá mér Cokið og poppið til að sýna miðann. Ég var orðinn frekar klökkur, hjartað á fullu, réð illa við taugakerfið, svitnaði mikið og roðnaði og langaði helst að hverfa innan um allt fólkið. Ég kom mér samt inn en settist á endann og var eiginlega undir sætinu áður en myndin byrjaði og skammaðist mín fyrir sjálfan mig. Lét mig hafa það og þegar myndin byrjaði gat ég aðeins komið úr felum undan sætinu. Ekki skánaði það þegar ljós kviknaðu ég sem hélt að ekki væri hlé í bíó svo ég fór aftur undir sætið og reyndi að láta sem minnst fara fyrir mér. Ég náði samt að klára myndina löðursveittur, með hausverk og ógleði og var alveg búinn á því. En mikið leið mér vel að hafa farið og tekist á við sjálfan mig og geta sagt frá því á mánudeginum. Það var ákveðið að ég færi aftur næsta föstudag sem ég og gerði. Ég datt ekki, keypti minna popp og Coke.Ég svitnaði og roðnaði minna, taugakerfið var enn brotthætt og hjartað sló ört. Ég settist á endann en fór ekki undir sætið og svo fór ég á snyrtingu í hléi. Með því að takast á við sjálfan mig hef ég farið skref fyrir skref áfram en stundum til baka en þá hefur maður verkfæri sem ég hafði ekki áður. RÚV og menntamálaráðherraÉg hef unnið mikið fyrir því að vera á þeim stað sem ég er á í dag og það eru svo margir sem þurfa hjálp og vilja hjálpina og saman getum við gert enn betur. Þetta er ekki heimska eða vitleysa þetta er eðlilegt ástand þegar maður glímir við félagsfælni og þarf hjálp til að takast á við huga, taugakerfið og allt það líkamlega sem fylgir því að glíma við félagsfælni. Sú manneskja sem skilur ekki hvað félagsfælni er og hvað hún stjórnar lífi margra, barna, ungmenna sem fullorðna þarf að lesa sér til svo að hún geti sett sig í spor þeirra sem glíma við félagsfælni sem byrjar oftast á aldrinum 10 til 15 ára. Það skilur enginn alkóhólisma nema hafa gengið í gegnum það sama og ekki að ósekju að flestir ráðgjafar eru óvirkir alkóhólistar. Vímuefnamisnotkun er ekki óalgeng og því miður hef ég þurft að fylgja nokkrum til grafar sem hefðu þurft hjálp í æsku. Ég var heppinn að lifa af en óska engum svo ills að þurfa að lifa í þessu myrkri. Ég myndi vilja sjá fjölmiðla sýna meira það góða sem gert er og hef óskað eftir því að rúv allra landsmanna geri þætti með okkar augum sem glímum við geðröskun en ekki fengi svar enn. Best að við dæmum ekki það sem við þekkjum ekki. Lesum okkur frekar til og reynum að koma fram við aðra eins og þú vilt láta koma fram við þig. Þessi bíóferð fyrir 10 árum er ekkert miðað við hvað félagsfælnin rændi af mér áður en gefur mér í dag. Hrói Höttur stóð sig vel í kvöld en ég var hrifnastur af Tóka munk. Höfundur er ráðgjafi og félagsliði.
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun