Viðskiptaráð segir „sterkar vísbendingar“ um lítið svigrúm til launahækkana Sunna Kristín Hilmarsdóttir skrifar 14. nóvember 2018 12:45 Ferðaþjónustan hefur verið aðaldrifkraftur hagvaxtar hér á landi undanfarin ár en nú eru blikur á lofti í greininni. vísir/hanna Viðskiptaráð Íslands bendir á „sterkar vísbendingar“ um lítið svigrúm til launahækkana í nýrri grein á vef sínum sem ber yfirskriftina Hvað er til skiptanna? 10 atriði um rekstur á Íslandi. Í greininni segir að Viðskiptaráð hafi töluverðar áhyggjur af því að ekki ríki sameiginlegur skilningur á þeim forsendum sem yfirstandandi kjaraviðræður eigi að byggja á. Segir að ýmsum fullyrðingum hafi verið varpað fram undanfarið til stuðnings málflutningi þeirra sem beina aðild eiga að viðræðunum. Þær stangist hins vegar oftar en ekki á við hvor aðra og því sé ekki nokkur leið fyrir almenning að átta sig á því „hvað snýr upp og hvað niður,“ eins og það er orðað. Viðskiptaráð setur fram tíu atriði, sem meðal annars byggjast á gögnum Hagstofu Íslands, til þess að reyna „að varpa ljósi á stöðu og þróun íslensk atvinnulífs á einfaldan hátt.“ Atriðin tíu eru eftirfarandi: 1. Sjö feit ár að baki 2. Góð ár að meðaltali – betri sums staðar, verri annars staðar 3. Hátt launahlutfall er sterk vísbending um takmarkað svigrúm til launahækkana 4. Í hávaxtalandi er ekki hægt að hækka hæsta launahlutfall innan OECD 5. Arðgreiðslur eru jafn eðlilegar og vaxtagreiðslur 6. Hægir á vexti í tækni-og hugverkaiðnaði þar sem tækifærin liggja 7. Ferðaþjónustan, drifkraftur hagvaxtar, gefur verulega eftir 8. Fólk er almennt svartsýnna á stöðuna og framtíðarhorfur 9. Ósjálfbærar launahækkanir hafa oftast leitt til verðbólgu – einfalt sýnidæmi 10. Eigi of miklar launahækkanir að skila raunverulegri kjarabót kallar það á erlenda skuldsetninguMyndin sýnir launakostnað og viðskiptajöfnuð sem hlutfall af landsframleiðslu.viðskiptaráð íslands„Tilhneigingin er sú að með hærra launahlutfalli fylgja hærri ráðstöfunartekjur sem auka innflutning án samsvarandi útflutnings“ Að því er kemur fram í grein Viðskiptaráðs eru atriði númer tvö og þrjú sterkar vísbendingar um að lítið svigrúm sé til launahækkana í næstu kjarasamningum. Þannig segir um hátt launahlutfall fyrirtækja að þar sem sé það komið fimm prósentustigum yfir langtímameðaltal sé svigrúmið til launahækkana umfram það sem nemur verðmætasköpun lítið eða jafnvel ekkert: „Í samhengi komandi kjaraviðræðna er það ekki bara verðmætasköpunin sem skiptir máli heldur einnig hversu hátt launahlutfallið er, þ.e. hversu miklu er varið í launakostnað á móti fjármagnskostnaði, leigu, tekjuskatti og hagnaði. Samhliða miklum launahækkunum síðustu ár hefur hlutfallið hækkað um 4,3 prósentustig frá 2015 til 2017 og ef marka má nýjustu spá Seðlabankans mun það hækka um 1,6 prósentustig til viðbótar í ár. Launahlutfallið er nú komið um 5 prósentustigum yfir langtímameðaltal sem bendir sterklega til þess að svigrúm til launahækkana umfram það sem nemur verðmætasköpun í hagkerfinu sé lítið eða ekkert. Hlutfallið hefur þó farið hærra, t.d. fyrir hagkerfið í heild á árunum 2006–2007, en þá voru launin í raun að hluta til fengin að láni erlendis þar sem Ísland var með mikinn viðskiptahalla við útlönd á þeim tíma (mynd 3). Tilhneigingin er sú að með hærra launahlutfalli fylgja hærri ráðstöfunartekjur sem auka innflutning án samsvarandi útflutnings. Það leiðir til viðskiptahalla og gjarnan ósjálfbærrar erlendrar skuldsetningar sem er uppskrift að skakkaföllum síðar.“ Þá segir undir lið fjögur að það hversu hátt launahlutfallið sé í alþjóðlegum samanburði sé önnur sterk vísbending um lítið svigrúm: „Önnur og ekki síður sterk vísbending um að svigrúm til launahækkana sé lítið er launahlutfallið í alþjóðlegum samanburði. Árið 2016 var launahlutfallið á Íslandi það næsthæsta meðal OECD ríkja (mynd 4). OECD hefur ekki enn birt tölur fyrir Ísland árið 2017 en ef miðað er við tölurnar frá Hagstofunni fyrir árið 2017 eru allar líkur á því að það sé orðið það hæsta meðal OECD ríkja,“ segir í grein Viðskiptaráðs.Myndin sýnir samanburð á launakostnaði í löndum OECD.viðskiptaráð íslandsTækni-og hugverkaiðnaður og ferðaþjónusta eigi undir högg að sækja Jafnframt er bent á tvær atvinnugreinar sem hafa verið í mikilli sókn undanfarið en í báðum greinunum er launakostnaður mjög hár. Annars vegar er um að ræða tækni-og hugverkaiðnaðinn og hins vegar ferðaþjónustuna. „Viðskiptaráð hefur um árabil lagt áherslu á að hagsæld Íslands eigi í auknum mæli að byggja á alþjóðageiranum á komandi árum og áratugum. Undir alþjóðageirann falla þær atvinnugreinar sem byggja á hugviti og starfa í samkeppni á alþjóðlegum mörkuðum. Sá geiri hefur verið í hljóðlátri sókn síðustu ár (í skugga ferðaþjónustunnar — sjá nánari umfjöllun í nýlegri skoðun Viðskiptaráðs) og vaxið býsna hratt. Þó virðist sem veður séu að skipast í lofti sbr. niðurstöður síðasta árs en þá jókst virðisauki fyrirtækja í tækni- og hugverkaiðnaði, sem skarast að mestu leyti við alþjóðageirann, einungis um 6% sem er minna en árin þrjú þar á undan. Hlutfall launakostnaðar af verðmætasköpun í þessum greinum hefur þó haldist nokkuð stöðugt en það er mjög hátt eða um 71% (mynd 6). Það gefur því augaleið að miklar launahækkanir bitna hvað harðast á þessum atvinnugreinum. Atvinnugreinum sem geta, ef rétt er haldið á spöðunum, staðið undir hagsæld Íslendinga til framtíðar,“ segir Viðskiptaráð um tækni-og hugverkaiðnaðinn. Þá sé ferðaþjónustan að gefa verulega eftir: „Í fyrra urðu vatnaskil í ferðaþjónustunni þegar sterkt gengi tók að segja til sín og meðbyrinn fór dvínandi. Tölur úr rekstri ferðaþjónustunnar eru í góðu samræmi við þetta (mynd 7). Virðisaukningin í helstu greinum ferðaþjónustu árið 2017 var 7%, eða sú minnsta síðan árið 2011. Í ofanálag hækkaði launahlutfallið í 72% og hefur ekki verið hærra frá árinu 2008. Þetta gefur til kynna að án verulegs vaxtar eða mikillar hagræðingar þolir ferðaþjónustan litlar launahækkanir.“Lesa má grein Viðskiptaráðs í heild sinni hér. Efnahagsmál Kjaramál Tengdar fréttir Hvetur stjórnvöld til að jafna stöðu íslenskra fyrirtækja gagnvart erlendri samkeppni Katrín Júlíusdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka fjármálafyrirtækja, hvetur íslensk stjórnvöld til að yfirfara lögin um fjármálafyrirtæki í kjölfar þess að Þýski netbankinn N26 hyggst hefja starfsemi hér á landi. 12. nóvember 2018 20:00 Mest lesið „Ég var skíthrædd að senda þessa tölvupósta“ Atvinnulíf Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Viðskipti innlent Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Viðskipti innlent Sjö vilja taka við af Gunnari Viðskipti innlent Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Viðskipti innlent Ráðherra bað um tíu milljarða króna í viðbót í arð Viðskipti innlent Stofnandi Binance dæmdur fyrir peningaþvætti Viðskipti erlent Hefja úthlutun lóða í Vatnsendahvarfi Viðskipti innlent Hefja sölu á íbúðum á Orkureitnum Viðskipti innlent Bíllinn leggur meðan ég fæ mér drykk - smart #3 reynsluakstur Samstarf Fleiri fréttir Hagnaður Íslandsbanka 5,4 milljarðar á fyrsta fjórðungi Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Sjö vilja taka við af Gunnari Hagnaður Landsbankans nam 7,2 milljörðum á fyrstu þremur mánuðum ársins Frumkvöðlar koma saman í Kolaportinu Hefja sölu á íbúðum á Orkureitnum Bein útsending: Stærri styrktækifæri í mannvirkjaiðnaði Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Hagnaður Arion dróst saman um tvo milljarða Hefja úthlutun lóða í Vatnsendahvarfi Ráðherra bað um tíu milljarða króna í viðbót í arð Bein útsending: Eftirfylgni við Stöðugleikasamninginn Landa stórum sölusamningi Reginn afturkallar samrunatilkynningu við Eik Vextir verði ekki lækkaðir fyrr en í haust Hafa tryggt útgáfu íslenska tölvuleiksins Island of Winds Verðbólgan úr sex prósentum í ár í 3,5 prósent árið 2026 Vilja gera tilraunir með orkuframleiðslu í geimnum á Íslandi Reksturinn þungur í kjölfar „yfirgangs og afskipta lögreglu“ Fjármálastjóri Play segir upp Tryggðu sér 300 milljóna króna fjármögnun Skelltu líka í lás á Exit og í Nýju vínbúðinni Innsigla B5 að kröfu Skattsins Töpuðu þremur milljörðum á fyrsta ársfjórðungi Farsímatekjur undir væntingum Hæstiréttur sker úr um hvort taka hafi mátt bjór úr hillum Samþykkja helming umsókna um sölu eigna fyrir lok vikunnar Selma nýr formaður Kvenna í orkumálum Verðbólgan minnkar en vextirnir hækka Sjá meira
Viðskiptaráð Íslands bendir á „sterkar vísbendingar“ um lítið svigrúm til launahækkana í nýrri grein á vef sínum sem ber yfirskriftina Hvað er til skiptanna? 10 atriði um rekstur á Íslandi. Í greininni segir að Viðskiptaráð hafi töluverðar áhyggjur af því að ekki ríki sameiginlegur skilningur á þeim forsendum sem yfirstandandi kjaraviðræður eigi að byggja á. Segir að ýmsum fullyrðingum hafi verið varpað fram undanfarið til stuðnings málflutningi þeirra sem beina aðild eiga að viðræðunum. Þær stangist hins vegar oftar en ekki á við hvor aðra og því sé ekki nokkur leið fyrir almenning að átta sig á því „hvað snýr upp og hvað niður,“ eins og það er orðað. Viðskiptaráð setur fram tíu atriði, sem meðal annars byggjast á gögnum Hagstofu Íslands, til þess að reyna „að varpa ljósi á stöðu og þróun íslensk atvinnulífs á einfaldan hátt.“ Atriðin tíu eru eftirfarandi: 1. Sjö feit ár að baki 2. Góð ár að meðaltali – betri sums staðar, verri annars staðar 3. Hátt launahlutfall er sterk vísbending um takmarkað svigrúm til launahækkana 4. Í hávaxtalandi er ekki hægt að hækka hæsta launahlutfall innan OECD 5. Arðgreiðslur eru jafn eðlilegar og vaxtagreiðslur 6. Hægir á vexti í tækni-og hugverkaiðnaði þar sem tækifærin liggja 7. Ferðaþjónustan, drifkraftur hagvaxtar, gefur verulega eftir 8. Fólk er almennt svartsýnna á stöðuna og framtíðarhorfur 9. Ósjálfbærar launahækkanir hafa oftast leitt til verðbólgu – einfalt sýnidæmi 10. Eigi of miklar launahækkanir að skila raunverulegri kjarabót kallar það á erlenda skuldsetninguMyndin sýnir launakostnað og viðskiptajöfnuð sem hlutfall af landsframleiðslu.viðskiptaráð íslands„Tilhneigingin er sú að með hærra launahlutfalli fylgja hærri ráðstöfunartekjur sem auka innflutning án samsvarandi útflutnings“ Að því er kemur fram í grein Viðskiptaráðs eru atriði númer tvö og þrjú sterkar vísbendingar um að lítið svigrúm sé til launahækkana í næstu kjarasamningum. Þannig segir um hátt launahlutfall fyrirtækja að þar sem sé það komið fimm prósentustigum yfir langtímameðaltal sé svigrúmið til launahækkana umfram það sem nemur verðmætasköpun lítið eða jafnvel ekkert: „Í samhengi komandi kjaraviðræðna er það ekki bara verðmætasköpunin sem skiptir máli heldur einnig hversu hátt launahlutfallið er, þ.e. hversu miklu er varið í launakostnað á móti fjármagnskostnaði, leigu, tekjuskatti og hagnaði. Samhliða miklum launahækkunum síðustu ár hefur hlutfallið hækkað um 4,3 prósentustig frá 2015 til 2017 og ef marka má nýjustu spá Seðlabankans mun það hækka um 1,6 prósentustig til viðbótar í ár. Launahlutfallið er nú komið um 5 prósentustigum yfir langtímameðaltal sem bendir sterklega til þess að svigrúm til launahækkana umfram það sem nemur verðmætasköpun í hagkerfinu sé lítið eða ekkert. Hlutfallið hefur þó farið hærra, t.d. fyrir hagkerfið í heild á árunum 2006–2007, en þá voru launin í raun að hluta til fengin að láni erlendis þar sem Ísland var með mikinn viðskiptahalla við útlönd á þeim tíma (mynd 3). Tilhneigingin er sú að með hærra launahlutfalli fylgja hærri ráðstöfunartekjur sem auka innflutning án samsvarandi útflutnings. Það leiðir til viðskiptahalla og gjarnan ósjálfbærrar erlendrar skuldsetningar sem er uppskrift að skakkaföllum síðar.“ Þá segir undir lið fjögur að það hversu hátt launahlutfallið sé í alþjóðlegum samanburði sé önnur sterk vísbending um lítið svigrúm: „Önnur og ekki síður sterk vísbending um að svigrúm til launahækkana sé lítið er launahlutfallið í alþjóðlegum samanburði. Árið 2016 var launahlutfallið á Íslandi það næsthæsta meðal OECD ríkja (mynd 4). OECD hefur ekki enn birt tölur fyrir Ísland árið 2017 en ef miðað er við tölurnar frá Hagstofunni fyrir árið 2017 eru allar líkur á því að það sé orðið það hæsta meðal OECD ríkja,“ segir í grein Viðskiptaráðs.Myndin sýnir samanburð á launakostnaði í löndum OECD.viðskiptaráð íslandsTækni-og hugverkaiðnaður og ferðaþjónusta eigi undir högg að sækja Jafnframt er bent á tvær atvinnugreinar sem hafa verið í mikilli sókn undanfarið en í báðum greinunum er launakostnaður mjög hár. Annars vegar er um að ræða tækni-og hugverkaiðnaðinn og hins vegar ferðaþjónustuna. „Viðskiptaráð hefur um árabil lagt áherslu á að hagsæld Íslands eigi í auknum mæli að byggja á alþjóðageiranum á komandi árum og áratugum. Undir alþjóðageirann falla þær atvinnugreinar sem byggja á hugviti og starfa í samkeppni á alþjóðlegum mörkuðum. Sá geiri hefur verið í hljóðlátri sókn síðustu ár (í skugga ferðaþjónustunnar — sjá nánari umfjöllun í nýlegri skoðun Viðskiptaráðs) og vaxið býsna hratt. Þó virðist sem veður séu að skipast í lofti sbr. niðurstöður síðasta árs en þá jókst virðisauki fyrirtækja í tækni- og hugverkaiðnaði, sem skarast að mestu leyti við alþjóðageirann, einungis um 6% sem er minna en árin þrjú þar á undan. Hlutfall launakostnaðar af verðmætasköpun í þessum greinum hefur þó haldist nokkuð stöðugt en það er mjög hátt eða um 71% (mynd 6). Það gefur því augaleið að miklar launahækkanir bitna hvað harðast á þessum atvinnugreinum. Atvinnugreinum sem geta, ef rétt er haldið á spöðunum, staðið undir hagsæld Íslendinga til framtíðar,“ segir Viðskiptaráð um tækni-og hugverkaiðnaðinn. Þá sé ferðaþjónustan að gefa verulega eftir: „Í fyrra urðu vatnaskil í ferðaþjónustunni þegar sterkt gengi tók að segja til sín og meðbyrinn fór dvínandi. Tölur úr rekstri ferðaþjónustunnar eru í góðu samræmi við þetta (mynd 7). Virðisaukningin í helstu greinum ferðaþjónustu árið 2017 var 7%, eða sú minnsta síðan árið 2011. Í ofanálag hækkaði launahlutfallið í 72% og hefur ekki verið hærra frá árinu 2008. Þetta gefur til kynna að án verulegs vaxtar eða mikillar hagræðingar þolir ferðaþjónustan litlar launahækkanir.“Lesa má grein Viðskiptaráðs í heild sinni hér.
Efnahagsmál Kjaramál Tengdar fréttir Hvetur stjórnvöld til að jafna stöðu íslenskra fyrirtækja gagnvart erlendri samkeppni Katrín Júlíusdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka fjármálafyrirtækja, hvetur íslensk stjórnvöld til að yfirfara lögin um fjármálafyrirtæki í kjölfar þess að Þýski netbankinn N26 hyggst hefja starfsemi hér á landi. 12. nóvember 2018 20:00 Mest lesið „Ég var skíthrædd að senda þessa tölvupósta“ Atvinnulíf Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Viðskipti innlent Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Viðskipti innlent Sjö vilja taka við af Gunnari Viðskipti innlent Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Viðskipti innlent Ráðherra bað um tíu milljarða króna í viðbót í arð Viðskipti innlent Stofnandi Binance dæmdur fyrir peningaþvætti Viðskipti erlent Hefja úthlutun lóða í Vatnsendahvarfi Viðskipti innlent Hefja sölu á íbúðum á Orkureitnum Viðskipti innlent Bíllinn leggur meðan ég fæ mér drykk - smart #3 reynsluakstur Samstarf Fleiri fréttir Hagnaður Íslandsbanka 5,4 milljarðar á fyrsta fjórðungi Arnar Már nýr aðstoðarforstjóri Vinnunetföng algeng leið fyrir hakkara til að brjótast inn í íslensk fyrirtæki Sjö vilja taka við af Gunnari Hagnaður Landsbankans nam 7,2 milljörðum á fyrstu þremur mánuðum ársins Frumkvöðlar koma saman í Kolaportinu Hefja sölu á íbúðum á Orkureitnum Bein útsending: Stærri styrktækifæri í mannvirkjaiðnaði Lokar Önnu Jónu og segir það mikinn létti Hagnaður Arion dróst saman um tvo milljarða Hefja úthlutun lóða í Vatnsendahvarfi Ráðherra bað um tíu milljarða króna í viðbót í arð Bein útsending: Eftirfylgni við Stöðugleikasamninginn Landa stórum sölusamningi Reginn afturkallar samrunatilkynningu við Eik Vextir verði ekki lækkaðir fyrr en í haust Hafa tryggt útgáfu íslenska tölvuleiksins Island of Winds Verðbólgan úr sex prósentum í ár í 3,5 prósent árið 2026 Vilja gera tilraunir með orkuframleiðslu í geimnum á Íslandi Reksturinn þungur í kjölfar „yfirgangs og afskipta lögreglu“ Fjármálastjóri Play segir upp Tryggðu sér 300 milljóna króna fjármögnun Skelltu líka í lás á Exit og í Nýju vínbúðinni Innsigla B5 að kröfu Skattsins Töpuðu þremur milljörðum á fyrsta ársfjórðungi Farsímatekjur undir væntingum Hæstiréttur sker úr um hvort taka hafi mátt bjór úr hillum Samþykkja helming umsókna um sölu eigna fyrir lok vikunnar Selma nýr formaður Kvenna í orkumálum Verðbólgan minnkar en vextirnir hækka Sjá meira
Hvetur stjórnvöld til að jafna stöðu íslenskra fyrirtækja gagnvart erlendri samkeppni Katrín Júlíusdóttir, framkvæmdastjóri Samtaka fjármálafyrirtækja, hvetur íslensk stjórnvöld til að yfirfara lögin um fjármálafyrirtæki í kjölfar þess að Þýski netbankinn N26 hyggst hefja starfsemi hér á landi. 12. nóvember 2018 20:00