Þann 5. nóvember var birt á Vísi.is grein eftir Sigurð Pétursson sem bar yfirskriftina „Röð „tilviljana“?“  Nefndur Sigurður er framkvæmdastjóri Artic Fish, en nefnt fyrirtæki ku að helmingi vera í eigu norska fiskeldisfyrirtækisins Norway Royal Salmon, aukinheldur sem kýpverskt aflandsfélag, Bremesco Holding, heldur að því er ég best veit, á tæplega 50% hlut. Í greininni setur Sigurður fram rakalausar dylgjur, raunar farsakennda samsæriskenningu, er virðist ganga út á það að eldislax sá er veiddist í Vatnsdalsá í sumar sé í raun tvöfaldur í roðinu. Umræddur lax hafi leitt til uppþota í kokkalandsliðinu og jafnvel haft áhrif á niðurstöðu Úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Jú það geti ekki verið tilviljun að veiðiréttarhafinn, kokkurinn Sturla Birgisson, sem hann nafngreinir þó ekki, hafi veitt eldislax í á sem Sigurður kveður í eigu Íslandsmeistarans í kærum á hendur fiskeldismönnum, Óttars Yngvasonar lögmanns.

Átökin um laxeldi í opnum sjókvíum eru hörð en varða gríðarlega hagsmuni, sama hvert er litið og því er mikilvægt að gæta þess að umræðan sé málefnaleg, sama hvar menn eru í sveit settir. Sigurður vísar í greininni að það sé alltaf sætt þegar sannleikurinn komi fram sem vekur furðu því greinin virðist því miður að miklu vera byggð upp af dylgjum, ósannindum og orðhengilshætti sem er málstað hans ekki til framdráttar og er til þess fallin að afvegaleiða þarfa umræðu.

Í fyrsta lagi er það alvarlegt að dylgja mönnum um að hafa óhreint mjöl í pokahorninu, þ.e. að umræddur eldislax hafi ekki veiðst í Vatnsdalsá. Í öðru lagi má benda Sigurði á, að eftir því sem ég hef fengið staðfest, þá átti íslenskur eldislax ekki að vera helsta afurðin á því móti sem íslenska kokkalandsliðið var að undirbúa sig fyrir, heldur þorskur og lamb. Í þriðja lagi liggur fyrir að Vatnsdalsá er ekki eingöngu í eigu Óttars Yngvasonar, heldur eru veiðiréttarhafar rúmlega 30 talsins. Óttar á hins vegar, með öðrum einstaklingum, jörð á ósasvæði Vatnsdalsár. Eignarhald þeirrar jarðar myndi samsvara á bilinu 3-5% af heildar eignarhaldi Vatnsdalsár. En auðvitað er uppsetningin miklu skemmtilegri á hinn veginn ef menn vilja búa til samsæriskenningu.

Í fjórða lagi er hinn ,,umræddi kokkur“ ekki einvaldur við það að meta hvaða kokkar taka þátt í Bocuse d‘Or, heldur 12 manna akademía er fær það hlutverk að velja hæfasta einstaklinginn. Í fimmta lagi hefðu úrskurðir umræddrar úrskurðarnefndar í engu fallið á annan veg þó umræddur eldislax hefði ekki veiðst í Vatnsdalsá, nægir þar um að lesa forsendur úrskurðarins. Í sjötta lagi hafði umræddur lax engin áhrif á þá ákvörðun landsliðskokkana að hætta í landsliðinu vegna samnings við Arnarlax, eins og má lesa beint út yfirlýsingum þeirra er birtust í fjölmiðlum. Í sjöunda lagi veiddist umræddur eldislax ekki í miðri Vatnsdalsá sem er um 40 kílómetrar, heldur um 12 kílómetra frá ós árinnar, þ.e. í Hnausastreng. Þá liggur fyrir að á leiðinni í Hnausastreng frá ós er enginn farartálmi fyrir laxinn og eldislax getur því synt rólega upp lygna Vatnsdalsá. Í áttunda lagi velti ég fyrir mér hvers vegna Sigurður undrast það að sérfræðingur frá Hafrannsóknarstofnun skuli réttilega hafa bent á að þetta væri bara toppurinn á ísjakanum. Gæti það verið vegna þeirra rannsókna sem liggja fyrir er staðfesta að eldislaxinn gangi mun seinna í árnar heldur en sá villti og þá utan veiðitíma og þess vegna segja veiðitölur um veidda eldislaxa á stöng lítið um heildarmagnið af eldislaxi í viðkomandi árkerfi. En auðvitað eru slíkar rannsóknir, eins og t.a.m. hafa verið gerðar í Noregi, lítils metnar þegar reynt er að halda í tiltekna ímynd.

Ég fagna því hins vegar að Sigurður nefnir í grein sinni að umræddur eldislax gæti hafa komið frá Færeyjum, en venjulega hafa fiskeldismenn haldið því fram að laxinn færi ekki langt frá kvíunum, en staðreyndin er sú að eldislaxinn getur veiðst allt að 2000 kílómetra frá sleppistað, eins og skýrslur NINA (Norsk institutt for naturforskning) í Noregi hafa staðfest. Það er ákveðið afrek hjá Sigurði að koma að jafnmörgum rangfærslum í ekki lengri grein. Eigum við ekki frekar að virða þá miklu hagsmuni sem eru undir og lyfta umræðunni upp á aðeins hærra plan heldur en að fara fram með dylgjum og rangfærslum og stunda argumentum ad hominem.

Jón Þór Ólason, formaður Stangaveiðifélags Reykjavíkur