Opið bréf til Sr. Bjarna Karlssonar Þóra Kristín Þórsdóttir forynja Kvennahreyfingarinnar skrifar 3. september 2018 11:00 Kæri Bjarni, Ég gladdist innilega þegar ég rak augun í að þú hefðir skrifað pistil með titlinum „Nauðgunarmenningin“. Það var svo frábært að þú skyldir að því er virtist ætla að nýta vald þitt sem mikilsmetinn karlkyns prestur í íslensku samfélagi og leggja baráttu okkar femínista lið. Svo reyndist ekki vera, en hver ákveður svo sem fyrir sig hvar hán stendur í baráttunni fyrir betri heimi. Hins vegar er mikilvægt fyrir alla viti borna umræðu að ræða forsendur og ályktanir sem dregnar eru af þeim svo á þeim grundvelli vil ég gera athugasemdir við pistilinn. Röklega samhengið sem þú setur upp í kjarna pistilsins er eftirfarandi: Kynferðislegt ofbeldi felur í sér að skömm sé flutt frá einum líkama til annars. Við viljum ekki skammarmiðuð samskipti. Þess vegna er ljótt af DV að fara í „skammarherferð“ gegn nafngreindum einstaklingum. Til að þetta röklega samhengi gangi upp þarf fyrst að gefa sér forsenduna, að ofbeldi feli í sér flutning á skömm og, nóta bene, að flutningur á skömm sé aðalatriðið í ofbeldi. Með því að gefa þér þetta geturðu sett saman kynferðislegt ofbeldi gegn börnum og „skammarherferð“ DV og kallað þetta hvort tveggja dæmi um „skammarmiðuð samskipti“. Þannig verða líka hinir nafngreindu gerendur alveg jafn miklir þolendur og þolendur þeirra sjálfra. Orðræðuleg snilld en skaðleg með endemum. Eins og þú nefnir sjálfur er „kjarni #metoo-byltingarinnar sú vitneskja að kynbundið ofbeldi er menningarheilkenni“ en með því að greina eitthvað sem menningarlegt vandamál er hætta á að það gleymist að ofbeldi verður ekki til í tómarúmi: Það þarf gerendur sem ákveða að skaða útvalda þolendur.Er ekki komið nóg af fyrirgefningu? Í niðurlagi pistilsins minnir þú svo á hin kristnu gildi um iðrun, yfirbót og fyrirgefningu, sem við sem samfélag eigum að læra að kunna skil á. Hér áttu væntanlega við að samfélagið eigi að fyrirgefa gerendum en ekki þolendurnir sjálf, því eins og dr. Sólveig Anna Bóasdóttir hefur bent á er fyrirgefningin í kristni alltaf af hendi valdamikils aðila til valdalítils, t.d. Guðs/Jesú og manna. En fyrirgefning samfélagsins gagnvart gerendum er raunar ekki ný af nálinni né undantekning. Ofbeldisgerendur, í þeim tilfellum hið minnsta þar sem þolendur eru konur og börn, hafa verið í beinni áskrift að fyrirgefningu samfélagsins án nokkurrar iðrunar eða yfirbótar. Og stundum eru gerendur valdamiklir karlar með valdamikla vini, sem skrifa greinar þeim til varnar þegar brot þeirra eru rædd í fjölmiðlum á meðan þolendur eru afar sjaldan í þeirri stöðu. Og það hefur einmitt þótt gríðarlega ljótt að taka ekki þátt í þessari múgsefjun fyrirgefningarinnar, að velta því upp að jafnvel séu þolendur fleiri en vitað sé, að kostnaður geranda af ofbeldinu hafi hingað til ekki verið neinn eða hið minnsta í engu samræmi við kostnað þolanda. Hvað þá þegar sú krafa kemur upp að gerandi skuldi nú þolendum sínum þá tillitsemi að vera ekki áberandi í samfélaginu, það sé nú það minnsta, þolendur eigi jú rétt á því að geta t.d. kveikt á sjónvarpinu eða hlusta á messu á hátíðisdögum án þess að fá áfallastreitukast. Ofbeldi er menningarlegt vandamál og sem slíkt þarf að takast á við það á sem flestum sviðum samfélagsins (ekki síst með samtvinnun kynjafræði í sem flestar námsgreinar í skólakerfinu). Ofbeldi er mjög dýrt, ekki bara fyrir þau sem fyrir því verða heldur samfélagið í heild. Þess vegna skulda gerendur þolendum, samfélaginu og ekki síst sjálfum sér, það að takast á við gjörðir sínar. Við sem samfélag eigum að krefjast þess af gerendum að þeir leiti sér hjálpar, fari í gagngera sjálfsvinnu, til að þeir beiti ekki fleiri ofbeldi í einhverju formi og í tilfelli réttarkerfisins þarf að skylda þá til þess. Það á ekki að vera nóg að dæma nauðgara í fangelsi, það eitt og sér leysir engan vanda, heldur þurfa dómar fyrir ofbeldisbrot alltaf að innihalda skilyrði um geðrannsókn og langa sálfræðimeðferð. Hvað varðar skammarherferðina sem þú nefnir þá væri auðvitað betra ef gerendur stigu sjálfir fram, fullir iðrunar, með tillögur að yfirbótum, og við hin gætum þá tekið til þess afstöðu við hvaða aðstæður og að hve miklu leyti við treystum viðkomandi. Á meðan svo er ekki, og á meðan það er rétt svo að koma rifa á augu samfélagsins gagnvart sjúkleika menningarinnar sem þrífst hér, þá á ekki að reyna að loka þessari rifu með því að kalla umfjöllun um gerendur “skammarherferð”.Bestu kveðjur, Þóra Kristín Þórsdóttir, Forynja Kvennahreyfingarinnar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Þóra Kristín Þórsdóttir Mest lesið Hver er pælingin? Ásgeir Brynjar Torfason Skoðun Satt og logið Bryndís Schram Skoðun Halldór 27.04.2024 Halldór Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon Skoðun Sögufölsun eytt í kyrrþey Hjörtur Hjartarson Skoðun Tímaskekkja á 21. öldinni Valerio Gargiulo Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson Skoðun Listir og velferð Kristín Valsdóttir Skoðun Hvað varð um samveruna? Hildur Gunnarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Bakslag í streymi Silja Snædal Drífudóttir skrifar Skoðun Tímaskekkja á 21. öldinni Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Hver er pælingin? Ásgeir Brynjar Torfason skrifar Skoðun Í átt að velsæld á nokkrum mínútum Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Er fyrirmyndarríkið Ísland í ruslflokki í sorpmálum? Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun Takk fyrir vettlingana! Hópur foreldra leikskólabarna í Reykjavík skrifar Skoðun Hvað varð um samveruna? Hildur Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Listir og velferð Kristín Valsdóttir skrifar Skoðun Er forsetaframbjóðendum umhugað um dýravernd? Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Þegar þú vilt miklu meira bákn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Óbærileg léttúð VG Jakob Frímann Magnússon skrifar Skoðun Að hafa áhrif á nærumhverfi sitt Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Framtíð innri markaðarins Gunnar Bragi Sveinsson skrifar Skoðun Satt og logið Bryndís Schram skrifar Skoðun Alþjóðlegi leiðsöguhundadagurinn Sigþór U. Hallfreðsson skrifar Skoðun Framsókn leggst ekki í duftið Guðmundur Birkir Þorkelsson skrifar Skoðun Að dreyma um alheim góðvildar Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Að bjarga sex lífum á mínútu í hálfa öld Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Þegar þú ert báknið Gabríel Ingimarsson skrifar Skoðun Svik við þjóðina Alfreð Sturla Böðvarsson skrifar Skoðun Innivist er mikilvægasti þátturinn við hönnun íbúða! Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Brautryðjandinn Baldur Þóra Björk Smith skrifar Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Sjá meira
Kæri Bjarni, Ég gladdist innilega þegar ég rak augun í að þú hefðir skrifað pistil með titlinum „Nauðgunarmenningin“. Það var svo frábært að þú skyldir að því er virtist ætla að nýta vald þitt sem mikilsmetinn karlkyns prestur í íslensku samfélagi og leggja baráttu okkar femínista lið. Svo reyndist ekki vera, en hver ákveður svo sem fyrir sig hvar hán stendur í baráttunni fyrir betri heimi. Hins vegar er mikilvægt fyrir alla viti borna umræðu að ræða forsendur og ályktanir sem dregnar eru af þeim svo á þeim grundvelli vil ég gera athugasemdir við pistilinn. Röklega samhengið sem þú setur upp í kjarna pistilsins er eftirfarandi: Kynferðislegt ofbeldi felur í sér að skömm sé flutt frá einum líkama til annars. Við viljum ekki skammarmiðuð samskipti. Þess vegna er ljótt af DV að fara í „skammarherferð“ gegn nafngreindum einstaklingum. Til að þetta röklega samhengi gangi upp þarf fyrst að gefa sér forsenduna, að ofbeldi feli í sér flutning á skömm og, nóta bene, að flutningur á skömm sé aðalatriðið í ofbeldi. Með því að gefa þér þetta geturðu sett saman kynferðislegt ofbeldi gegn börnum og „skammarherferð“ DV og kallað þetta hvort tveggja dæmi um „skammarmiðuð samskipti“. Þannig verða líka hinir nafngreindu gerendur alveg jafn miklir þolendur og þolendur þeirra sjálfra. Orðræðuleg snilld en skaðleg með endemum. Eins og þú nefnir sjálfur er „kjarni #metoo-byltingarinnar sú vitneskja að kynbundið ofbeldi er menningarheilkenni“ en með því að greina eitthvað sem menningarlegt vandamál er hætta á að það gleymist að ofbeldi verður ekki til í tómarúmi: Það þarf gerendur sem ákveða að skaða útvalda þolendur.Er ekki komið nóg af fyrirgefningu? Í niðurlagi pistilsins minnir þú svo á hin kristnu gildi um iðrun, yfirbót og fyrirgefningu, sem við sem samfélag eigum að læra að kunna skil á. Hér áttu væntanlega við að samfélagið eigi að fyrirgefa gerendum en ekki þolendurnir sjálf, því eins og dr. Sólveig Anna Bóasdóttir hefur bent á er fyrirgefningin í kristni alltaf af hendi valdamikils aðila til valdalítils, t.d. Guðs/Jesú og manna. En fyrirgefning samfélagsins gagnvart gerendum er raunar ekki ný af nálinni né undantekning. Ofbeldisgerendur, í þeim tilfellum hið minnsta þar sem þolendur eru konur og börn, hafa verið í beinni áskrift að fyrirgefningu samfélagsins án nokkurrar iðrunar eða yfirbótar. Og stundum eru gerendur valdamiklir karlar með valdamikla vini, sem skrifa greinar þeim til varnar þegar brot þeirra eru rædd í fjölmiðlum á meðan þolendur eru afar sjaldan í þeirri stöðu. Og það hefur einmitt þótt gríðarlega ljótt að taka ekki þátt í þessari múgsefjun fyrirgefningarinnar, að velta því upp að jafnvel séu þolendur fleiri en vitað sé, að kostnaður geranda af ofbeldinu hafi hingað til ekki verið neinn eða hið minnsta í engu samræmi við kostnað þolanda. Hvað þá þegar sú krafa kemur upp að gerandi skuldi nú þolendum sínum þá tillitsemi að vera ekki áberandi í samfélaginu, það sé nú það minnsta, þolendur eigi jú rétt á því að geta t.d. kveikt á sjónvarpinu eða hlusta á messu á hátíðisdögum án þess að fá áfallastreitukast. Ofbeldi er menningarlegt vandamál og sem slíkt þarf að takast á við það á sem flestum sviðum samfélagsins (ekki síst með samtvinnun kynjafræði í sem flestar námsgreinar í skólakerfinu). Ofbeldi er mjög dýrt, ekki bara fyrir þau sem fyrir því verða heldur samfélagið í heild. Þess vegna skulda gerendur þolendum, samfélaginu og ekki síst sjálfum sér, það að takast á við gjörðir sínar. Við sem samfélag eigum að krefjast þess af gerendum að þeir leiti sér hjálpar, fari í gagngera sjálfsvinnu, til að þeir beiti ekki fleiri ofbeldi í einhverju formi og í tilfelli réttarkerfisins þarf að skylda þá til þess. Það á ekki að vera nóg að dæma nauðgara í fangelsi, það eitt og sér leysir engan vanda, heldur þurfa dómar fyrir ofbeldisbrot alltaf að innihalda skilyrði um geðrannsókn og langa sálfræðimeðferð. Hvað varðar skammarherferðina sem þú nefnir þá væri auðvitað betra ef gerendur stigu sjálfir fram, fullir iðrunar, með tillögur að yfirbótum, og við hin gætum þá tekið til þess afstöðu við hvaða aðstæður og að hve miklu leyti við treystum viðkomandi. Á meðan svo er ekki, og á meðan það er rétt svo að koma rifa á augu samfélagsins gagnvart sjúkleika menningarinnar sem þrífst hér, þá á ekki að reyna að loka þessari rifu með því að kalla umfjöllun um gerendur “skammarherferð”.Bestu kveðjur, Þóra Kristín Þórsdóttir, Forynja Kvennahreyfingarinnar
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar