Uppfært 23:47: Samkvæmt upplýsingum frá sérfræðingi Veðurstofunnar hefur hámark hlaupsins enn ekki verið náð. Má búast við að það gerist síðar í nótt. Enn hækki í Skaftá við Sveinstind þó að nokkuð hafi hægt á hækkuninni.

Báðir Skaftárkatlar eru nú að tæma sig og má því gera ráð fyrir að vatn í Skaftá muni hækka enn frekar á næstu klukkustundum. Þetta ku vera í fyrsta sinn sem hleypur bæði úr Vestari og Eystri-Skaftárkatli samtímis frá því að byrjað var að fylgjast með hlaupum.

Þetta segir Þorsteinn Þorsteinson, sérfræðingur á sviði jöklarannsókna hjá Veðurstofunni. Hann var staddur í Hrauneyjum eftir um tveggja tíma útsýnisferð yfir jökulinn og ána þegar Vísir náði tali af honum. Þar komust sérfræðingar að því að vestari ketillinn væri einnig byrjaður að síga.

„Eystri ketillinn er siginn 70 til 80 metra sem við vitum og það var ekki hægt að síga úr syllunni niður að mælistöð til að bjarga síðustu gögnum. Þetta eru dæmigerð ummerki sigs í eystri katlinum. Siginu er líklega lokið þar. Síðan flugum við yfir vestari katlinum, um fimm kílómetrum vestar, og þar sáum við greinilegar nýjar hringsprungur,“ segir Þorsteinn.

Fimmtán, tuttugu metrar
Hann segir greinilegt að vestari ketillinn sé því líka byrjaður að síga, kannski fimmtán, tuttugu metra. „Það er mun minna vatn í honum. Það hljóp úr honum fyrir um tveimur árum ef ég man rétt, þannig að það hefur ekki safnast neitt mjög mikið í hann. En við sjáum það núna að rennslisferillinn við Sveinstind, þar vorum við að bíða eftir að hann næði hámarki, en nú er hann á leiðinni upp aftur. Það hlýtur að vera vatnið úr vestari katlinum.“

Þorsteinn segir að það komi því til með að halda áfram að hækka í ánni í einhverja klukkutíma til viðbótar, eitthvað fram á nótt. „Nú er þetta framhjárennsli við Sveinstind þannig að mælirinn við Sveinstind nær ekki öllu vatninu. Þetta sem við erum að lesa, 1.500 til 1.600 rúmmetrar, fer mögulega upp í 2.000 en það vitum við ekki með vissu. Síðan mun þetta standa skemur, það sem kemur úr vestari katlinum, þar sem hitt hlaupið var búið að búa til vatnsveginn undir jöklinum. Þetta kemur því sem viðbótargusa. Þetta eru því kannski ekki góðar fréttir fyrir fólk niðri í byggð upp á rof og annað.“

Er það algengt að hlaupi úr báðum kötlunum samtímis?

„Nei, þetta er eiginlega alveg nýtt dæmi. Það hefur gerst að það komi úr öðrum í kjölfar hins en það að komi ofan í hinn, ég held að það hafi ekki gerst áður á þeim tíma sem menn hafa fylgst með þessum hlaupum,“ segir Þorsteinn.

Með stærri hlaupum sem mælst hafa
Á vef Veðurstofunnar kemur fram að rennsli við Sveinstind hækki örlítið ennþá og hámarki virðist ekki náð. Talið sé að viðbótin vegna sigs vestari ketilsins gæti numið 10-20% aukningu við það sem kemur úr Eystri katli. 

„Lækkun íshellunnar í Skaftárkatli það sem af er þessu hlaupi er mjög svipuð og í hlaupinu 2015. Sambandið við GPS tæki í katlinum rofnaði þegar íshellan hafði sigið um 70 metra. 

Rennsli og vatnshæð hefur aukist verulega við Ása og Kirkjubæjarklaustur og búist er við að hámarki þar sé náð u.þ.b. 6-8 klst eftir að hámarki er náð við Sveinstind .

Ljóst er að hlaupið er með stærri hlaupum sem mælst hafa. 

Eindregið er varað við því að vera á ferð á þessum slóðum vegna losunar eitraðra gastegunda úr hlaupvatninu, auk þess sem stór ísflykki geta brotnað úr jökulsporðinum og ofan hans.“