Vistvænt skipulag er málið! Aron Leví Beck skrifar 6. febrúar 2018 13:52 Skipulag snýst um fólk og breytingar á umhverfi þess til lengri tíma. Fólk hefur tilhneigingu til þess að mislíka eða hafna breytingum í þeirra nánasta umhverfi. Stöðugleiki er mikilvægur í daglegu amstri hjá fólki og það hefur áhrif á velferð fólks. Fólk heldur að það sé að missa eitthvað ef það á að fara að breyta því sem það á að venjast. Vistvænt borgarskipulag er sú stefna í skipulagsmálum þar sem fjölbreytileiki í hönnun og nýtingu húsnæðis ræður ríkjum. Hverfin skulu vera byggð þannig að fólk komist leiða sinna án þess að nota einkabíl. Þessar hugmyndir voru ríkjandi á tímabilinu 1900-1920 en komu fram aftur á áttunda áratugnum. Vistvænt skipulag er mótsvar við borgarskipulagi eftirstríðsáranna þar sem borgir voru hannaðar fyrir einkabíl og iðnaðarstarfssemi. Árið 1996 gerðu Cervero og Radish rannsókn á tveimur sambærilegum hverfum þar sem skoðaðar voru ferðavenjur íbúa. Hverfin voru bæði í San Francisco flóa, eitt hefðbundið úthverfi en hitt var hannað eftir viðmiðum sjálfbærs skipulags. Niðurstöðurnar bentu til þess að færri frítímaferðir á einkabíl voru í vistvæna hverfinu. Í BNA hafa æ fleiri orðið fylgjendur vistvænu skipulagi en upphafsmenn stefnunar hafa gagnrýnt útþenslu úthverfa. Fylgjendum í Evrópu hefur einnig fjölgað. Í gegnum árin hefur verslun og þjónusta einangrast og notkun einkabíls nauðsynleg til þess að versla í matinn. Í vistvænu skipulagi er mikil áhersla lögð á blandaða landnotkun. Þegar talað er um blandaða landnotkun er átt við t.d. íbúðarhús fyrir ofan fatabúð, skósmið, hárgreiðslu- eða tannlæknastofu. Líkt og áður kom fram þvinga fyrri skipulagsaðferðir borgarbúa til þess að ferðast í einkabílum sem þurfa stór gatnanet og plássfrek bílaplön. Þéttleiki borgarinnar minnkar og hún verður hávær og hættuleg fyrir bæði akandi og gangandi vegfarendur. Félagslegi þátturinn í skipulagi og líðan fólks má ekki gleymast. Svæðisbundin einangrun fólks og hreyfngarleysi geta verið afleiðingar ófullnægjandi skipulags og getur leitt til neikvæðra áhrif á lýðheilsu. Gott skipulag þarf því að endurspegla útkomu sem kallar fram vellíðan hjá fólki. Talað er um að stjörnufræðin hafi geiminn, sagnfræðin tímann og landfræðin staði. Landfræðingurinn Edward Relph var einn af þeim sem útskýrðu mun á landfræðilegu rúmi og stað. Þegar Relph vann að doktorsverkefni sínu við Háskólann í Toronto þótti hann vanta heimspekilega nálgun og var óánægður með skilgreiningar á hugtakinu „staður“. Í bók sinni Place and Placeness greinir hann á milli sjáanlegs landslags, daglegs lífs og upplifunar, stað og staðleysu. Hann líkir að rúm við geymslugáma en staðir séu upplifun og reynsla í rúminu þ.e. að rúm er mælanlegt en staður er huglægt hugtak. Eitt markmiða í góðu og vistvænu skipulagi ætti því að vera að kalla fram góðan 'staðaranda' og vellíðan. Jón Kristinsson er íslenskur arkitekt og uppfinningamaður sem hefur búið í Hollandi nærri allt sitt líf. Hann er einn þeirra sem hefur gengið hvað lengst í að finna lausnir sem miða að vistvænu skipulagi og hönnun þar sem virkni er samofin í hönnunarlausnirnar og mannvirkin og m.ö.o að samþætta og vefa saman og spara þannig um leið umtalsverðan kostnað. Hann hannaði meðal annars Villa Flora sem talin er vera vistvænasta bygging hollendinga. Samofin sjálfbær hönnun er hugtak sem kemur frá Jóni og bók hans frá 2012 sem skýrir þá hugmyndafræði. Hún gengur út á að brúa bilið milli náttúru og byggingalistar en til þess að það sé hægt verða hönnuðir að vera vel að sér á fleiri sviðum en teiknivinnu og formhönnun og/eða starfa í mjög þverfaglegu teymi. Samofin sjálfbær hönnun byggir á þekkingu á náttúruöflum til þess að byggja upp heilnæmt umhverfi fyrir komandi kynslóðir. Þetta er ekki ólík hugmyndafræði og skipulag út frá orkulandslagi nema á öðrum skala. Á viðburði Arkitektafélagssins sumarið 2015 flutti Jón Kristinsson erindi um vinnu sína, uppfinningar og aðferðir. Aðspurður hvað honum þætti snjallast að byggja á Íslandi ef horft væri út frá vistfræðilegum sjónarmiðum svaraði Jón „það væri náttúrulega best að byggja ekki neitt“. Þetta endurspeglar það viðhorf sem hann leggur upp með í bók sinni Að byggja eða ekki að byggja, byggingaframkvæmdir eru vítamínsprauta hagkerfisins. Arkitekt myndi seint spyrja viðskiptavin sinn hvort að hann virkilega þyrfti nýja byggingu eða hvort hann gæti ekki endurskipulagt núverandi húsnæði til þess að komast hjá því að byggja eða sameinast um húsnæði við annað fyrirtæki. Endurnýting á húsnæði eða úrvinnsla á því sem fyrir er oft mjög góður kostur. Í raun er samofin sjálfbær hönnun samspil þeirra eðlislegra breytna sem til staðar eru fyrir samsetningu í hönnun með fjölbreyttri þekkingu og reynslu. Það sem margir kalla hátækni er í raun lágtækni, náttúran er flaggskip hátækninnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Aron Leví Beck Mest lesið Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Sjá meira
Skipulag snýst um fólk og breytingar á umhverfi þess til lengri tíma. Fólk hefur tilhneigingu til þess að mislíka eða hafna breytingum í þeirra nánasta umhverfi. Stöðugleiki er mikilvægur í daglegu amstri hjá fólki og það hefur áhrif á velferð fólks. Fólk heldur að það sé að missa eitthvað ef það á að fara að breyta því sem það á að venjast. Vistvænt borgarskipulag er sú stefna í skipulagsmálum þar sem fjölbreytileiki í hönnun og nýtingu húsnæðis ræður ríkjum. Hverfin skulu vera byggð þannig að fólk komist leiða sinna án þess að nota einkabíl. Þessar hugmyndir voru ríkjandi á tímabilinu 1900-1920 en komu fram aftur á áttunda áratugnum. Vistvænt skipulag er mótsvar við borgarskipulagi eftirstríðsáranna þar sem borgir voru hannaðar fyrir einkabíl og iðnaðarstarfssemi. Árið 1996 gerðu Cervero og Radish rannsókn á tveimur sambærilegum hverfum þar sem skoðaðar voru ferðavenjur íbúa. Hverfin voru bæði í San Francisco flóa, eitt hefðbundið úthverfi en hitt var hannað eftir viðmiðum sjálfbærs skipulags. Niðurstöðurnar bentu til þess að færri frítímaferðir á einkabíl voru í vistvæna hverfinu. Í BNA hafa æ fleiri orðið fylgjendur vistvænu skipulagi en upphafsmenn stefnunar hafa gagnrýnt útþenslu úthverfa. Fylgjendum í Evrópu hefur einnig fjölgað. Í gegnum árin hefur verslun og þjónusta einangrast og notkun einkabíls nauðsynleg til þess að versla í matinn. Í vistvænu skipulagi er mikil áhersla lögð á blandaða landnotkun. Þegar talað er um blandaða landnotkun er átt við t.d. íbúðarhús fyrir ofan fatabúð, skósmið, hárgreiðslu- eða tannlæknastofu. Líkt og áður kom fram þvinga fyrri skipulagsaðferðir borgarbúa til þess að ferðast í einkabílum sem þurfa stór gatnanet og plássfrek bílaplön. Þéttleiki borgarinnar minnkar og hún verður hávær og hættuleg fyrir bæði akandi og gangandi vegfarendur. Félagslegi þátturinn í skipulagi og líðan fólks má ekki gleymast. Svæðisbundin einangrun fólks og hreyfngarleysi geta verið afleiðingar ófullnægjandi skipulags og getur leitt til neikvæðra áhrif á lýðheilsu. Gott skipulag þarf því að endurspegla útkomu sem kallar fram vellíðan hjá fólki. Talað er um að stjörnufræðin hafi geiminn, sagnfræðin tímann og landfræðin staði. Landfræðingurinn Edward Relph var einn af þeim sem útskýrðu mun á landfræðilegu rúmi og stað. Þegar Relph vann að doktorsverkefni sínu við Háskólann í Toronto þótti hann vanta heimspekilega nálgun og var óánægður með skilgreiningar á hugtakinu „staður“. Í bók sinni Place and Placeness greinir hann á milli sjáanlegs landslags, daglegs lífs og upplifunar, stað og staðleysu. Hann líkir að rúm við geymslugáma en staðir séu upplifun og reynsla í rúminu þ.e. að rúm er mælanlegt en staður er huglægt hugtak. Eitt markmiða í góðu og vistvænu skipulagi ætti því að vera að kalla fram góðan 'staðaranda' og vellíðan. Jón Kristinsson er íslenskur arkitekt og uppfinningamaður sem hefur búið í Hollandi nærri allt sitt líf. Hann er einn þeirra sem hefur gengið hvað lengst í að finna lausnir sem miða að vistvænu skipulagi og hönnun þar sem virkni er samofin í hönnunarlausnirnar og mannvirkin og m.ö.o að samþætta og vefa saman og spara þannig um leið umtalsverðan kostnað. Hann hannaði meðal annars Villa Flora sem talin er vera vistvænasta bygging hollendinga. Samofin sjálfbær hönnun er hugtak sem kemur frá Jóni og bók hans frá 2012 sem skýrir þá hugmyndafræði. Hún gengur út á að brúa bilið milli náttúru og byggingalistar en til þess að það sé hægt verða hönnuðir að vera vel að sér á fleiri sviðum en teiknivinnu og formhönnun og/eða starfa í mjög þverfaglegu teymi. Samofin sjálfbær hönnun byggir á þekkingu á náttúruöflum til þess að byggja upp heilnæmt umhverfi fyrir komandi kynslóðir. Þetta er ekki ólík hugmyndafræði og skipulag út frá orkulandslagi nema á öðrum skala. Á viðburði Arkitektafélagssins sumarið 2015 flutti Jón Kristinsson erindi um vinnu sína, uppfinningar og aðferðir. Aðspurður hvað honum þætti snjallast að byggja á Íslandi ef horft væri út frá vistfræðilegum sjónarmiðum svaraði Jón „það væri náttúrulega best að byggja ekki neitt“. Þetta endurspeglar það viðhorf sem hann leggur upp með í bók sinni Að byggja eða ekki að byggja, byggingaframkvæmdir eru vítamínsprauta hagkerfisins. Arkitekt myndi seint spyrja viðskiptavin sinn hvort að hann virkilega þyrfti nýja byggingu eða hvort hann gæti ekki endurskipulagt núverandi húsnæði til þess að komast hjá því að byggja eða sameinast um húsnæði við annað fyrirtæki. Endurnýting á húsnæði eða úrvinnsla á því sem fyrir er oft mjög góður kostur. Í raun er samofin sjálfbær hönnun samspil þeirra eðlislegra breytna sem til staðar eru fyrir samsetningu í hönnun með fjölbreyttri þekkingu og reynslu. Það sem margir kalla hátækni er í raun lágtækni, náttúran er flaggskip hátækninnar.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun