Hugleiðingar um brottfall kjararáðs Haukur Haraldsson skrifar 12. desember 2018 08:00 Kjararáð hefir undanfarin ár ákvarðað laun margra þjóðfélagshópa eins og þingmanna, ráðherra, starfsmanna ráðuneyta og æðstu embættismanna þjóðarinnar. Lögin um kjararáð voru samin af sömu aðilum, það er að segja af starfsmönnum ráðuneyta undir stjórn ráðherra. Í lögum um kjararáð eru gefnar forsendur sem á að byggja á við ákvörðun á launakjörum höfunda laganna og svo voru lögin samþykkt af alþingismönnum sem höfðu sömu hagsmuna að gæta. Þetta er ekki fyrirkomulag sem vekur traust á launakerfinu. Þann 23. janúar sl. skipaði ríkisstjórnin starfshóp um málefni kjararáðs. Starfshópurinn skilaði áliti fljótt eða 15. febrúar sl. Meirihluti starfshópsins telur ekki fært eða efnislegar forsendur fyrir því að lækka laun þeirra sem eiga undir kjararáð til framtíðar. […] Fulltrúi ASÍ í starfshópnum telur það færa leið að lækka með lögum laun embættismanna og kjörinna fulltrúa. Í niðurstöðum starfshópsins er ekki allt auðskiljanlegt fyrir almenning eins og 5): Launaþróun þeirra sem eiga undir kjararáð víkur ekki merkjanlega frá almennri þróun launa á tímabilinu 2006-2017. Síðan í 6): Á því tímabili sem kveðið er á um í rammasamkomulagi aðila vinnumarkaðarins og ríkisins 2013-2018, hafa laun þeirra sem eiga undir kjararáð hækkað um 35-64 % en almenn þróun launa virðist liggja á bilinu 43-48 %. Hér er talað um ekki merkjanlegan mun á launahækkun í prósentum en ekki krónutölu sem er fráleitt og til umhugsunar að starfshópurinn sé að réttlæta þessar launahækkanir. Samkvæmt Hagstofunni þá voru árið 2013 almenn laun verkafólks um 300.000 og stjórnenda hjá ríkinu um 1.050.000. Ef miðað er við meðaltalshækkun launa þá yrði hækkun verkafólks kr. 136.500. en ríkisstarfsmanna kr. 520.000. Þetta skapar óréttlæti og því eðlilegra að miða við krónutöluhækkun í þrepum. Tillögur starfshópsins eru athygliverðar og verður vonandi til að þetta launakerfi verði lagfært. Á lokadegi þingsins 1. júlí 2018 voru lög um Kjararáð felld úr gildi með nýjum lögum og samkvæmt þeim skulu allir þeir sem falla undir úrskurðarvald kjararáðs halda kjaraákvörðun þar til ný ákvörðun hefir verið tekin um laun og starfskjör þeirra. Hér gefst þingheimi tækifæri til að endurskoða úrskurði Kjararáðs um launahækkanir sem voru langt umfram það sem eðlilegt var og framkvæma faglegt mat á launum. Viðmið kjararáðs voru óskýr og ósamrýmanleg, eins og segir í skýringum við frumvarp laganna. Það þarf að vinda ofan af þessari launaþróun ef sátt á að nást á vinnumarkaði og í þjóðfélaginu Hvort sem það er gert með lögum eins og 2008 þegar laun voru lækkuð um 5-15 % eða öðrum aðgerðum. Ákvæði í nýju lögunum valda ellilífeyrisþega heilabrotum t.d.: Þrátt fyrir gildistöku laga þessara skulu allir þeir sem falla undir úrskurðarvald kjararáðs halda kjaraákvörðunum þar til ákvörðun hefur verið tekin um laun og starfskjör þeirra. Hafi ný ákvörðun ekki verið tekin fyrir 1. maí 2019 skulu laun þessara aðila taka breytingum í samræmi við hlutfallslega breytingu á meðaltali reglulegra launa ríkisstarfsmanna eins og hún birtist í tölum Hagstofu Íslands næstliðið almanaksár. Hér virðist ekki gert ráð fyrir að breytingar verði gerðar á úrskurðum kjararáðs í tengslum við gerð almennra kjarasamninga og ef endurskoðun verður ekki lokið fyrir 1. maí þá verða laun reiknuð samkvæmt meðaltali reglulegrar hækkunar launa ríkisstarfsmanna, sem er ekki fyrirséð hver verður og hvað af úrskurðum Kjararáðs koma inn í reiknað meðaltal. Önnur tilvitnun: Málum einstakra aðila sem falla undir ákvæði 39. gr. laga um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins nr 70/1996, sem eru til meðferðar hjá kjararáði fyrir gildistöku laga þessara skal lokið samkvæmt ákvæði 39. gr. laga um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins. Ráðherra og hlutaðeigandi fagráðherra skulu hafa lokið launaákvörðun þessara aðila eigi síðar en sex mánuðum frá því að þessi lög taka gildi. Sennilega fer þessari vinnu að ljúka og hefur hún eflaust verið mjög erfið og eru viðkomandi starfsmenn ríkisins í mjög sérstakri og erfiðri stöðu til að vinna þetta. Afleiðingar ákvarðana Kjararáðs um launahækkanir eru margvíslegar, meðal annars vegna þessa hafa framlög ríkissjóðs til eftirlaunasjóðs ríkisstarfsmanna (LSR) hækkað mikið vegna ákvæðis í lögum LSR, en þar segir: lífeyrir sjóðfélaga hækkar miðað við hækkun launa í því starfi sem hann gegndi. Þessi hækkun á framlagi ríkisins er veruleg, ekki reyndist unnt að fá upplýsingar um þetta frá LSR, en hér virðist vera um að ræða einhverja milljarða hækkun á ársgrundvelli. Þetta fyrirkomulag skapar mikinn ójöfnuð milli lífeyrisþega í landinu þannig að þeir sem eru í LSR fá mun meiri hækkanir en þeir sem fá aðeins laun frá almannatryggingum (TR). Þetta er skrifað af ellilífeyrisþega sem hefur áhuga á velferð lands og þjóðar og hefir áhyggjur af launaþróun og ójöfnuði í þjóðfélaginu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Halldór 01.06.2024 Halldór Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr. Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Auðkenni þarf að passa upp á Eva Valdís Jóhönnudóttir skrifar Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er besti skólastjórinn? Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Sjá meira
Kjararáð hefir undanfarin ár ákvarðað laun margra þjóðfélagshópa eins og þingmanna, ráðherra, starfsmanna ráðuneyta og æðstu embættismanna þjóðarinnar. Lögin um kjararáð voru samin af sömu aðilum, það er að segja af starfsmönnum ráðuneyta undir stjórn ráðherra. Í lögum um kjararáð eru gefnar forsendur sem á að byggja á við ákvörðun á launakjörum höfunda laganna og svo voru lögin samþykkt af alþingismönnum sem höfðu sömu hagsmuna að gæta. Þetta er ekki fyrirkomulag sem vekur traust á launakerfinu. Þann 23. janúar sl. skipaði ríkisstjórnin starfshóp um málefni kjararáðs. Starfshópurinn skilaði áliti fljótt eða 15. febrúar sl. Meirihluti starfshópsins telur ekki fært eða efnislegar forsendur fyrir því að lækka laun þeirra sem eiga undir kjararáð til framtíðar. […] Fulltrúi ASÍ í starfshópnum telur það færa leið að lækka með lögum laun embættismanna og kjörinna fulltrúa. Í niðurstöðum starfshópsins er ekki allt auðskiljanlegt fyrir almenning eins og 5): Launaþróun þeirra sem eiga undir kjararáð víkur ekki merkjanlega frá almennri þróun launa á tímabilinu 2006-2017. Síðan í 6): Á því tímabili sem kveðið er á um í rammasamkomulagi aðila vinnumarkaðarins og ríkisins 2013-2018, hafa laun þeirra sem eiga undir kjararáð hækkað um 35-64 % en almenn þróun launa virðist liggja á bilinu 43-48 %. Hér er talað um ekki merkjanlegan mun á launahækkun í prósentum en ekki krónutölu sem er fráleitt og til umhugsunar að starfshópurinn sé að réttlæta þessar launahækkanir. Samkvæmt Hagstofunni þá voru árið 2013 almenn laun verkafólks um 300.000 og stjórnenda hjá ríkinu um 1.050.000. Ef miðað er við meðaltalshækkun launa þá yrði hækkun verkafólks kr. 136.500. en ríkisstarfsmanna kr. 520.000. Þetta skapar óréttlæti og því eðlilegra að miða við krónutöluhækkun í þrepum. Tillögur starfshópsins eru athygliverðar og verður vonandi til að þetta launakerfi verði lagfært. Á lokadegi þingsins 1. júlí 2018 voru lög um Kjararáð felld úr gildi með nýjum lögum og samkvæmt þeim skulu allir þeir sem falla undir úrskurðarvald kjararáðs halda kjaraákvörðun þar til ný ákvörðun hefir verið tekin um laun og starfskjör þeirra. Hér gefst þingheimi tækifæri til að endurskoða úrskurði Kjararáðs um launahækkanir sem voru langt umfram það sem eðlilegt var og framkvæma faglegt mat á launum. Viðmið kjararáðs voru óskýr og ósamrýmanleg, eins og segir í skýringum við frumvarp laganna. Það þarf að vinda ofan af þessari launaþróun ef sátt á að nást á vinnumarkaði og í þjóðfélaginu Hvort sem það er gert með lögum eins og 2008 þegar laun voru lækkuð um 5-15 % eða öðrum aðgerðum. Ákvæði í nýju lögunum valda ellilífeyrisþega heilabrotum t.d.: Þrátt fyrir gildistöku laga þessara skulu allir þeir sem falla undir úrskurðarvald kjararáðs halda kjaraákvörðunum þar til ákvörðun hefur verið tekin um laun og starfskjör þeirra. Hafi ný ákvörðun ekki verið tekin fyrir 1. maí 2019 skulu laun þessara aðila taka breytingum í samræmi við hlutfallslega breytingu á meðaltali reglulegra launa ríkisstarfsmanna eins og hún birtist í tölum Hagstofu Íslands næstliðið almanaksár. Hér virðist ekki gert ráð fyrir að breytingar verði gerðar á úrskurðum kjararáðs í tengslum við gerð almennra kjarasamninga og ef endurskoðun verður ekki lokið fyrir 1. maí þá verða laun reiknuð samkvæmt meðaltali reglulegrar hækkunar launa ríkisstarfsmanna, sem er ekki fyrirséð hver verður og hvað af úrskurðum Kjararáðs koma inn í reiknað meðaltal. Önnur tilvitnun: Málum einstakra aðila sem falla undir ákvæði 39. gr. laga um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins nr 70/1996, sem eru til meðferðar hjá kjararáði fyrir gildistöku laga þessara skal lokið samkvæmt ákvæði 39. gr. laga um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins. Ráðherra og hlutaðeigandi fagráðherra skulu hafa lokið launaákvörðun þessara aðila eigi síðar en sex mánuðum frá því að þessi lög taka gildi. Sennilega fer þessari vinnu að ljúka og hefur hún eflaust verið mjög erfið og eru viðkomandi starfsmenn ríkisins í mjög sérstakri og erfiðri stöðu til að vinna þetta. Afleiðingar ákvarðana Kjararáðs um launahækkanir eru margvíslegar, meðal annars vegna þessa hafa framlög ríkissjóðs til eftirlaunasjóðs ríkisstarfsmanna (LSR) hækkað mikið vegna ákvæðis í lögum LSR, en þar segir: lífeyrir sjóðfélaga hækkar miðað við hækkun launa í því starfi sem hann gegndi. Þessi hækkun á framlagi ríkisins er veruleg, ekki reyndist unnt að fá upplýsingar um þetta frá LSR, en hér virðist vera um að ræða einhverja milljarða hækkun á ársgrundvelli. Þetta fyrirkomulag skapar mikinn ójöfnuð milli lífeyrisþega í landinu þannig að þeir sem eru í LSR fá mun meiri hækkanir en þeir sem fá aðeins laun frá almannatryggingum (TR). Þetta er skrifað af ellilífeyrisþega sem hefur áhuga á velferð lands og þjóðar og hefir áhyggjur af launaþróun og ójöfnuði í þjóðfélaginu.
Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar