Innlent

Segir rannsókn innan leiklistarinnar í forgangi: „Grafalvarlegir hlutir sem að þarna eru á ferðinni“

Sylvía Rut Sigfúsdóttir skrifar
Þorsteinn Víglundsson, félags- og jafnréttismálaráðherra.
Þorsteinn Víglundsson, félags- og jafnréttismálaráðherra. Vísir/Ernir

„Erindið er til skoðunar í ráðuneytinu. Ég held að það sé mjög mikilvægt í ljósi umræðunnar, bæði hér á landi og erlendis, að það sé stuðst við rannsóknir á þessu,“ segir Þorsteinn Víglundsson félags- og jafnréttismálaráðherra um fréttir af valdaójafnvægi og kynferðislega áreitni innan leiklistarsamfélagsins hér á landi. 

„Það er náttúrulega ólíðandi, til að mynda í þessu umhverfi sem að töluverðu leyti er rekið með styrkjum eða almannafé, að áreitni og valdamisvægi eins og þarna er lýst líðist.“

Mikil þöggun í þessum geira

Birna Hafstein formaður Félags íslenskra leikara sagði í samtali við Vísi í vikunni að hún hefði óskað eftir því að þessi mál væru rannsökuð af fagfólki. Hefur hún lagt fram formlega beiðni um slíkt hjá Þorsteini og einnig Kristjáni Þór Júlíussyni mennta- og menningarmálaráðherra og óskaði eftir samstarfi ráðuneytanna.

„Þetta eru alvarleg brot. Það er mikil þöggun í þessum geira og ekki síst hér á Íslandi, í þessu litla samfélagi, í þessu vinasamfélagi. Þetta eru allt vinir, þetta er bara ein stór fjölskylda. Þar af leiðandi get ég ekki sagt hvort það sé hlutfallslega meira eða minna af þessu hér, þetta verður bara að skoða. Ég held að í ljósi nýjustu frétta frá Norðurlöndum þá er ekkert annað í boði en að skoða þetta,“ sagði Birna í samtali við Vísi.

Sjá einnig: Snjóskafl sem þarf að bræða: Valdaójafnvægi og áreitni innan leiklistar á Íslandi

„Ráðuneytið er að skoða, þar á meðal í samvinnu við menntamálaráðuneytið með hvaða hætti sé hægt að koma að eða stuðla að slíkri rannsókn. Það er ekki komin niðurstaða í það ennþá.“

Hann segir að þetta heyri ekki beint undir hans ráðuneyti en undir jafnréttismálin sé kynbundið ofbeldi og áhyggjur af þróun mála þar, veigamikill þáttur. „Við eigum auðvitað ekki beina aðkomu að þeim stofnunum sem þarna eiga í hlut en erum að skoða með hvaða hætti og þá mögulega í samstarfi við menntamálaráðuneytið og þá félagið sjálft, hvernig við gætum komið að málinu.“

Mál sem verða að vera í forgangi

Þorsteinn segir að hann geti ekki gefið upp nákvæmlega hversu langan tíma það taki að ákveða næstu skref í skoðun á þessum málum. 

„Ég tel að eðli málsins samkvæmt þá eigi það ekki að þurfa að taka mjög langan tíma. Við erum að skoða í hvaða formi það gæti verið.“

Hann segir að nánari skoðun verði þó í forgangi.

„Ég held að það liggi alveg í augum uppi að þetta eru gríðarlega mikilvæg mál og verði að vera í miklum forgangi hjá stjórnvöldum hverju sinni að hjálpa til við að uppræta svona menningu eins og þarna er lýst.“

Hann á von á því að hart verði tekið á þessum málum hér á landi.

„Þetta eru grafalvarlegir hlutir sem að þarna eru á ferðinni.“

Birna Hafsein formaður Félags íslenskra leikara vill að rannsókn fari fram á áreitni, kynferðislegu ofbeldi og misbeitingu valds innan leiklistar hér á landi. Hundruð hafa stigið fram og sagt frá slíku á síðustu vikum í Svíþjóð auk Bandaríkjanna og víðar.

Ber skylda til að grípa til aðgerða

Að mati Þorsteins liggur ábyrgðin í þessum málum fyrst og fremst hjá viðkomandi stofnunum eða fyrirtækjum sem líkt og önnur fyrirtæki og aðrar stofnanir í landinu þurfa að taka alvarlega ásakanir og ábendingar sem þessar.

„Það er fyrst og fremst æskilegt að þessir aðilar taki málið upp sjálfir og þegar ásakanir, til dæmis um kynferðislega áreitni, koma upp í fyrirtækjum þá ber þeim skilda til að kanna vandlega hvað liggur að baki og grípa til aðgerða til að uppræta. Ég held að þar sé auðvitað mjög mikilvægt að viðkomandi menningarstofnanir taki þessar ásakanir mjög alvarlega og sýni frumkvæði líka í að rannsaka og uppræta slíkt umhverfi. Í ráðuneytinu erum við jafnframt að skoða með hvaða hætti við getum komið að eða stutt við málsmeðferðina sem slíka.“

Hann segir eðlilegt að kallað sé eftir viðbrögðum frá þeim stofnunum sem þarna eiga í hlut og heyra beint eða óbeint undir ráðuneytið, til að kanna með hvaða hætti þær hyggist bregðast við ásökunum og við því sem kæmi út úr rannsókn á þessum málum. Vísir ræddi við núverandi og fyrrverandi leikhússtjóra og höfðu flestir sömu sögu að segja, fá mál sem þessi hafa komið upp á þeirra borð.

„Ég fagna þessari umræðu og mér finnst ótrúlega mikilvægt skref að það sé verið að ræða þessa hluti,“ segir Kristín Eysteinsdóttir leikhússtjóri Borgarleikhússins.

„Auðvitað er það eðlilegt og jákvætt að öll mál séu rannsökuð og skoðuð á faglegan hátt. Það er alveg eðlilegt umræðan sé opnuð í ljósi þess sem er að gerast erlendis,“ segir Magnús Geir Þórðarson útvarpsstjóri Ríkisútvarpsins og fyrrum leikstjóri Leikfélags Akureyrar og Borgarleikhússins.

„Aðspurð og í ljósi umræðunnar verð ég að segja að ég hef ekki orðið vör við neins konar misbeitingu valds innan þessa geira. Áreiti hef ég orðið vör við, en ekki kynferðisofbeldi,“ segir Tinna Gunnlaugsdóttir fyrrum leikhússtjóri Þjóðleikhússins.

„Ef það er eitthvað í þessum áætlunum og þessu verklagi sem að má betur fara þá fagna ég því að það komi fram einhverjar athugasemdir því við viljum gera eins vel og við mögulega getum,“ segir Ari Matthíasson leikhússtjóri Þjóðleikhússins og fagnar hann þessari umræðu.

Þorsteinn segir eðlilegt að kalla eftir viðbrögðum frá þeim stofnunum sem eiga í hlut.Vísir/GVA

Ber að taka alvarlega

Aðspurður hvort horft verði til hinna Norðurlandanna varðandi hvernig er verið að vinna á rannsókn á misbeitingu valds, áreitni og kynferðisbrotum innan leiklistarinnar þar svarar Þorsteinn:

„Ég held að það sé mjög æskilegt að horfa til Svía og hvernig þeir brugðust við málunum þar af ákveðni.“

Þann 10. nóvember síðastliðinn stigu fram tæplega 600 sænskar leikkonur og lýstu reynslu sinni af kynferðislegu ofbeldi og áreitni af hálfu yfirmanna sinna og kollega í opnu bréfi. Alice Bah Kuhnke, menningarmálaráðherra Svíþjóðar, kallaði í kjölfarið stjórnendur stærstu leikhúsa Svíþjóðar á neyðarfund vegna málsins. Sænsku konurnar bættust þannig í hóp kvenna sem hafa tjáð sig um kynferðislega áreitni í skemmtanabransanum að undanförnu. Hver karlmaðurinn á fætur öðrum hefur verið sakaður um kynferðislega áreitni eftir að upp komst um brot framleiðandans Harvey Weinstein.

Sjá einnig: Sænskar leikkonur stíga fram: „Við þegjum ekki lengur“  

„Þetta eru mjög sláandi tölur, og í rauninni bara öll umræðan sem verið hefur á heimsvísu í kjölfar #MeToo umræðunnar er mjög sláandi. Ég held að þetta sé mun víðtækara og algengara en maður hefði geta gert sér í hugarlund. Miðað við þær lýsingar og þá umræðu sem uppi er hér á landi þá ber að taka þetta mjög alvarlega.“

Þorsteinn segir erfitt að segja til um það hvort tölurnar verði svona hlutfallslega háar á Íslandi eins og til dæmis í Svíþjóð.

„Maður vonar það svo sannarlega að þetta sé ekki að viðgangast hér á landi í neinni líkingu við þær lýsingar sem við heyrum frá nágrannalöndum okkar en það er auðvitað erfitt að fullyrða neitt um það fyrr en að málin hafa verið rannsökuð.“


Tengdar fréttir




Fleiri fréttir

Sjá meira


×