Sálþjónusta Fanney Birna Jónsdóttir skrifar 6. júlí 2016 07:00 Talið er að um helmingur ungmenna sem greinast með mörg einkenni þunglyndis á aldrinum 14 til 15 ára fái sitt fyrsta þunglyndiskast fyrir tvítugt. Í samtali við Fréttablaðið fyrir helgi sagði Eiríkur Örn Arnarson sálfræðingur afar mikilvægt að koma í veg fyrir þetta fyrsta þunglyndiskast. Það geti haft áhrif á námsárangur, atvinnu, félagshæfni, lífsgæði, dregið úr þörf fyrir læknisþjónustu og misnotkun áfengis og fíkniefna síðar á lífsleiðinni. Eiríkur hefur þróað forvarnarnámskeið gegn kvíða og þunglyndi á unglingastigi, en hvort tveggja fer vaxandi á Íslandi. Námskeiðið er byggt á hugmyndum hugrænnar atferlismeðferðar meðal ungmenna með mörg einkenni þunglyndis. „Forvarnir kynnu að lengja og bæta líf þeirra sem eru í áhættuhópi. Með því að kenna börnum að takast á við andstreymi er líklegra að þau standi sig betur. Markmiðið er að styrkja viðnámsþróttinn. Tilgangur rannsóknar minnar var að kanna hvort unnt væri að koma í veg fyrir þróun þunglyndis meðal ungmenna, sem ekki hafa greinst með það,“ segir Eiríkur. Íslendingar eiga heimsmet í neyslu þunglyndislyfja. Það hefur OECD sýnt okkur svart á hvítu í skýrslum sínum. Um tíu prósent þjóðarinnar nota þunglyndislyf. Ástæðurnar geta verið ýmsar, bæði jákvæðar og neikvæðar. Ekki er talið að Íslendingar séu þunglyndari en aðrar þjóðir, þvert á móti sýna rannsóknir að algengið er mjög sambærilegt milli landa. Síðasta haust var samþykkt í fjárlagafrumvarpi þessa árs að verja tæpum 69 milljónum króna til þess að ráða sálfræðinga til starfa á heilsugæslustöðvar landsins. Fjölga á um átta stöðugildi sálfræðinga, en fyrir voru fimmtán starfandi sálfræðingar á heilsugæslunum. Gert er ráð fyrir að þessum stöðugildum verði áfram fjölgað næstu árin. Í haust sagði Kristján Þór Júlíusson heilbrigðisráðherra að vitað mál væri að umtalsverður hluti þess fólks sem leitar til heilsugæslunnar glími við vandamál þar sem menntun og þekking sálfræðinga gæti komið að góðum notum, eins og kvíða, þunglyndi, svefnvandamál og annað. „Með þessu móti eflum við heilsugæsluna og sníðum þjónustu hennar betur að þörfum notenda. Á því leikur enginn vafi,“ sagði Kristján. Margar rannsóknir hafa sýnt fram á að atferlismeðferðir virka jafn vel og lyf við þunglyndi. Aðgengi að slíkum meðferðum hefur verið takmarkað og því ekki að furða að læknar ávísi lyfjum til fólks sem glímir við þunglyndi í meira mæli hér en annars staðar. Tilraunir stjórnvalda til að sporna við þessu, með því að fjölga sálfræðingum á heilsugæslum, er jákvæð. Vonandi verður átakinu haldið áfram og gefið í. Sálfræðingar veita þýðingarmikla og áhrifaríka heilbrigðisþjónustu, í formi forvarna, fræðslu, meðferðar og eftirfylgdar. Þjóðhagslegur ábati getur verið gríðarlegur ef vel er gert. Geðheilbrigðisþjónusta á að vera sjálfsagður þáttur í heilbrigðisþjónustu og varla er hægt að hugsa sér heilsu á heildrænan hátt með því að undanskilja geðheilsuna. Það er afar áríðandi að þessum þörfum sé mætt. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fanney Birna Jónsdóttir Mest lesið Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Svona getum komið í veg fyrir að Katrín vinni Björn B. Björnsson Skoðun Dóttir mín – uppgjör eineltis Ragnheiður Harpa Sveinsdóttir Skoðun Hér er elíta, um elítu, frá elítu, til elítu Ragnar Kjartansson Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Barnapíu á Bessastaði! Karl Sigurðsson Skoðun Að fortíð skal hyggja Guðrún Jónsdóttir Skoðun Ef Landsvirkjun verður ekki seld vitum við hvers vegna Ögmundur Jónasson Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir Skoðun Vitundarvakning um auðlindir þjóðar Halla Hrund Logadóttir Skoðun
Talið er að um helmingur ungmenna sem greinast með mörg einkenni þunglyndis á aldrinum 14 til 15 ára fái sitt fyrsta þunglyndiskast fyrir tvítugt. Í samtali við Fréttablaðið fyrir helgi sagði Eiríkur Örn Arnarson sálfræðingur afar mikilvægt að koma í veg fyrir þetta fyrsta þunglyndiskast. Það geti haft áhrif á námsárangur, atvinnu, félagshæfni, lífsgæði, dregið úr þörf fyrir læknisþjónustu og misnotkun áfengis og fíkniefna síðar á lífsleiðinni. Eiríkur hefur þróað forvarnarnámskeið gegn kvíða og þunglyndi á unglingastigi, en hvort tveggja fer vaxandi á Íslandi. Námskeiðið er byggt á hugmyndum hugrænnar atferlismeðferðar meðal ungmenna með mörg einkenni þunglyndis. „Forvarnir kynnu að lengja og bæta líf þeirra sem eru í áhættuhópi. Með því að kenna börnum að takast á við andstreymi er líklegra að þau standi sig betur. Markmiðið er að styrkja viðnámsþróttinn. Tilgangur rannsóknar minnar var að kanna hvort unnt væri að koma í veg fyrir þróun þunglyndis meðal ungmenna, sem ekki hafa greinst með það,“ segir Eiríkur. Íslendingar eiga heimsmet í neyslu þunglyndislyfja. Það hefur OECD sýnt okkur svart á hvítu í skýrslum sínum. Um tíu prósent þjóðarinnar nota þunglyndislyf. Ástæðurnar geta verið ýmsar, bæði jákvæðar og neikvæðar. Ekki er talið að Íslendingar séu þunglyndari en aðrar þjóðir, þvert á móti sýna rannsóknir að algengið er mjög sambærilegt milli landa. Síðasta haust var samþykkt í fjárlagafrumvarpi þessa árs að verja tæpum 69 milljónum króna til þess að ráða sálfræðinga til starfa á heilsugæslustöðvar landsins. Fjölga á um átta stöðugildi sálfræðinga, en fyrir voru fimmtán starfandi sálfræðingar á heilsugæslunum. Gert er ráð fyrir að þessum stöðugildum verði áfram fjölgað næstu árin. Í haust sagði Kristján Þór Júlíusson heilbrigðisráðherra að vitað mál væri að umtalsverður hluti þess fólks sem leitar til heilsugæslunnar glími við vandamál þar sem menntun og þekking sálfræðinga gæti komið að góðum notum, eins og kvíða, þunglyndi, svefnvandamál og annað. „Með þessu móti eflum við heilsugæsluna og sníðum þjónustu hennar betur að þörfum notenda. Á því leikur enginn vafi,“ sagði Kristján. Margar rannsóknir hafa sýnt fram á að atferlismeðferðir virka jafn vel og lyf við þunglyndi. Aðgengi að slíkum meðferðum hefur verið takmarkað og því ekki að furða að læknar ávísi lyfjum til fólks sem glímir við þunglyndi í meira mæli hér en annars staðar. Tilraunir stjórnvalda til að sporna við þessu, með því að fjölga sálfræðingum á heilsugæslum, er jákvæð. Vonandi verður átakinu haldið áfram og gefið í. Sálfræðingar veita þýðingarmikla og áhrifaríka heilbrigðisþjónustu, í formi forvarna, fræðslu, meðferðar og eftirfylgdar. Þjóðhagslegur ábati getur verið gríðarlegur ef vel er gert. Geðheilbrigðisþjónusta á að vera sjálfsagður þáttur í heilbrigðisþjónustu og varla er hægt að hugsa sér heilsu á heildrænan hátt með því að undanskilja geðheilsuna. Það er afar áríðandi að þessum þörfum sé mætt.