Að vernda vitleysuna, eða…? Þröstur Ólafsson skrifar 4. júní 2014 07:00 Um miðjan níunda áratug síðustu aldar var svo komið að fiskistofnar í höfunum kringum landið voru að eyðast. Hélst það í hendur við gróðureyðingu og víðtækan uppblástur lands. Eigendur og umsjónarfólk auðlinda þjóðarinnar voru komin vel á veg með að farga gæðum láðs og lagar. Við eyðingu sjávarauðlindarinnar var brugðist og stjórnkerfi fiskveiða komið á. Annars vegar var heildarafli hverrar fisktegundar ákveðinn. Hins vegar var öllum útgerðum í sjósókn úthlutað ókeypis aflamarki byggðu á aflareynslu, sem var föst hlutdeild í árlega leyfðum heildarafla. Þessar aflaheimildir voru framseljanlegar, sem var driffjöður þess að auka hagræði. Það var flestum þeim sem komu að mótun aflamarkskerfisins ljóst að frjálst framsal myndi færa aflaheimildir milli útgerða og þar með byggðarlaga. Þegar búið var að draga saman heildarþorskafla úr 450 þ. tonnum í 165 þ.t., hefði óbreytt útgerðarmunstur lagt bæði byggðarlög og útgerðir í rúst. Eina leiðin til að bjarga útgerðarstöðum og efla útgerðarfyrirtæki var að gera kvótakaup frjáls. Okkur, sem um þessi mál fjölluðum, var einnig ljóst að veik fjárhagsstaða íslenskra útgerðarfyrirtækja gerði þau að auðveldri bráð erlendra stórútgerða, þegar viðskiptaheimurinn færi að opnast. Á þeim þrjátíu árum sem þetta kerfi hefur verið við lýði, hafa flest öll markið þess náðst. Afleiðingarnar fyrir byggðir landsins hafa verið miklar. Án frjálsa framsalsins hefðu þær hins vegar orðið mun umfangsmeiri og erfiðari viðfangs. Kerfið hefði staðnað í örsmáum óarðbærum útgerðum, sem reknar hefðu verið með tíðum gengisfellingum og ríkisaðstoð.Erlent fjármagn í útgerð Í EES-samningnum eru skýr ákvæði um bann við erlendri fjárfestingu í íslenskum sjávarútgerðum. Á upphafsárum nýs fiskveiðistjórnunarkerfis var þetta skiljanleg ráðstöfun. En það hefur breyst. Íslensk útgerð er í sterkri stöðu um þessar mundir. Þær útgerðir sem ekki hafa skuldsett sig úr hófi með dýrum kvótakaupum eða spákaupmennsku, standa almennt sterkt að vígi. Í framhaldi af styrkingu útgerðanna hófu þær sókn erlendis. Nú voru það íslenskir útgerðarmenn sem keyptu erlendar útgerðir og urðu að öflugustu útgerðarfyrirtækjum Evrópu. En eins og frjálsa framsalið var nauðsynleg ráðstöfun til að miðla afla til öflugustu fyrirtækjanna, þá er frjálst fjármagnsflæði besta ráðstöfunin til að styrkja fjárhagsstöðu, endurnýjun og markaðsöflun íslenskra útgerða. Það er því fagnaðarefni að skráning þeirra í kauphöllinni sé hafin. Jafnframt þarf að opna fyrir erlent fjármagn, því lífeyrissjóðir eru ekki framsæknustu fjárfestarnir. Ekkert er að óttast þótt erlendir fjárfestar taki þátt í að fjármagna útgerðir hérlendis. Okkur er í lófa lagið að setja ákvæði sem niðurnjörva í stjórnarskrá eignarhald þjóðarinnar á auðlindinni og jafnframt að allir sem geri út greiði þjóðinni afnotagjald. Þannig myndi íslensk útgerð þróast best.Uppdiktuð hræðsla eða eiginhagsmunir? Í þessu samhengi er fróðlegt að skoða afstöðu LÍÚ til Evrópusambandsins. Sá matseðill sem LÍÚ réttir að okkur er fullur af sérréttum sem allir eru eldaðir úr ótta og hræðslu. Þeir eru hræddir við að stjórn sjávaraútvegsmála flytjist til Brussel. Flestallir sérfræðingar sem kynnt hafa sér þessi mál eru sammála um að stjórn sjávarútvegsmála héldist hérlendis, vegna þess að við eigum enga fiskveiðilögsögu með ESB og ekki væri til staðar nein veiðireynsla erlendra þjóða hér við land. Þar að auki væri hér eitthvert öflugasta stjórnkerfi fiskveiða sem fyrirfyndist. LÍÚ óttast að verða afskiptir í veiðum úr flökkustofnum. Vitað er þó að við myndum halda óbreyttum veiðirétti úr þessum stofnum sem búið er að semja um. Jafnvel makríllinn er nánast frágenginn. Þá hræðast þeir evrópska fjárfestingu. Erfitt er að skilja hræðslu öflugustu útgerðarfyrirtækja Evrópu við erlenda fjárfestingu. Stunda þau hana þó sjálf í allmiklum mæli í aðildarlöndum ESB. Ekki hafa keyptar útgerðir þar verið fluttar til Íslands. Þeim virðist vegna vel í höndum íslenskra útgerðarmanna. Hvar liggur vandinn? Hvað er verið að vernda? Jú, sagði þekktur fjármálamaður við mig, það er verið að vernda vitleysuna. Kannski raunveruleg ástæða þessarar fælni sé þó önnur og dýpri. Vera má að íslenskir útgerðarmenn vilji með þessu koma á og festa síðan í sessi eignarhald sitt á sjávarauðlindinni. Þeir gera það best með því að sveipa kufli fullveldis- og sjálfstæðisbaráttu yfir kröfur sínar um alíslenskt eignarhald. Það væri sanngöfugur og óeigingjarn tilgangur eins og þeim einum sæmir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 18.05.2024 Halldór Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Lexía lærð á hálfum degi Stefanía Arnardóttir skrifar Skoðun Ég kýs Helgu Þórisdóttur Gerður Rún Guðlaugsdóttir skrifar Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar Skoðun Formaður húsfélagsins Guðmundur Andri Thorsson skrifar Skoðun Opið bréf til landsliðsmanna Íslands í blaki Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Kosningum frestað Ása Berglind Hjálmarsdóttir,Hrönn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mesti stjórnmálamaðurinn? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Birni Bjarnasyni svarað Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar Skoðun Baldur Þórhallsson er vitur og vís Bryndís Friðgeirsdóttir skrifar Skoðun Kjósum Katrínu Kjartan Ragnarsson skrifar Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Nýtt sveitarfélag Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Stafrænn ójöfnuður á upplýsingaöld Stella Samúelsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Varfærnisleg fagnaðarlæti Berglind Sunna Bragadóttir skrifar Skoðun „Ég skal baka fyrir Gunnar en ég kýs Kristján“ Páll Magnússon skrifar Skoðun Daðrað við sölu Björn Sævar Einarsson skrifar Skoðun Rannsóknir á söfnum skapa dýrmæta þekkingu Arndís Bergsdóttr skrifar Skoðun Sagan sem verður að segja Drífa Snædal skrifar Skoðun Nýsköpun innviða Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Sjá meira
Um miðjan níunda áratug síðustu aldar var svo komið að fiskistofnar í höfunum kringum landið voru að eyðast. Hélst það í hendur við gróðureyðingu og víðtækan uppblástur lands. Eigendur og umsjónarfólk auðlinda þjóðarinnar voru komin vel á veg með að farga gæðum láðs og lagar. Við eyðingu sjávarauðlindarinnar var brugðist og stjórnkerfi fiskveiða komið á. Annars vegar var heildarafli hverrar fisktegundar ákveðinn. Hins vegar var öllum útgerðum í sjósókn úthlutað ókeypis aflamarki byggðu á aflareynslu, sem var föst hlutdeild í árlega leyfðum heildarafla. Þessar aflaheimildir voru framseljanlegar, sem var driffjöður þess að auka hagræði. Það var flestum þeim sem komu að mótun aflamarkskerfisins ljóst að frjálst framsal myndi færa aflaheimildir milli útgerða og þar með byggðarlaga. Þegar búið var að draga saman heildarþorskafla úr 450 þ. tonnum í 165 þ.t., hefði óbreytt útgerðarmunstur lagt bæði byggðarlög og útgerðir í rúst. Eina leiðin til að bjarga útgerðarstöðum og efla útgerðarfyrirtæki var að gera kvótakaup frjáls. Okkur, sem um þessi mál fjölluðum, var einnig ljóst að veik fjárhagsstaða íslenskra útgerðarfyrirtækja gerði þau að auðveldri bráð erlendra stórútgerða, þegar viðskiptaheimurinn færi að opnast. Á þeim þrjátíu árum sem þetta kerfi hefur verið við lýði, hafa flest öll markið þess náðst. Afleiðingarnar fyrir byggðir landsins hafa verið miklar. Án frjálsa framsalsins hefðu þær hins vegar orðið mun umfangsmeiri og erfiðari viðfangs. Kerfið hefði staðnað í örsmáum óarðbærum útgerðum, sem reknar hefðu verið með tíðum gengisfellingum og ríkisaðstoð.Erlent fjármagn í útgerð Í EES-samningnum eru skýr ákvæði um bann við erlendri fjárfestingu í íslenskum sjávarútgerðum. Á upphafsárum nýs fiskveiðistjórnunarkerfis var þetta skiljanleg ráðstöfun. En það hefur breyst. Íslensk útgerð er í sterkri stöðu um þessar mundir. Þær útgerðir sem ekki hafa skuldsett sig úr hófi með dýrum kvótakaupum eða spákaupmennsku, standa almennt sterkt að vígi. Í framhaldi af styrkingu útgerðanna hófu þær sókn erlendis. Nú voru það íslenskir útgerðarmenn sem keyptu erlendar útgerðir og urðu að öflugustu útgerðarfyrirtækjum Evrópu. En eins og frjálsa framsalið var nauðsynleg ráðstöfun til að miðla afla til öflugustu fyrirtækjanna, þá er frjálst fjármagnsflæði besta ráðstöfunin til að styrkja fjárhagsstöðu, endurnýjun og markaðsöflun íslenskra útgerða. Það er því fagnaðarefni að skráning þeirra í kauphöllinni sé hafin. Jafnframt þarf að opna fyrir erlent fjármagn, því lífeyrissjóðir eru ekki framsæknustu fjárfestarnir. Ekkert er að óttast þótt erlendir fjárfestar taki þátt í að fjármagna útgerðir hérlendis. Okkur er í lófa lagið að setja ákvæði sem niðurnjörva í stjórnarskrá eignarhald þjóðarinnar á auðlindinni og jafnframt að allir sem geri út greiði þjóðinni afnotagjald. Þannig myndi íslensk útgerð þróast best.Uppdiktuð hræðsla eða eiginhagsmunir? Í þessu samhengi er fróðlegt að skoða afstöðu LÍÚ til Evrópusambandsins. Sá matseðill sem LÍÚ réttir að okkur er fullur af sérréttum sem allir eru eldaðir úr ótta og hræðslu. Þeir eru hræddir við að stjórn sjávaraútvegsmála flytjist til Brussel. Flestallir sérfræðingar sem kynnt hafa sér þessi mál eru sammála um að stjórn sjávarútvegsmála héldist hérlendis, vegna þess að við eigum enga fiskveiðilögsögu með ESB og ekki væri til staðar nein veiðireynsla erlendra þjóða hér við land. Þar að auki væri hér eitthvert öflugasta stjórnkerfi fiskveiða sem fyrirfyndist. LÍÚ óttast að verða afskiptir í veiðum úr flökkustofnum. Vitað er þó að við myndum halda óbreyttum veiðirétti úr þessum stofnum sem búið er að semja um. Jafnvel makríllinn er nánast frágenginn. Þá hræðast þeir evrópska fjárfestingu. Erfitt er að skilja hræðslu öflugustu útgerðarfyrirtækja Evrópu við erlenda fjárfestingu. Stunda þau hana þó sjálf í allmiklum mæli í aðildarlöndum ESB. Ekki hafa keyptar útgerðir þar verið fluttar til Íslands. Þeim virðist vegna vel í höndum íslenskra útgerðarmanna. Hvar liggur vandinn? Hvað er verið að vernda? Jú, sagði þekktur fjármálamaður við mig, það er verið að vernda vitleysuna. Kannski raunveruleg ástæða þessarar fælni sé þó önnur og dýpri. Vera má að íslenskir útgerðarmenn vilji með þessu koma á og festa síðan í sessi eignarhald sitt á sjávarauðlindinni. Þeir gera það best með því að sveipa kufli fullveldis- og sjálfstæðisbaráttu yfir kröfur sínar um alíslenskt eignarhald. Það væri sanngöfugur og óeigingjarn tilgangur eins og þeim einum sæmir.
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Yfirborðskenndur stríðsáróður og McCarthýismi hjá háskólaprófessor Tjörvi Schiöth skrifar
Skoðun Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Því miður ekkert annað í stöðunni en að fresta atkvæðagreiðslu um verkefni Heidelberg Gestur Þór Kristjánsson,Erla Sif Markúsdóttir,Sigurbjörg Jenný Jónsdóttir,Grétar Ingi Erlendsson skrifar
Skoðun Neikvæð áhrif þess að útiloka forsetaframbjóðendur frá kappræðum strax komin í ljós Ástþór Magnússon skrifar
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Ef þú kýst Höllu Tómasdóttur eða Jón Gnarr gætirðu verið að kjósa Katrínu! Ole Anton Bieltvedt Skoðun