Af meintum ógnunum Sigurður Már Jónsson skrifar 17. desember 2014 07:00 Í nútímasamfélagi er mikilvægt að upplýsingar séu almenningi aðgengilegar á einfaldan hátt. Á Íslandi hefur almenningur ríkan rétt til að afla sér upplýsinga á eigin spýtur en flestir reiða sig þó á upplýsingamiðlun sem fer fram í gegnum fjölmiðla. Þar vinnur mikið af hæfu og áreiðanlegu fólki sem tekur alvarlega það hlutverk sitt að miðla hlutlægum staðreyndum. Þetta fólk reynir að leggja eigin skoðanir til hliðar og telur sig ekki hafið yfir málefnalega umræðu um verk sín. Á tæplega 30 ára ferli mínum sem blaðamaður fékk ég ósjaldan símtöl frá lesendum sem vildu ræða um efnistök og áherslur í mínum skrifum. Slíkt hefur ávallt þótt eðlilegt í blaðamannastétt og ef efnisleg rök gefa tilefni til, t.d. ef rangar upplýsingar rata í skrif, þykir flestum sjálfsagt að leiðrétta mistökin. Það þekki ég af eigin raun og engin eftirgjöf á ritstjórnarlegu frelsi felst í því að taka tillit til sjónarmiða annarra. Síðustu 15 mánuði hef ég starfað sem upplýsingafulltrúi ríkisstjórnar Íslands. Hluti þess starfs felst í samskiptum við fjölmiða, innlenda sem erlenda. Ég hef lagt áherslu á að fjölmiðlafólk hafi greiðan aðgang að mér og hef reynt að greiða götu þeirra eins og unnt er. Í því felst að oft er skipst á símtölum og stundum skoðunum. Í einhverjum tilvikum hef ég bent á bein rangindi, sem blaðamenn hafa yfirleitt verið þakklátir fyrir, enda vilja flestir greina rétt frá. Fram til þessa hefur þetta vinnulag ekki verið sérstakt vandamál.Ábendingar Síðastliðinn föstudag hafði ég samband við ritstjórn vikublaðsins Grapevine. Á vefsíðu miðilsins hafði birst frétt þar sem fréttaskrifara virtist ókunnugt um mikilvæg efnisatriði. Fréttaskrifarinn sjálfur var ekki viðlátinn en af efnistökum þeirra að dæma virtust skrifin vera byggð á umræðu á samfélagsmiðlum og fréttaskrifum hins ágæta miðils DV. Um samskiptin er í sjálfu sér ekki margt að segja. Ég kom mínum ábendingum á framfæri við fulltrúa fjölmiðilsins - sem að mestu fólust í að benda á tilvist og slóð áðurbirtrar leiðréttingar um fjölda aðstoðarmanna forsætisráðherra, sem eru tveir en ekki sjö eins og Fréttablaðið og fleiri héldu fram í síðustu viku. Að venju lét ég honum eftir að ákveða hvernig fjölmiðillinn myndi bregðast við. Í því fólust engin fúkyrði, og hvorki hótanir né dónaskapur. Niðurstaða Grapevine var sú að breyta efnislega engu í sinni frásögn og í lokasvari frá ritstjóranum, Hauki S. Magnússyni, segir m.a.: „Varðandi orðalagið „ditches“ er það vissulega kersknislegt, en merkingin stendur engu að síður og er í samræmi við stíl þann sem við höfum tileinkað okkur við fréttaflutning, sem er oft á gamansömum nótum.“ Sá ég að þarflaust var að lengja þessa orðræðu og taldi málinu þar með lokið.Eiga sér enga stoð Það kom mér þess vegna á óvart að sjá Grapevine gera þessi samskipti að sérstöku umræðuefni á vef sínum síðar sama dag og gefa í skyn að undirritaður hafi farið fram með ógnunum og hótunum. Það eru stór orð sem eiga sér enga stoð. Í fréttum nokkurra annarra miðla af samskiptunum er þeim líkt við tilraun til ritskoðunar! Slíkt er auðvitað fjarri lagi og ekkert hefur verið lagt fram sem rennir stoðum undir slíkt. Leiðarahöfundur Fréttablaðsins, Friðrika Benónýsdóttir, gerir svo samskiptin að umfjöllunarefni í gær undir fyrirsögninni „Fyndnu strákarnir í Stjórnarráðinu.“ Í leiðurum Fréttablaðsins birtast fyrst og fremst skoðun þess sem heldur á penna hverju sinni og í því samhengi skipta staðreyndir litlu máli. Það er engu að síður miður þegar sterkar skoðanir byggja á hæpnum forsendum. Í stuttu máli snýst leiðarinn um að í Stjórnarráðinu starfi hrokafullir strákar sem láti sér mannréttindi og lýðræði í léttu rúmi liggja, traðki á réttindum blaðamanna og vilji ráða öllu. Því verð ég að mótmæla, sem og fullyrðingum um að á vegum Stjórnarráðsins sé gripið til „refsiaðgerða gegn þeim fréttamiðlum sem ekki eru þeim nógu hliðhollir“. Slíkt er fráleitt og dregur úr trúverðugleika þess sem skrifar. Gagnrýnin umræða er þörf en það er ástæðulaust að reyna að búa til grýlur þar sem engar eru. Hlutlæg blaðamennska sem byggir á staðreyndum og sanngirni gegnir mikilvægu samfélagshlutverki og það minnkar enginn blaðamaður við það að leiðrétta það sem rangt er sagt. Eftir stendur sú spurning; telja einstaka fjölmiðlamenn að við þeirra verk megi ekki gera athugasemdir? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Halldór 01.06.2024 Halldór Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn Skoðun Má Katrín Jakobsdóttir bjóða sig fram? Jón Ólafsson Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Gerum það! Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Bónaður brjóstkassi og barnaafmæli Þorbjörg Marínósdóttir skrifar Skoðun Gleðilegan kosningadag kæru landsmenn skrifar Skoðun Hæfasti einstaklingurinn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Verðmætin og sköpunarkraftur sá sem í mannauð okkar býr. Pétur Már Halldórsson skrifar Skoðun Hvort vilt þú Höllu Tómasdóttur eða Katrínu? Björn Björnsson skrifar Skoðun Svona velur þú þér forseta í dag Kolbeinn Karl Kristinsson skrifar Skoðun Takk, Katrín Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hatur og fyrirlitning Einar Scheving skrifar Skoðun Samherjar Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Að hitta hetjuna sína Gréta Kristín Ómarsdóttir skrifar Skoðun Einstakt tækifæri Þóra Valný Yngvadóttir skrifar Skoðun Um afrekskonuna Katrínu Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Land míns föður, land minnar móður, landið mitt Jón Gnarr skrifar Skoðun Óskað eftir forseta sem færir ungu fólki völd Valgerður Eyja Eyþórsdóttir skrifar Skoðun Með ósk um velgengni, Halla Hrund Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Ég styð Höllu Hrund Logadóttur Þórólfur Árnason skrifar Skoðun Arnar Þór Jónsson Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Að skreyta sig með stolnum fjöðrum Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Opið bréf til Jóns Ólafssonar heimspekings Tómas Ísleifsson skrifar Skoðun Persónan Katrín Jakobsdóttir Sólveig Hildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Þjóðaröryggi Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Tóbak markaðssett fyrir ungt fólk Guðlaug B. Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn, NATÓ, ýsan og blokkin Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun „Svona er á síld“ Stefán Hilmarsson skrifar Skoðun Aldrei hitta hetjurnar þínar Skarphéðinn Guðmundsson skrifar Skoðun Yfirtaka orðræðunnar (e. hijacking) Sóley Tómasdóttir skrifar Skoðun Auðkenni þarf að passa upp á Eva Valdís Jóhönnudóttir skrifar Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er besti skólastjórinn? Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Sjá meira
Í nútímasamfélagi er mikilvægt að upplýsingar séu almenningi aðgengilegar á einfaldan hátt. Á Íslandi hefur almenningur ríkan rétt til að afla sér upplýsinga á eigin spýtur en flestir reiða sig þó á upplýsingamiðlun sem fer fram í gegnum fjölmiðla. Þar vinnur mikið af hæfu og áreiðanlegu fólki sem tekur alvarlega það hlutverk sitt að miðla hlutlægum staðreyndum. Þetta fólk reynir að leggja eigin skoðanir til hliðar og telur sig ekki hafið yfir málefnalega umræðu um verk sín. Á tæplega 30 ára ferli mínum sem blaðamaður fékk ég ósjaldan símtöl frá lesendum sem vildu ræða um efnistök og áherslur í mínum skrifum. Slíkt hefur ávallt þótt eðlilegt í blaðamannastétt og ef efnisleg rök gefa tilefni til, t.d. ef rangar upplýsingar rata í skrif, þykir flestum sjálfsagt að leiðrétta mistökin. Það þekki ég af eigin raun og engin eftirgjöf á ritstjórnarlegu frelsi felst í því að taka tillit til sjónarmiða annarra. Síðustu 15 mánuði hef ég starfað sem upplýsingafulltrúi ríkisstjórnar Íslands. Hluti þess starfs felst í samskiptum við fjölmiða, innlenda sem erlenda. Ég hef lagt áherslu á að fjölmiðlafólk hafi greiðan aðgang að mér og hef reynt að greiða götu þeirra eins og unnt er. Í því felst að oft er skipst á símtölum og stundum skoðunum. Í einhverjum tilvikum hef ég bent á bein rangindi, sem blaðamenn hafa yfirleitt verið þakklátir fyrir, enda vilja flestir greina rétt frá. Fram til þessa hefur þetta vinnulag ekki verið sérstakt vandamál.Ábendingar Síðastliðinn föstudag hafði ég samband við ritstjórn vikublaðsins Grapevine. Á vefsíðu miðilsins hafði birst frétt þar sem fréttaskrifara virtist ókunnugt um mikilvæg efnisatriði. Fréttaskrifarinn sjálfur var ekki viðlátinn en af efnistökum þeirra að dæma virtust skrifin vera byggð á umræðu á samfélagsmiðlum og fréttaskrifum hins ágæta miðils DV. Um samskiptin er í sjálfu sér ekki margt að segja. Ég kom mínum ábendingum á framfæri við fulltrúa fjölmiðilsins - sem að mestu fólust í að benda á tilvist og slóð áðurbirtrar leiðréttingar um fjölda aðstoðarmanna forsætisráðherra, sem eru tveir en ekki sjö eins og Fréttablaðið og fleiri héldu fram í síðustu viku. Að venju lét ég honum eftir að ákveða hvernig fjölmiðillinn myndi bregðast við. Í því fólust engin fúkyrði, og hvorki hótanir né dónaskapur. Niðurstaða Grapevine var sú að breyta efnislega engu í sinni frásögn og í lokasvari frá ritstjóranum, Hauki S. Magnússyni, segir m.a.: „Varðandi orðalagið „ditches“ er það vissulega kersknislegt, en merkingin stendur engu að síður og er í samræmi við stíl þann sem við höfum tileinkað okkur við fréttaflutning, sem er oft á gamansömum nótum.“ Sá ég að þarflaust var að lengja þessa orðræðu og taldi málinu þar með lokið.Eiga sér enga stoð Það kom mér þess vegna á óvart að sjá Grapevine gera þessi samskipti að sérstöku umræðuefni á vef sínum síðar sama dag og gefa í skyn að undirritaður hafi farið fram með ógnunum og hótunum. Það eru stór orð sem eiga sér enga stoð. Í fréttum nokkurra annarra miðla af samskiptunum er þeim líkt við tilraun til ritskoðunar! Slíkt er auðvitað fjarri lagi og ekkert hefur verið lagt fram sem rennir stoðum undir slíkt. Leiðarahöfundur Fréttablaðsins, Friðrika Benónýsdóttir, gerir svo samskiptin að umfjöllunarefni í gær undir fyrirsögninni „Fyndnu strákarnir í Stjórnarráðinu.“ Í leiðurum Fréttablaðsins birtast fyrst og fremst skoðun þess sem heldur á penna hverju sinni og í því samhengi skipta staðreyndir litlu máli. Það er engu að síður miður þegar sterkar skoðanir byggja á hæpnum forsendum. Í stuttu máli snýst leiðarinn um að í Stjórnarráðinu starfi hrokafullir strákar sem láti sér mannréttindi og lýðræði í léttu rúmi liggja, traðki á réttindum blaðamanna og vilji ráða öllu. Því verð ég að mótmæla, sem og fullyrðingum um að á vegum Stjórnarráðsins sé gripið til „refsiaðgerða gegn þeim fréttamiðlum sem ekki eru þeim nógu hliðhollir“. Slíkt er fráleitt og dregur úr trúverðugleika þess sem skrifar. Gagnrýnin umræða er þörf en það er ástæðulaust að reyna að búa til grýlur þar sem engar eru. Hlutlæg blaðamennska sem byggir á staðreyndum og sanngirni gegnir mikilvægu samfélagshlutverki og það minnkar enginn blaðamaður við það að leiðrétta það sem rangt er sagt. Eftir stendur sú spurning; telja einstaka fjölmiðlamenn að við þeirra verk megi ekki gera athugasemdir?
Skoðun Auðlindir í almannaeigu – Halla Hrund Logadóttir 7. forseti Íslands Kristín Vala Ragnarsdóttir skrifar