Gildran Þorsteinn Pálsson skrifar 12. janúar 2013 06:00 Ísland er lokað í gildru gjaldeyrishafta. Þjóðarinnar bíður það hlutskipti að hlaupa hring eftir hring; ýmist við að hækka laun eða fella gengi. Hún mun mest nærast á froðu verðbólgunnar því að jarðvegur hennar er nú frjórri en hollari afurða. Helst má líkja aðstæðum þjóðarinnar við dýr í búri sem bíta í skottið hvert á öðru. Draumur flestra er þó samlíking við fjallgöngumenn á leið á tindinn. Hugur stjórnmálamanna er í ríkari mæli bundinn við skammtímalausnir en framtíðarsýn. Þar af leiðir að fyrirheitin í aðdraganda kosninganna minna fremur á misjafnlega stór búr en búnað til að ná á tindinn. Allar breytingar lúta síðan tveimur takmörkunum sem styðjast við réttlætiskennd. Annars vegar er almenn samstaða um að ekkert megi gera sem raski ríkjandi landbúnaðarkerfi. Það er helst að Samfylkingin kæri sig kollótta í þeim efnum. Hins vegar er ríkur meirihlutastuðningur við ráðagerðir um að vinda ofan af þeim þjóðhagslega ávinningi sem markaðslausnir í sjávarútvegi hafa skilað. Sagt er að réttlætið felist í fjölgun starfa og fiskiskipa og að taka arðinn í ríkissjóð til að kosta jarðgöng og styrki til atvinnufyrirtækja. Í staðinn verður almenningur að borga sveiflujöfnunina fyrir útgerðina í gegnum gengislækkanir. Sjálfstæðisflokkurinn stendur einn fyrir þann málstað að sjávarútvegurinn skili arði og geti ráðið við að jafna sveiflur upp á eigin spýtur án þess að fleyta þeim yfir á almenning. Þetta er minnihlutasjónarmið. En í sjálfu sér er ekki síður réttlátt að útgerðin haldi arðinum og borgi sjálf sveiflujöfnunina því það bætir kjör launafólks. Ísland er eftirbátur annarra Eigi þjóðin að halda á tindinn þarf að koma í veg fyrir að hún festist í gildru verðbólgunnar. Til að það takist þarf að láta sjávarútveginn jafna óhjákvæmilegar sveiflur fyrir eiginn reikning. Ella er stöðug mynt óhugsandi. Samhliða verður að sníða launabreytingum stakk í réttu hlutfalli við verðmætasköpun og framleiðni. Nærri lætur að fjórir fimmtu hlutar útflutnings landsmanna eigi rætur í nýtingu auðlinda. Henni eru hins vegar takmörk sett. Til að bæta kjörin þarf því að skapa nýja útflutningsstarfsemi á sviði þekkingar í framleiðslu og þjónustu. Það getur því aðeins gerst að Ísland sé samkeppnishæft. Til að svo megi verða þurfa sömu eða betri leikreglur að gilda hér en í viðskiptalöndunum. Ísland kemst því ekki hjá því að vera þátttakandi í alþjóðavæðingunni. Við verðum að horfast í augu við þá staðreynd að Ísland er eftirbátur annarra í framleiðni. Í nýlegri skýrslu McKinsey kom fram að framleiðni á vinnustund er nálægt því sem er í Grikklandi. Sjávarútvegurinn er eina atvinnugreinin sem náð hefur framleiðnistigi sem jafna má við það sem best gerist. Nú á að hverfa til baka og fórna þeim árangri fyrir félagsleg markmið. Af McKinsey-skýrslunni má einnig ráða að flytja þurfi þrettán þúsund störf úr þjónustugreinum í nýja atvinnustarfsemi til að ná framleiðni sem tryggir samkeppnishæfni landsins. Á næstu fimmtán árum þarf ný atvinnustarfsemi að auki að gera tvöföldun útflutningsverðmætanna mögulega. Á að ráðast á fjallið? Draumurinn um að ná á tindinn þýðir að ráðast verður á fjallið. En fjallganga er ekki fyrirhafnarlaus. Verkurinn er sá að í kosningum er ekki til vinsælda fallið að lofa nokkru því sem kostar fyrirhöfn eða erfiði. Meðan stjórnmálaflokkarnir koma sér hjá því að segja satt um fjallgönguna verður heldur engin trúverðug framtíðarsýn af tindinum. Eigi að takast að tvöfalda útflutning að talsverðum hluta með annars konar starfsemi en auðlindanýtingu þarf margháttaðar kerfisbreytingar. Lækkun skatta dugar ekki alla leið. Hér þarf gjaldmiðil sem er stöðugur og hlutgengur í viðskiptum. Krónan uppfyllir hvorugt skilyrðið og enginn hefur sýnt fram á að unnt sé að breyta því. Vel má vera að einhverjir telji að önnur pólitísk markmið séu mikilvægari en að tryggja sambærileg lífskjör við það sem best þekkist. Það er val sem sjálfsagt er að ræða. En þeir sem útiloka aðra kosti en óskert fullveldi í peningamálum geta ekki með trúverðugum hætti haldið fram málstað frjálsra óhindraðra viðskipta. Þeir sem velja takmörkun á viðskiptafrelsi geta ekki lofað bestu lífskjörum og norrænni velferð. Þeir sem ákveða félagslegar lausnir í sjávarútvegi í stað markaðslausna fórna sveiflujöfnunarmöguleikanum og geta því ekki boðað upptöku evru. Hver flokkur boðar nú ósamrýmanleg markmið. Við svo búið er enginn þeirra að bjóðast til að leiða þjóðina á tindinn. Verkefnið fram undan er því að finna meirihluta fyrir samrýmanlegum markmiðum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Pálsson Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Bókin er minn óvinur, en mig langar samt í verknám! Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ilmurinn af jarðolíu er svo lokkandi Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Hvað er að frétta af humrinum? Jónas Páll Jónasson skrifar Skoðun Þeir greiða sem njóta, eða hvað? Jóhannes Þór Skúlason,Pálmi Viðar Snorrason skrifar Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar Skoðun Sigrar og raunir íslenska hestsins Elín Íris Fanndal skrifar Sjá meira
Ísland er lokað í gildru gjaldeyrishafta. Þjóðarinnar bíður það hlutskipti að hlaupa hring eftir hring; ýmist við að hækka laun eða fella gengi. Hún mun mest nærast á froðu verðbólgunnar því að jarðvegur hennar er nú frjórri en hollari afurða. Helst má líkja aðstæðum þjóðarinnar við dýr í búri sem bíta í skottið hvert á öðru. Draumur flestra er þó samlíking við fjallgöngumenn á leið á tindinn. Hugur stjórnmálamanna er í ríkari mæli bundinn við skammtímalausnir en framtíðarsýn. Þar af leiðir að fyrirheitin í aðdraganda kosninganna minna fremur á misjafnlega stór búr en búnað til að ná á tindinn. Allar breytingar lúta síðan tveimur takmörkunum sem styðjast við réttlætiskennd. Annars vegar er almenn samstaða um að ekkert megi gera sem raski ríkjandi landbúnaðarkerfi. Það er helst að Samfylkingin kæri sig kollótta í þeim efnum. Hins vegar er ríkur meirihlutastuðningur við ráðagerðir um að vinda ofan af þeim þjóðhagslega ávinningi sem markaðslausnir í sjávarútvegi hafa skilað. Sagt er að réttlætið felist í fjölgun starfa og fiskiskipa og að taka arðinn í ríkissjóð til að kosta jarðgöng og styrki til atvinnufyrirtækja. Í staðinn verður almenningur að borga sveiflujöfnunina fyrir útgerðina í gegnum gengislækkanir. Sjálfstæðisflokkurinn stendur einn fyrir þann málstað að sjávarútvegurinn skili arði og geti ráðið við að jafna sveiflur upp á eigin spýtur án þess að fleyta þeim yfir á almenning. Þetta er minnihlutasjónarmið. En í sjálfu sér er ekki síður réttlátt að útgerðin haldi arðinum og borgi sjálf sveiflujöfnunina því það bætir kjör launafólks. Ísland er eftirbátur annarra Eigi þjóðin að halda á tindinn þarf að koma í veg fyrir að hún festist í gildru verðbólgunnar. Til að það takist þarf að láta sjávarútveginn jafna óhjákvæmilegar sveiflur fyrir eiginn reikning. Ella er stöðug mynt óhugsandi. Samhliða verður að sníða launabreytingum stakk í réttu hlutfalli við verðmætasköpun og framleiðni. Nærri lætur að fjórir fimmtu hlutar útflutnings landsmanna eigi rætur í nýtingu auðlinda. Henni eru hins vegar takmörk sett. Til að bæta kjörin þarf því að skapa nýja útflutningsstarfsemi á sviði þekkingar í framleiðslu og þjónustu. Það getur því aðeins gerst að Ísland sé samkeppnishæft. Til að svo megi verða þurfa sömu eða betri leikreglur að gilda hér en í viðskiptalöndunum. Ísland kemst því ekki hjá því að vera þátttakandi í alþjóðavæðingunni. Við verðum að horfast í augu við þá staðreynd að Ísland er eftirbátur annarra í framleiðni. Í nýlegri skýrslu McKinsey kom fram að framleiðni á vinnustund er nálægt því sem er í Grikklandi. Sjávarútvegurinn er eina atvinnugreinin sem náð hefur framleiðnistigi sem jafna má við það sem best gerist. Nú á að hverfa til baka og fórna þeim árangri fyrir félagsleg markmið. Af McKinsey-skýrslunni má einnig ráða að flytja þurfi þrettán þúsund störf úr þjónustugreinum í nýja atvinnustarfsemi til að ná framleiðni sem tryggir samkeppnishæfni landsins. Á næstu fimmtán árum þarf ný atvinnustarfsemi að auki að gera tvöföldun útflutningsverðmætanna mögulega. Á að ráðast á fjallið? Draumurinn um að ná á tindinn þýðir að ráðast verður á fjallið. En fjallganga er ekki fyrirhafnarlaus. Verkurinn er sá að í kosningum er ekki til vinsælda fallið að lofa nokkru því sem kostar fyrirhöfn eða erfiði. Meðan stjórnmálaflokkarnir koma sér hjá því að segja satt um fjallgönguna verður heldur engin trúverðug framtíðarsýn af tindinum. Eigi að takast að tvöfalda útflutning að talsverðum hluta með annars konar starfsemi en auðlindanýtingu þarf margháttaðar kerfisbreytingar. Lækkun skatta dugar ekki alla leið. Hér þarf gjaldmiðil sem er stöðugur og hlutgengur í viðskiptum. Krónan uppfyllir hvorugt skilyrðið og enginn hefur sýnt fram á að unnt sé að breyta því. Vel má vera að einhverjir telji að önnur pólitísk markmið séu mikilvægari en að tryggja sambærileg lífskjör við það sem best þekkist. Það er val sem sjálfsagt er að ræða. En þeir sem útiloka aðra kosti en óskert fullveldi í peningamálum geta ekki með trúverðugum hætti haldið fram málstað frjálsra óhindraðra viðskipta. Þeir sem velja takmörkun á viðskiptafrelsi geta ekki lofað bestu lífskjörum og norrænni velferð. Þeir sem ákveða félagslegar lausnir í sjávarútvegi í stað markaðslausna fórna sveiflujöfnunarmöguleikanum og geta því ekki boðað upptöku evru. Hver flokkur boðar nú ósamrýmanleg markmið. Við svo búið er enginn þeirra að bjóðast til að leiða þjóðina á tindinn. Verkefnið fram undan er því að finna meirihluta fyrir samrýmanlegum markmiðum.
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Hollar skólamáltíðir fyrir loftslagið og líðan barna Laufey Steingrímsdóttir,Anna Sigríður Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Samskiptasáttmáli; skúffuskjal eða stórgott verkfæri Helena Katrín Hjaltadóttir,Íris Helga G. Baldursdóttir skrifar
Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir Skoðun