Beislum neysluna Sóley Kaldal og Steinar Kaldal skrifar 28. nóvember 2013 06:00 Íslendingar eru neyslufrekasta þjóð heims. Það þýðir að engin önnur þjóð notar meira af auðlindum jarðar til að viðhalda lífsstíl sínum. Ef allir jarðarbúar myndu haga lífi sínu á sama hátt og meðal Íslendingurinn, þyrftum við sex jarðir til að anna eftirspurninni. En við eigum ekki sex jarðir – við eigum aðeins eina. Sú staðreynd er eina óbreytanlega stærðin í reikningsdæmi tilvistar okkar. Við Íslendingar tilheyrum ásamt öðrum íbúum Vesturlanda þeim tuttugu prósentum jarðarbúa sem nýta tæplega 90 prósent gæða jarðar. Á sama tíma njóta önnur 20 prósent jarðarbúa, þau sem fátækust eru, einungis tæplega tveggja prósenta þeirra gæða sem jörðin hefur upp á að bjóða. Á meðan við Íslendingar eyðum auðlindum jarðar á sexföldum endurnýjunarhraða náttúrunnar göngum við ekki aðeins á mannréttindi annarra jarðarbúa heldur gröfum við undan framtíð okkar eigin barna. Loftslagsbreytingar eru bein afleiðing ofneyslu mannsins á auðlindum jarðar og það getur enginn stöðvað þann vítahring nema við. Vísindaleg samstaða ríkir um þá spá að án alvarlegrar íhlutunar muni sífellt stærri hluti mannkyns þurfa að takast á við ofsafengnar náttúruhamfarir og skort – ekki síst skort á drykkjarvatni því miðað við framreiknaða bráðnun jökla mun ferskvatnsuppspretta 40% mannkyns hverfa á næstu áratugum. Hvað getum við gert? Við getum öll innt af hendi verulegt framlag með því að endurskoða lífsstílsval okkar og neysluvenjur, sem og afstöðu okkar til athafna sem skaða eða breyta náttúrunni varanlega. Hlýnun jarðar verður þó ekki stöðvuð nema með sterku samstilltu átaki þjóða.Blekking Einhverjir hafa bent á þá þversögn að til að stemma stigu við loftslagsbreytingum þurfi stjórnmálamenn að taka óvinsælar ákvarðanir sem skerði lífsgæði okkar og þar af leiðandi muni þeir stjórnmálamenn aldrei verða kjörnir. Þessi þversögn er blekking því hún skilgreinir lífsgæði út frá neyslu. Það vita það allir sem eru eldri en tvævetur að lífshamingjan finnst ekki í neysluvörum. Pólitískar ákvarðanir sem leggja höft á ofneyslu og útblástur gróðurhúsalofttegunda eru ákvarðanir sem stuðla að hreinna andrúmslofti, tryggara aðgengi að drykkjarvatni, stöðugri veðurskilyrðum, færri náttúruhamförum og almennt betri lífsskilyrðum allra jarðarbúa. Þeir sem ekki kjósa að horfa heildrænt á hlutina halda að þetta þýði afturhvarf til fortíðar, stöðnun lífshátta og andúð á tækniframförum. Nema síður sé. Tækniframförum ber að fagna. Þær hafa skilað okkur aukinni hagkvæmni í nýtingu auðlinda auk annarra augljósra kosta sem óþarfi er að tiltaka hér. Það sem vill hins vegar oft fylgja tækniframförum sem skila aukinni hagkvæmni í nýtingu auðlinda eru hin svokölluðu frákastsáhrif. Þau fela í sér að umhverfislegi ávinningurinn sem fæst við aukna hagkvæmni er notaður í aðra neyslu og eyðir því jafnfljótt ávinningnum. Þannig má ljóst vera að það sem til þarf er langt frá því að vera andstaða gegn tækni og vísindum. Það sem til þarf er hugarfarsbreyting þeirra sem njóta góðs af tækniframförum. Hugarfarsbreyting okkar allra. Hún felst meðal annars í því að finna út úr því hvernig tækniframfarir geta stuðlað að aukinni velferð allra í stað vaxtar sumra. Og þar er velferð jarðarinnar ekki undanskilin.Dvergvaxnar fórnir Baráttan gegn loftslagsbreytingum er því handan stjórnmálaskoðana og flokkspólitíkur – við eigum öll sameiginlegan viljann til að lifa af og búa börnum okkar góða framtíð. Stjórnmálamenn allra flokka þurfa að taka einarða afstöðu með mannfólkinu og þar með náttúrunni því tíminn til að bregðast við er núna. Löngu áður en sjálfbærni varð tískuorð höfðu frumbyggjar Norður-Ameríku tileinkað sér hugarfar sem fólst í að hugsa um afleiðingar allra gjörða sinna á lífsskilyrði sjöundu kynslóðarinnar sem erfa skyldi jörðina. Slíkur hugsanagangur er til eftirbreytni. Það getur hins vegar verið erfitt fyrir nútímamanninn sem vill allt í dag – og helst mikið af því – að setja sig í spor komandi kynslóða og velta fyrir sér hverjar afleiðingarnar af neysluvenjum hans munu verða. Ef slík hugsun er erfið þá er ljóst að hegðunarbreytingin verður enn erfiðari. Ef menn hins vegar staldra aðeins við og velta fyrir sér hvað efnishyggjan hefur fært þeim samanborið við hinar ýmsu einföldu hamingjustundir sem við öll þekkjum og kosta ekki neitt ætti öllum að vera ljóst að að þær breytingar sem þurfa að eiga sér stað eru dvergvaxnar fórnir miðað við þann ávinning sem er í húfi. Heimildir um vistspor Íslendinga: http://skemman.is/stream/get/1946/5384/16167/1/Vistspor_%C3%8Dslands.pdf Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Loftslagsmál Mest lesið Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson Skoðun Breiðholt brennur Eðvarð Hilmarsson Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Íslendingar eru neyslufrekasta þjóð heims. Það þýðir að engin önnur þjóð notar meira af auðlindum jarðar til að viðhalda lífsstíl sínum. Ef allir jarðarbúar myndu haga lífi sínu á sama hátt og meðal Íslendingurinn, þyrftum við sex jarðir til að anna eftirspurninni. En við eigum ekki sex jarðir – við eigum aðeins eina. Sú staðreynd er eina óbreytanlega stærðin í reikningsdæmi tilvistar okkar. Við Íslendingar tilheyrum ásamt öðrum íbúum Vesturlanda þeim tuttugu prósentum jarðarbúa sem nýta tæplega 90 prósent gæða jarðar. Á sama tíma njóta önnur 20 prósent jarðarbúa, þau sem fátækust eru, einungis tæplega tveggja prósenta þeirra gæða sem jörðin hefur upp á að bjóða. Á meðan við Íslendingar eyðum auðlindum jarðar á sexföldum endurnýjunarhraða náttúrunnar göngum við ekki aðeins á mannréttindi annarra jarðarbúa heldur gröfum við undan framtíð okkar eigin barna. Loftslagsbreytingar eru bein afleiðing ofneyslu mannsins á auðlindum jarðar og það getur enginn stöðvað þann vítahring nema við. Vísindaleg samstaða ríkir um þá spá að án alvarlegrar íhlutunar muni sífellt stærri hluti mannkyns þurfa að takast á við ofsafengnar náttúruhamfarir og skort – ekki síst skort á drykkjarvatni því miðað við framreiknaða bráðnun jökla mun ferskvatnsuppspretta 40% mannkyns hverfa á næstu áratugum. Hvað getum við gert? Við getum öll innt af hendi verulegt framlag með því að endurskoða lífsstílsval okkar og neysluvenjur, sem og afstöðu okkar til athafna sem skaða eða breyta náttúrunni varanlega. Hlýnun jarðar verður þó ekki stöðvuð nema með sterku samstilltu átaki þjóða.Blekking Einhverjir hafa bent á þá þversögn að til að stemma stigu við loftslagsbreytingum þurfi stjórnmálamenn að taka óvinsælar ákvarðanir sem skerði lífsgæði okkar og þar af leiðandi muni þeir stjórnmálamenn aldrei verða kjörnir. Þessi þversögn er blekking því hún skilgreinir lífsgæði út frá neyslu. Það vita það allir sem eru eldri en tvævetur að lífshamingjan finnst ekki í neysluvörum. Pólitískar ákvarðanir sem leggja höft á ofneyslu og útblástur gróðurhúsalofttegunda eru ákvarðanir sem stuðla að hreinna andrúmslofti, tryggara aðgengi að drykkjarvatni, stöðugri veðurskilyrðum, færri náttúruhamförum og almennt betri lífsskilyrðum allra jarðarbúa. Þeir sem ekki kjósa að horfa heildrænt á hlutina halda að þetta þýði afturhvarf til fortíðar, stöðnun lífshátta og andúð á tækniframförum. Nema síður sé. Tækniframförum ber að fagna. Þær hafa skilað okkur aukinni hagkvæmni í nýtingu auðlinda auk annarra augljósra kosta sem óþarfi er að tiltaka hér. Það sem vill hins vegar oft fylgja tækniframförum sem skila aukinni hagkvæmni í nýtingu auðlinda eru hin svokölluðu frákastsáhrif. Þau fela í sér að umhverfislegi ávinningurinn sem fæst við aukna hagkvæmni er notaður í aðra neyslu og eyðir því jafnfljótt ávinningnum. Þannig má ljóst vera að það sem til þarf er langt frá því að vera andstaða gegn tækni og vísindum. Það sem til þarf er hugarfarsbreyting þeirra sem njóta góðs af tækniframförum. Hugarfarsbreyting okkar allra. Hún felst meðal annars í því að finna út úr því hvernig tækniframfarir geta stuðlað að aukinni velferð allra í stað vaxtar sumra. Og þar er velferð jarðarinnar ekki undanskilin.Dvergvaxnar fórnir Baráttan gegn loftslagsbreytingum er því handan stjórnmálaskoðana og flokkspólitíkur – við eigum öll sameiginlegan viljann til að lifa af og búa börnum okkar góða framtíð. Stjórnmálamenn allra flokka þurfa að taka einarða afstöðu með mannfólkinu og þar með náttúrunni því tíminn til að bregðast við er núna. Löngu áður en sjálfbærni varð tískuorð höfðu frumbyggjar Norður-Ameríku tileinkað sér hugarfar sem fólst í að hugsa um afleiðingar allra gjörða sinna á lífsskilyrði sjöundu kynslóðarinnar sem erfa skyldi jörðina. Slíkur hugsanagangur er til eftirbreytni. Það getur hins vegar verið erfitt fyrir nútímamanninn sem vill allt í dag – og helst mikið af því – að setja sig í spor komandi kynslóða og velta fyrir sér hverjar afleiðingarnar af neysluvenjum hans munu verða. Ef slík hugsun er erfið þá er ljóst að hegðunarbreytingin verður enn erfiðari. Ef menn hins vegar staldra aðeins við og velta fyrir sér hvað efnishyggjan hefur fært þeim samanborið við hinar ýmsu einföldu hamingjustundir sem við öll þekkjum og kosta ekki neitt ætti öllum að vera ljóst að að þær breytingar sem þurfa að eiga sér stað eru dvergvaxnar fórnir miðað við þann ávinning sem er í húfi. Heimildir um vistspor Íslendinga: http://skemman.is/stream/get/1946/5384/16167/1/Vistspor_%C3%8Dslands.pdf
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun