Um sannleiksnefnd 26. mars 2012 08:00 Í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis um bankahrunið segir meðal annars: „Í skýrslum ráðherra og fyrirsvarsmanna ríkisstofnana fyrir rannsóknarnefnd Alþingis vísaði hver á annan um athafnaskyldu og enginn gekkst við ábyrgð.“ Þessi orð geta eins átt við um vitnaleiðslur fyrir Landsdómi. Fátt nýtt kom þar fram og ekkert sem breytir þeirri mynd sem dregin er upp í skýrslu rannsóknarnefndarinnar. „Ég vissi ekkert, ég gat ekkert gert, ég mátti ekkert gera“, var tónninn hjá flestum þeim sem báru vitni. Yfir þessi mál er farið í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis og myndar hún góðan grundvöll fyrir málefnalega umræðu um athafnir og athafnaleysi stjórnvalda. Það þarf ekki að koma á óvart að nýjar upplýsingar eða „nýr sannleikur“ hafi ekki komið fram hjá Landsdómi. Hlutverk dómstóla er að úrskurða um tiltekin og jafnan þröngt skilgreind ákæruefni, hvort tiltekin atburðarrás sé andstæð tilteknum ákvæðum laga. Landsdómur getur því aldrei orðið „uppgjör“ við hrunið almennt séð, heldur aðeins og eingöngu svar við þeirri spurningu hvort tiltekið athafnaleysi ráðherra varðaði við lög. Þetta þrönga hlutverk Landsdóms hefur orðið þó nokkrum tilefni til þess að álykta sem svo að sérstök sannleiksnefnd hefði verið betri kostur til að gera upp hrunið. Þetta er til dæmis síðbúin skoðun Ögmundar Jónassonar ráðherra og Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur, fyrrverandi ráðherra. Ýmsir útrásarvíkingar eru einnig hlynntir sannleiksnefnd, meðal annars þeir Jón Ásgeir Jóhannesson og Björgólfur Thor Björgólfsson. Þessi umræða um sannleiksnefnd er að mörgu leyti sérstök, rannsóknarnefnd Alþingis var sannleiksnefnd með víðtækar rannsóknarheimildir. Mér virðist liggja í augum uppi að margir þeirra sem tala fyrir sannleiksnefnd gera það vegna þess að þeir hafa persónulegra eða pólitískra hagsmuna að gæta. Viðkomandi eru ósammála rannsóknarnefndinni og vilja rétta sinn hlut. Allir sem í hlut eiga geta auðvitað gert það í ræðu og riti, tveir fyrrverandi ráðherrar hafa þegar skrifað bækur og sagt sína hlið á málunum og fleiri munu eflaust gera það í framtíðinni. Einn af þeim sem báru vitni fyrir Landsdómi hefur heilt dagblað til skrifa söguna samkvæmt sínu höfði. Það virðist því ekkert vanta upp á að fólk komi sinni hlið á málum á framfæri hafi það áhuga á. Það eru hins vegar sterkari rök gegn sannleiksnefnd en ofangreind. Eitt af vitnum Landsdóms var nýlega dæmt til refsingar vegna máls tengdu hruninu og þrjú vitni hafa verið úrskurðuð í gæsluvarðhald að kröfu sérstaks saksóknara. Ef valkosturinn var, svo notað sé orðalag Ingibjargar Sólrúnar, refsifarvegur eða sannleiksnefnd, þá má ljóst vera að valkostirnir áttu við um fleiri en fyrrverandi ráðherra. Þeir sem telja að sannleiksnefnd hafi verið valkostur við Landsdóm eru einnig að færa rök fyrir því að sannleiksnefnd hafi verið valkostur við sérstakan saksóknara. Rannsóknarnefndin fjallaði um fjölmörg mál sem vísað var til sérstaks saksóknara. Væri ekki eðlilegt að fjalla um þau mál og önnur sem saksóknarinn fjallar um í sannleiksnefnd frekar en fyrir dómstólum? Sannleiksnefnd var því að mínu viti enginn valkostur við Landsdóm. Valkostir Alþingis voru þeir hvort ákæra ætti ráðherra eða ekki. Um þessa valkosti má deila, en sannleiksnefnd er ekki vel ígrundað innlegg í þær deilur. Rannsóknarnefnd Alþings lauk störfum vorið 2010, enn eiga margir erfitt með að sætta sig við þann heldur dapurlega sannleika sem hún bar á borð. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er mörgum lesendum Vísis slétt sama um afkomu sína og velferð? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Tökum Viktor á þetta og enn lengra Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn Skoðun Hvers eiga Vestfirðingar að gjalda? Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Er óverðtryggða lánið að ganga frá fjölskyldunni? Alma Björk Ástþórsdóttir Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Áhugaverðar ákvarðanir Sigurður Ingi Friðleifsson Skoðun Skoðun Skoðun Er óverðtryggða lánið að ganga frá fjölskyldunni? Alma Björk Ástþórsdóttir skrifar Skoðun Tökum Viktor á þetta og enn lengra Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Er mörgum lesendum Vísis slétt sama um afkomu sína og velferð? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vetur að vori - stuðningur eftir óveður Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Er þensla vegna íbúðauppbyggingar? Jónas Atli Gunnarsson skrifar Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Drasl Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis um bankahrunið segir meðal annars: „Í skýrslum ráðherra og fyrirsvarsmanna ríkisstofnana fyrir rannsóknarnefnd Alþingis vísaði hver á annan um athafnaskyldu og enginn gekkst við ábyrgð.“ Þessi orð geta eins átt við um vitnaleiðslur fyrir Landsdómi. Fátt nýtt kom þar fram og ekkert sem breytir þeirri mynd sem dregin er upp í skýrslu rannsóknarnefndarinnar. „Ég vissi ekkert, ég gat ekkert gert, ég mátti ekkert gera“, var tónninn hjá flestum þeim sem báru vitni. Yfir þessi mál er farið í skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis og myndar hún góðan grundvöll fyrir málefnalega umræðu um athafnir og athafnaleysi stjórnvalda. Það þarf ekki að koma á óvart að nýjar upplýsingar eða „nýr sannleikur“ hafi ekki komið fram hjá Landsdómi. Hlutverk dómstóla er að úrskurða um tiltekin og jafnan þröngt skilgreind ákæruefni, hvort tiltekin atburðarrás sé andstæð tilteknum ákvæðum laga. Landsdómur getur því aldrei orðið „uppgjör“ við hrunið almennt séð, heldur aðeins og eingöngu svar við þeirri spurningu hvort tiltekið athafnaleysi ráðherra varðaði við lög. Þetta þrönga hlutverk Landsdóms hefur orðið þó nokkrum tilefni til þess að álykta sem svo að sérstök sannleiksnefnd hefði verið betri kostur til að gera upp hrunið. Þetta er til dæmis síðbúin skoðun Ögmundar Jónassonar ráðherra og Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur, fyrrverandi ráðherra. Ýmsir útrásarvíkingar eru einnig hlynntir sannleiksnefnd, meðal annars þeir Jón Ásgeir Jóhannesson og Björgólfur Thor Björgólfsson. Þessi umræða um sannleiksnefnd er að mörgu leyti sérstök, rannsóknarnefnd Alþingis var sannleiksnefnd með víðtækar rannsóknarheimildir. Mér virðist liggja í augum uppi að margir þeirra sem tala fyrir sannleiksnefnd gera það vegna þess að þeir hafa persónulegra eða pólitískra hagsmuna að gæta. Viðkomandi eru ósammála rannsóknarnefndinni og vilja rétta sinn hlut. Allir sem í hlut eiga geta auðvitað gert það í ræðu og riti, tveir fyrrverandi ráðherrar hafa þegar skrifað bækur og sagt sína hlið á málunum og fleiri munu eflaust gera það í framtíðinni. Einn af þeim sem báru vitni fyrir Landsdómi hefur heilt dagblað til skrifa söguna samkvæmt sínu höfði. Það virðist því ekkert vanta upp á að fólk komi sinni hlið á málum á framfæri hafi það áhuga á. Það eru hins vegar sterkari rök gegn sannleiksnefnd en ofangreind. Eitt af vitnum Landsdóms var nýlega dæmt til refsingar vegna máls tengdu hruninu og þrjú vitni hafa verið úrskurðuð í gæsluvarðhald að kröfu sérstaks saksóknara. Ef valkosturinn var, svo notað sé orðalag Ingibjargar Sólrúnar, refsifarvegur eða sannleiksnefnd, þá má ljóst vera að valkostirnir áttu við um fleiri en fyrrverandi ráðherra. Þeir sem telja að sannleiksnefnd hafi verið valkostur við Landsdóm eru einnig að færa rök fyrir því að sannleiksnefnd hafi verið valkostur við sérstakan saksóknara. Rannsóknarnefndin fjallaði um fjölmörg mál sem vísað var til sérstaks saksóknara. Væri ekki eðlilegt að fjalla um þau mál og önnur sem saksóknarinn fjallar um í sannleiksnefnd frekar en fyrir dómstólum? Sannleiksnefnd var því að mínu viti enginn valkostur við Landsdóm. Valkostir Alþingis voru þeir hvort ákæra ætti ráðherra eða ekki. Um þessa valkosti má deila, en sannleiksnefnd er ekki vel ígrundað innlegg í þær deilur. Rannsóknarnefnd Alþings lauk störfum vorið 2010, enn eiga margir erfitt með að sætta sig við þann heldur dapurlega sannleika sem hún bar á borð.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun