Hugleiðingar að loknum Hönnunarmars 2011 7. maí 2011 08:00 Ég naut þess á dögunum að vera viðstaddur opnun sýningar á íslenskri hönnun sem fram fór í gömlu netagerðarhúsnæði vestur á Granda á annarri hæð í lyftu-lausu húsi. Sýnt var á stórum fleti margskonar hlutir, húsgögn og ýmsir nytjahlutir. Ég fór fremur hratt yfir, enda ekki margir hlutir sem sérstaklega vöktu athygli mína fyrir góða og áhugaverða hönnun. Á meðan ég var staddur á sýningunni átti ég símtal við kollega minn og samstarfsmann Pétur B. Lúthersson húsgagna- og innanhússarkitekt sem spurði mig frétta af sýningunni. Ég svaraði honum á þann veg „að þetta minnti mig helst á vorsýningu frá hönnunarskóla okkar í Kaupmannahöfn á árunum 1963-64“. Síðan ég gaf þetta svar hefur það sótt sífellt meira á mig hvort ég hafi svarað alveg út í bláinn, eða verið að gera lítið úr því mikla starfi sem þátttakendur sýningarinnar höfðu lagt á sig. Niðurstaða mín er að ekki hafi svo verið. Ég kemst hinsvegar að þeirri niðurstöðu að hér á landi hafi orðið gríðarleg stöðnun í mörgum greinum hönnunar og þá einkum húsgagna. Það eru þó sem betur fer undantekningar á þessu því hlutur eldri hönnuða hefur staðið sína vakt og nokkrir yngri hönnuðir, einkum konur, hafa staðið sig vel. En hvað hefur þá brugðist. Ekki vantar það að stofnaður hafi verið Listaháskóli og einstaklingum með starfsheitið „listamaður“ fjölgað. Ég tel mig verða mjög varan við að ýmis atriði í námi yngri hönnuða virðast látin reka á reiðanum. Eitt þeirra mikilvægasta er handverkið og þekking á efninu sem ætlað er að vinna úr. Margt hefur breyst í þeim efnum á síðari árum bæði í námskrám og framkvæmd. Eitt af því sem ég saknaði mjög á umræddri sýningu var handverkið. Ég hef tekið eftir því að í greinum sem skrifaðar hafa verið um sýninguna er vitnað m.a. til dansks fyrirtækis sem nánast hafi viljað gera hér ein allsherjarinnkaup á góðum hugmyndum til framleiðslu erlendis. Í þessu samhengi vil ég benda á þá staðreynd að Danir hafa ávallt lagt áherslu á að góðri hönnun fylgi listahandverk. Nú er ekki svo að við Íslendingar ekki eigum góða handverksmenn þó ekki hafi verið hlúð að þeirri grein listiðna. Það er einnig svo að okkur hefur borið gæfa til að varðveita þennan þátt í afbragðsgóðum verkmenntaskólum svo sem Tækniskóla Íslands (áður Iðnskólanum í Reykjavík) og Iðnskóla Hafnarfjarðar. Mér er reyndar ekki kunnugt um hvort eitthvert samstarf sé milli skóla svo sem þessara tveggja og Listaháskóla Íslands. Ef svo er ekki, mætti leysa úr brýnni þörf. Þetta væri t.d. hægt að gera með aðstoð við gerð frumsmíða. Það hafa dæmin sannað að ef þú þekkir takmörk þín og möguleika áttu auðveldara með að vinna hönnun þinni brautargengi. Ég tel t.d. að ein megin ástæða fyrir góðu gengi fata- og textilhönnunar sé sá arfur sem ungt fólk fær nánast með móðurmjólkinni þar sem listhneigð og listahandverk íslenskra kvenna fer saman. Að þessu ættu skólayfirvöld að huga, m.a. að stuðla að auknum tengslum milli skólastofnana þannig, að ef einn skólinn getur boðið upp á starf sem hinn getur ekki þá að virkja sameiginlegan styrk beggja. Við opnun framangreindrar sýningar flutti Katrín Júlíusdóttir iðnaðarráðherra ræðu þar sem hún færði rök fyrir því að störf við hönnun skiptu þjóðarbúið verulegu máli. Þetta eru reyndar ekki ný sannindi en hafa ekki verið dregin fram í dagsljósið fyrr. Síðan Ísland gekk í EFTA hafa nánast öll fyrirtæki sem starfað hafa við smíði húsgagna lagst af. Land sem hefur efni á því að fara þannig með fjöreggið ætti að skoða hug sinn um að styrkja vel við smíði frumgerða og á þann hátt að snúa dæminu við, þannig að besta hönnunin sé framleidd hér heima og aflað markaða fyrir vöruna. Andvaraleysi og skortur á rökstuddri gagnrýni er eitt þeirra atriða sem háir okkur Íslendingum. Við göngum um með lokuð augun og látum bera á borð fyrir okkur nánast hvað sem er. Ég vil því að lokum gera kröfu til þess, að menn gangi um sali hönnunar og skóla með opnum gagnrýnum augum svo gera megi góðar hugmyndir og hluti betri. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein HönnunarMars Mest lesið Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun #BLESSMETA – fyrsta grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Dáleiðsla er ímyndun ein Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Ég naut þess á dögunum að vera viðstaddur opnun sýningar á íslenskri hönnun sem fram fór í gömlu netagerðarhúsnæði vestur á Granda á annarri hæð í lyftu-lausu húsi. Sýnt var á stórum fleti margskonar hlutir, húsgögn og ýmsir nytjahlutir. Ég fór fremur hratt yfir, enda ekki margir hlutir sem sérstaklega vöktu athygli mína fyrir góða og áhugaverða hönnun. Á meðan ég var staddur á sýningunni átti ég símtal við kollega minn og samstarfsmann Pétur B. Lúthersson húsgagna- og innanhússarkitekt sem spurði mig frétta af sýningunni. Ég svaraði honum á þann veg „að þetta minnti mig helst á vorsýningu frá hönnunarskóla okkar í Kaupmannahöfn á árunum 1963-64“. Síðan ég gaf þetta svar hefur það sótt sífellt meira á mig hvort ég hafi svarað alveg út í bláinn, eða verið að gera lítið úr því mikla starfi sem þátttakendur sýningarinnar höfðu lagt á sig. Niðurstaða mín er að ekki hafi svo verið. Ég kemst hinsvegar að þeirri niðurstöðu að hér á landi hafi orðið gríðarleg stöðnun í mörgum greinum hönnunar og þá einkum húsgagna. Það eru þó sem betur fer undantekningar á þessu því hlutur eldri hönnuða hefur staðið sína vakt og nokkrir yngri hönnuðir, einkum konur, hafa staðið sig vel. En hvað hefur þá brugðist. Ekki vantar það að stofnaður hafi verið Listaháskóli og einstaklingum með starfsheitið „listamaður“ fjölgað. Ég tel mig verða mjög varan við að ýmis atriði í námi yngri hönnuða virðast látin reka á reiðanum. Eitt þeirra mikilvægasta er handverkið og þekking á efninu sem ætlað er að vinna úr. Margt hefur breyst í þeim efnum á síðari árum bæði í námskrám og framkvæmd. Eitt af því sem ég saknaði mjög á umræddri sýningu var handverkið. Ég hef tekið eftir því að í greinum sem skrifaðar hafa verið um sýninguna er vitnað m.a. til dansks fyrirtækis sem nánast hafi viljað gera hér ein allsherjarinnkaup á góðum hugmyndum til framleiðslu erlendis. Í þessu samhengi vil ég benda á þá staðreynd að Danir hafa ávallt lagt áherslu á að góðri hönnun fylgi listahandverk. Nú er ekki svo að við Íslendingar ekki eigum góða handverksmenn þó ekki hafi verið hlúð að þeirri grein listiðna. Það er einnig svo að okkur hefur borið gæfa til að varðveita þennan þátt í afbragðsgóðum verkmenntaskólum svo sem Tækniskóla Íslands (áður Iðnskólanum í Reykjavík) og Iðnskóla Hafnarfjarðar. Mér er reyndar ekki kunnugt um hvort eitthvert samstarf sé milli skóla svo sem þessara tveggja og Listaháskóla Íslands. Ef svo er ekki, mætti leysa úr brýnni þörf. Þetta væri t.d. hægt að gera með aðstoð við gerð frumsmíða. Það hafa dæmin sannað að ef þú þekkir takmörk þín og möguleika áttu auðveldara með að vinna hönnun þinni brautargengi. Ég tel t.d. að ein megin ástæða fyrir góðu gengi fata- og textilhönnunar sé sá arfur sem ungt fólk fær nánast með móðurmjólkinni þar sem listhneigð og listahandverk íslenskra kvenna fer saman. Að þessu ættu skólayfirvöld að huga, m.a. að stuðla að auknum tengslum milli skólastofnana þannig, að ef einn skólinn getur boðið upp á starf sem hinn getur ekki þá að virkja sameiginlegan styrk beggja. Við opnun framangreindrar sýningar flutti Katrín Júlíusdóttir iðnaðarráðherra ræðu þar sem hún færði rök fyrir því að störf við hönnun skiptu þjóðarbúið verulegu máli. Þetta eru reyndar ekki ný sannindi en hafa ekki verið dregin fram í dagsljósið fyrr. Síðan Ísland gekk í EFTA hafa nánast öll fyrirtæki sem starfað hafa við smíði húsgagna lagst af. Land sem hefur efni á því að fara þannig með fjöreggið ætti að skoða hug sinn um að styrkja vel við smíði frumgerða og á þann hátt að snúa dæminu við, þannig að besta hönnunin sé framleidd hér heima og aflað markaða fyrir vöruna. Andvaraleysi og skortur á rökstuddri gagnrýni er eitt þeirra atriða sem háir okkur Íslendingum. Við göngum um með lokuð augun og látum bera á borð fyrir okkur nánast hvað sem er. Ég vil því að lokum gera kröfu til þess, að menn gangi um sali hönnunar og skóla með opnum gagnrýnum augum svo gera megi góðar hugmyndir og hluti betri.
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar