Misnotkun talna um framandi tegundir 7. febrúar 2011 10:45 Nokkrir félagar í Vistfræðifélagi Íslands hafa á undanförnum dögum haldið uppi vörnum á síðum Fréttablaðsins og Vísi.is fyrir frumvarp til laga um breytingar á náttúruverndalögum, einkum þeim kafla laganna sem lýtur að ágengum framandi lífverum. Er þar m.a. staðhæft að frumvarpið, verði það að lögum, verði mikil réttarbót fyrir verndun lífríkis og að það byggi á „reynslu af ágengum framandi lífverum hérlendis og erlendis". Eru tilfærð töluleg gögn í því sambandi sem full ástæða er að staldra við og kanna ofan í kjölinn. Í grein Menju von Schmalensee í Fréttablaðinu 31. janúar nefnir hún: „þá staðreynd að samanlögð reynsla af hundruðum þúsunda framandi tegunda sem finna má á heimsvísu hefur sýnt að u.þ.b. 10% þeirra taka upp á því að verða ágengar, þ.e. valda umhverfislegu eða efnahagslegu tjóni." Hér er hún að vitna til 15 ára gamallar greinar Bretanna Williamson og Fitter (The varying success of invaders. Ecology 77 (1996):1661-1666.). Í þeirri grein stendur reyndar ekki að 10% framandi tegunda taki upp á því að valda umhverfislegu og efnahagslegu tjóni, heldur að 10% þeirra geti fjölgað sér í nýjum heimkynnum og af þeim verði 10%, það er 1% af heildinni, skaðvaldar eða að öðru leyti til einhverra leiðinda. Hér er því ranglega vitnað til heimildar og eru það talsvert alvarleg afglöp af hálfu vísindamanns. Ósagt skal látið hve áreiðanleg þessi „10% af 10% regla" Williamson og Fitter er, með öðrum orðum hve vel hún þolir samanburð við raunveruleikann. Höfundarnir viðurkenna að þessi hlutfallstala sé breytileg eftir heimssvæðum og liggi hugsanlega á bilinu 5%-20%. Þar til viðbótar sé sjálf merking hugtaksins „ágeng lífvera" fremur huglæg og þar af leiðandi óskýr og loðin, sem aftur gerir skilgreiningu aðfluttra lífvera í slíkan flokk erfiðan. Í grein sinni víkur Menja einnig að gríðarlegu fjárhagslegu tjóni sem ágengar framandi lífverur valda á heimsvísu. Hún heldur fram að tjónið nemi 1,4 billjón bandaríkjadollara „í þeim löndum sem það [hefur] verið metið". Í grein sinni í Fréttablaðinu 1. febrúar gerir Guðmundur Ingi Guðbrandsson þetta sama fjárhagslega tjón að umtalsefni og staðhæfir að það nemi „meira en 5% af vergri heimsframleiðslu". Í báðum tilvikum eru greinarhöfundar að vitna til sömu tölu sem fengin er frá Pimentel og meðhöfundum (Economic and environmental threats of alein plant, animal and microbe invasions. Agriculture, Ecosystems and Environment 84 (2001): 1-20). Pimentel og félagar gerðu tilraun til að meta, í sex ríkjum; Bandaríkjunum, Bretlandi, Suður Afríku, Ástralíu, Indlandi og Brasilíu, allan hugsanlegan efnahagslegan og umhverfislegan kostnað (tjón) sem stafað gæti af ágengum framandi lífverum (sjá skífurit). Í mati þeirra voru allir smitsjúkdómar meðal manna (s.s. eyðni, malaría, kólera, o.s.frv.) teknir með í reikninginn auk búfjár- og plöntusjúkdóma. Voru þeir samanlagt taldir valda um 31% af heildartjóninu. Um fjórðungur tjóns var af völdum hryggdýra, t.d. hundum sem bíta eigendur sína og heimilisköttum sem drepa smáfugla (hver smáfugl er verðlagður á $30!), en langstærstur hluti þess (um 17% af heildinni) var af rottum. Í því sambandi má nefna að ekki var tekið tillit til ágóðans af því þegar kettir drepa rottur og draga þar með úr tjóni. Skordýr og önnur smádýr voru talin valda um 15 % af tjóninu. Plöntur voru taldar valda rúmlega 28% heildartjóns af völdum framandi lífvera í heiminum, nær eingöngu sem illgresi á ræktuðu landi. Athyglisvert er að einungis 0,05% af áætluðu tjóni var umhverfistjón (þ.e. utan landbúnaðar) af völdum plantna. Aðferðafræði Pimentels og félaga við að meta umrætt tjón hefur sætt mikilli gagnrýni, enda byggir hún á heimildum sem eru misjafnar að gæðum. En ef við gefum okkur að mark sé takandi á útreikningum Pimentels og gefum okkur jafnframt að hægt sé að áætla að á Íslandi valdi framandi plöntur samsvarandi umhverfistjóni (utan landbúnaðar) og í öðrum heimshlutum, það er 0,05% af 5% af vergri landsframleiðslu, sem var kr 1500 milljarðar árið 2009, erum við að tala um 37,5 milljónir íslenskra króna. Umhverfisskaði af völdum framandi plantna er sem sagt kr. 125 á mann á ári. Ef við erum með 10 þúsund tegundir trjáa, runna og skrautjurta í ræktun, erum við um leið að fóstra 1000 nöðrur við brjóst okkar? Og ef við yfirfærum 5%-hagtöluna á íslenskan raunveruleika, gætum við hækkað verga þjóðarframleiðslu um 5% á ári með því að setja innflutningi plantna til skógræktar og garðyrkju þröngar skorður? Hvort tveggja er fjarri sanni, enda er ljóst af framansögðu, að með því væri verið að hengja bakara fyrir smið. Ræktun framandi plantna tengist með engum hætti rottugangi, sjúkdómum manna og búfjár, né heldur hundsbiti eða fugladrápi katta.Til þess að fá rétta heildarmynd verður að auki að leggja saman kostnað og ávinning af framandi tegundum til að fá út nettókostnað sem „framandi ágengar tegundir" valda mannkyni og lífríki. Staðhæfingin um að tjón nemi 5% af vergri heimsframleiðslu er gróf einföldun, og að 10% framandi lífvera gerist skaðvaldar og ógnvaldar er afbökun sannleikans. Gera verður þá kröfu til þeirra sem vilja nota þessar tilteknu prósentutölur sem vísindaleg rök fyrir því að leggja lamandi hönd skrifræðis og eftirlitsstjórnvalds á allt ræktunarstarf í landinu, að þeir kanni betur heimildir sínar en raun ber vitni og afbaki þær ekki. Dr. Aðalsteinn Sigurgeirsson, forstöðumaður Rannsóknastðvar Skógræktar ríkisins, Mógilsá.Dr. Þröstur Eysteinsson, sviðsstjóri Þjóðskóganna, Skógrækt ríkisins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal skrifar Sjá meira
Nokkrir félagar í Vistfræðifélagi Íslands hafa á undanförnum dögum haldið uppi vörnum á síðum Fréttablaðsins og Vísi.is fyrir frumvarp til laga um breytingar á náttúruverndalögum, einkum þeim kafla laganna sem lýtur að ágengum framandi lífverum. Er þar m.a. staðhæft að frumvarpið, verði það að lögum, verði mikil réttarbót fyrir verndun lífríkis og að það byggi á „reynslu af ágengum framandi lífverum hérlendis og erlendis". Eru tilfærð töluleg gögn í því sambandi sem full ástæða er að staldra við og kanna ofan í kjölinn. Í grein Menju von Schmalensee í Fréttablaðinu 31. janúar nefnir hún: „þá staðreynd að samanlögð reynsla af hundruðum þúsunda framandi tegunda sem finna má á heimsvísu hefur sýnt að u.þ.b. 10% þeirra taka upp á því að verða ágengar, þ.e. valda umhverfislegu eða efnahagslegu tjóni." Hér er hún að vitna til 15 ára gamallar greinar Bretanna Williamson og Fitter (The varying success of invaders. Ecology 77 (1996):1661-1666.). Í þeirri grein stendur reyndar ekki að 10% framandi tegunda taki upp á því að valda umhverfislegu og efnahagslegu tjóni, heldur að 10% þeirra geti fjölgað sér í nýjum heimkynnum og af þeim verði 10%, það er 1% af heildinni, skaðvaldar eða að öðru leyti til einhverra leiðinda. Hér er því ranglega vitnað til heimildar og eru það talsvert alvarleg afglöp af hálfu vísindamanns. Ósagt skal látið hve áreiðanleg þessi „10% af 10% regla" Williamson og Fitter er, með öðrum orðum hve vel hún þolir samanburð við raunveruleikann. Höfundarnir viðurkenna að þessi hlutfallstala sé breytileg eftir heimssvæðum og liggi hugsanlega á bilinu 5%-20%. Þar til viðbótar sé sjálf merking hugtaksins „ágeng lífvera" fremur huglæg og þar af leiðandi óskýr og loðin, sem aftur gerir skilgreiningu aðfluttra lífvera í slíkan flokk erfiðan. Í grein sinni víkur Menja einnig að gríðarlegu fjárhagslegu tjóni sem ágengar framandi lífverur valda á heimsvísu. Hún heldur fram að tjónið nemi 1,4 billjón bandaríkjadollara „í þeim löndum sem það [hefur] verið metið". Í grein sinni í Fréttablaðinu 1. febrúar gerir Guðmundur Ingi Guðbrandsson þetta sama fjárhagslega tjón að umtalsefni og staðhæfir að það nemi „meira en 5% af vergri heimsframleiðslu". Í báðum tilvikum eru greinarhöfundar að vitna til sömu tölu sem fengin er frá Pimentel og meðhöfundum (Economic and environmental threats of alein plant, animal and microbe invasions. Agriculture, Ecosystems and Environment 84 (2001): 1-20). Pimentel og félagar gerðu tilraun til að meta, í sex ríkjum; Bandaríkjunum, Bretlandi, Suður Afríku, Ástralíu, Indlandi og Brasilíu, allan hugsanlegan efnahagslegan og umhverfislegan kostnað (tjón) sem stafað gæti af ágengum framandi lífverum (sjá skífurit). Í mati þeirra voru allir smitsjúkdómar meðal manna (s.s. eyðni, malaría, kólera, o.s.frv.) teknir með í reikninginn auk búfjár- og plöntusjúkdóma. Voru þeir samanlagt taldir valda um 31% af heildartjóninu. Um fjórðungur tjóns var af völdum hryggdýra, t.d. hundum sem bíta eigendur sína og heimilisköttum sem drepa smáfugla (hver smáfugl er verðlagður á $30!), en langstærstur hluti þess (um 17% af heildinni) var af rottum. Í því sambandi má nefna að ekki var tekið tillit til ágóðans af því þegar kettir drepa rottur og draga þar með úr tjóni. Skordýr og önnur smádýr voru talin valda um 15 % af tjóninu. Plöntur voru taldar valda rúmlega 28% heildartjóns af völdum framandi lífvera í heiminum, nær eingöngu sem illgresi á ræktuðu landi. Athyglisvert er að einungis 0,05% af áætluðu tjóni var umhverfistjón (þ.e. utan landbúnaðar) af völdum plantna. Aðferðafræði Pimentels og félaga við að meta umrætt tjón hefur sætt mikilli gagnrýni, enda byggir hún á heimildum sem eru misjafnar að gæðum. En ef við gefum okkur að mark sé takandi á útreikningum Pimentels og gefum okkur jafnframt að hægt sé að áætla að á Íslandi valdi framandi plöntur samsvarandi umhverfistjóni (utan landbúnaðar) og í öðrum heimshlutum, það er 0,05% af 5% af vergri landsframleiðslu, sem var kr 1500 milljarðar árið 2009, erum við að tala um 37,5 milljónir íslenskra króna. Umhverfisskaði af völdum framandi plantna er sem sagt kr. 125 á mann á ári. Ef við erum með 10 þúsund tegundir trjáa, runna og skrautjurta í ræktun, erum við um leið að fóstra 1000 nöðrur við brjóst okkar? Og ef við yfirfærum 5%-hagtöluna á íslenskan raunveruleika, gætum við hækkað verga þjóðarframleiðslu um 5% á ári með því að setja innflutningi plantna til skógræktar og garðyrkju þröngar skorður? Hvort tveggja er fjarri sanni, enda er ljóst af framansögðu, að með því væri verið að hengja bakara fyrir smið. Ræktun framandi plantna tengist með engum hætti rottugangi, sjúkdómum manna og búfjár, né heldur hundsbiti eða fugladrápi katta.Til þess að fá rétta heildarmynd verður að auki að leggja saman kostnað og ávinning af framandi tegundum til að fá út nettókostnað sem „framandi ágengar tegundir" valda mannkyni og lífríki. Staðhæfingin um að tjón nemi 5% af vergri heimsframleiðslu er gróf einföldun, og að 10% framandi lífvera gerist skaðvaldar og ógnvaldar er afbökun sannleikans. Gera verður þá kröfu til þeirra sem vilja nota þessar tilteknu prósentutölur sem vísindaleg rök fyrir því að leggja lamandi hönd skrifræðis og eftirlitsstjórnvalds á allt ræktunarstarf í landinu, að þeir kanni betur heimildir sínar en raun ber vitni og afbaki þær ekki. Dr. Aðalsteinn Sigurgeirsson, forstöðumaður Rannsóknastðvar Skógræktar ríkisins, Mógilsá.Dr. Þröstur Eysteinsson, sviðsstjóri Þjóðskóganna, Skógrækt ríkisins.
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun