Páll Baldvin Baldvinsson: Hugsað til kartöflubænda 16. apríl 2010 06:00 Þessa dagana eru kartöflubændur þungstígir. Öskulag er lagst á garðana austurfrá og enn ekki ljóst hvaða áhrif efnasamsetning öskunnar hefur á yfirborðslag moldarinnar. Utan öskufallssvæða eru kartöflubændur að gíra sig upp og farnir að huga að útsæði vorsins. Köld jörðin býður brátt upp á ruðning, mólendin gömlu munu að venju ýta upp grjóti sem liggur í djúpinu og leitar upp þegar frostið þýðir og klakinn fer úr jörð. Sandgarðarnir þurfa sína endurnýjun og þar sem ræktun hefur staðið lengi djúpum rótum verða menn að flytja skákir svo jarðvegurinn standi undir jarðeplarækt að gagni. Kartöflurækt er kúnst. Ekki vilja menn sitja uppi með gríðarleg grös og ekkert undir. Og allt byggist þetta í upphafinu: almennilegu útsæði. Nú bý ég svo vel að eiga þokkalegt útsæði. Geymslur undir útsæði eru vandamál nú til dags og líkastil þarf maður að finna sér hól og gera sér geymslu. Hitastig jafnvel á köldustu stöðum er of hátt og ekki má heldur frysta. Og svo eru það tegundirnar: kartöflumenn vita að það er ekki sama kartafla og kartafla. Helga, Gullauga, Rauðar - svo ekki sé talað um exótískar sortir eins og þær bláu eða möndlulaga kartöflur: allt eru þetta spennandi tegundir. Að ógleymdum Bintje, Eyvindi og Premier. Og fyrr en varir detta áhugasamir ofan í litteratúrinn og svo er tekið að skiptast á ráðum: pælingar geta orðið miklar og kalla á huggulegheit í spjallinu, kökur, kaffi og kúnstpásur. Það er smuga að komast í skipti og þá er eins gott að eiga eitthvað til skiptanna, menn láta ógjarnan poka af útsæði nema fá eitthvað fyrir sinn snúð. Ef í þrautir rekur má fara í bankafyrirtækin á grænmetismarkaði nú eða þá sem enn standa uppréttir á hlaupareikningnum og með báða fætur á jörðinni í eiginfjárstöðu í öðrum fyrirtækjum og kaupa sér útsæði. Þá bíður mörkin andandi af jarðgufum. Við sem höfum aðgang að skika erum mikið að hugsa þessa dagana. Tíðindin að austan kunna að þýða felli í kartöflurækt innanlands og þá er spurning hvort sveitarfélög utan öskusvæða hafa vit á að opna stór garðflæmi innan sinna marka til að hefja stórfellda kartöflurækt á vegum almennings. Margt bendir raunar til að búhyggnir finni sér spildu: nú þegar samdráttur er að aukast innanlands er um að gera að fólk finni sér verkefni við hæfi og fátt er hollara en að rækta ofan í sig, jarðeplin, rófur og annan jarðargóða, reyta arfann á fjórum undan háum grösum og loks finna fögnuð að tína upp úr moldinni glóandi eplin. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Páll Baldvin Baldvinsson Kartöflurækt Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Halldór 20.04.2024 Halldór Fyrirliði Íslands Helena Ólafsdóttir Skoðun Samkvæmt Umboðsmanni Alþingis eru lög um hvalveiðar úrelt Henry Alexander Henrysson Skoðun Laskað stýri, léleg vél og lekur bátur Sigurður Páll Jónsson Skoðun #Katrín er minn forseti Elín Hirst Skoðun Fé, fæða og fjármálaáætlun Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir Skoðun Má brjóta lög? Sigríður Ólafsdóttir Skoðun Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir Skoðun Um sjálfstæði þjóðar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Kjósum Helgu Þórisdóttur Ragnheiður Stefánsdóttir Skoðun
Þessa dagana eru kartöflubændur þungstígir. Öskulag er lagst á garðana austurfrá og enn ekki ljóst hvaða áhrif efnasamsetning öskunnar hefur á yfirborðslag moldarinnar. Utan öskufallssvæða eru kartöflubændur að gíra sig upp og farnir að huga að útsæði vorsins. Köld jörðin býður brátt upp á ruðning, mólendin gömlu munu að venju ýta upp grjóti sem liggur í djúpinu og leitar upp þegar frostið þýðir og klakinn fer úr jörð. Sandgarðarnir þurfa sína endurnýjun og þar sem ræktun hefur staðið lengi djúpum rótum verða menn að flytja skákir svo jarðvegurinn standi undir jarðeplarækt að gagni. Kartöflurækt er kúnst. Ekki vilja menn sitja uppi með gríðarleg grös og ekkert undir. Og allt byggist þetta í upphafinu: almennilegu útsæði. Nú bý ég svo vel að eiga þokkalegt útsæði. Geymslur undir útsæði eru vandamál nú til dags og líkastil þarf maður að finna sér hól og gera sér geymslu. Hitastig jafnvel á köldustu stöðum er of hátt og ekki má heldur frysta. Og svo eru það tegundirnar: kartöflumenn vita að það er ekki sama kartafla og kartafla. Helga, Gullauga, Rauðar - svo ekki sé talað um exótískar sortir eins og þær bláu eða möndlulaga kartöflur: allt eru þetta spennandi tegundir. Að ógleymdum Bintje, Eyvindi og Premier. Og fyrr en varir detta áhugasamir ofan í litteratúrinn og svo er tekið að skiptast á ráðum: pælingar geta orðið miklar og kalla á huggulegheit í spjallinu, kökur, kaffi og kúnstpásur. Það er smuga að komast í skipti og þá er eins gott að eiga eitthvað til skiptanna, menn láta ógjarnan poka af útsæði nema fá eitthvað fyrir sinn snúð. Ef í þrautir rekur má fara í bankafyrirtækin á grænmetismarkaði nú eða þá sem enn standa uppréttir á hlaupareikningnum og með báða fætur á jörðinni í eiginfjárstöðu í öðrum fyrirtækjum og kaupa sér útsæði. Þá bíður mörkin andandi af jarðgufum. Við sem höfum aðgang að skika erum mikið að hugsa þessa dagana. Tíðindin að austan kunna að þýða felli í kartöflurækt innanlands og þá er spurning hvort sveitarfélög utan öskusvæða hafa vit á að opna stór garðflæmi innan sinna marka til að hefja stórfellda kartöflurækt á vegum almennings. Margt bendir raunar til að búhyggnir finni sér spildu: nú þegar samdráttur er að aukast innanlands er um að gera að fólk finni sér verkefni við hæfi og fátt er hollara en að rækta ofan í sig, jarðeplin, rófur og annan jarðargóða, reyta arfann á fjórum undan háum grösum og loks finna fögnuð að tína upp úr moldinni glóandi eplin.
