Kórvilla af Vestfjörðum? Jón Baldvin Hannibalsson skrifar 11. september 2008 07:00 En upp úr þessu var Guðjóni Friðrikssyni sagt upp og hrökklaðist hann þá til Ísafjarðar. Þar gerði hann sér lítið fyrir og hóf ofsóknir á hendur Jennu og Hreiðari sem barnabókahöfundum. Það voru hefndirnar. (Úr dagbók Matthíasar Johannessens, skálds.) Hér er eitthvað málum blandið, eins og reyndar hefur komið á daginn. Því fer víðs fjarri að Guðjón Friðriksson hafi „hrökklast" vestur á Ísafjörð. Ég get trútt um talað því að ég þurfti að hafa talsvert fyrir því að „véla" hann vestur á sínum tíma. Í „Tilhugalífi" (útg. 2002, bls. 264) lýsi ég því með eftirfarandi orðum: „Það var mikill happafengur þegar mér tókst að véla Guðjón Friðriksson og þáverandi konu hans, Þuríði Pétursdóttur, líffræðing, til að kenna við (Mennta)skólann. Ég man að ég heimsótti þau upp á háaloft að Austurstræti 14 í Reykjavík þar sem þau bjuggu þá. Þau komu því beint úr hjarta borgarinnar í útlegðina vestur og reyndust bæði prýðilega. Guðjón var ekki einasta skemmtilegur kennari í íslenskum fræðum og bókmenntum heldur líka stoð og stytta nemenda við útgáfustörf og reyndar einnig á leiksviði, þar sem hann lék meðal annars á móti Bryndisí við góðar undirtektir. Þuríður var kvenskörungur mikill og var fljótlega komin á bólakaf í bæjarmálin sem frambjóðandi Alþýðubandalagsins." En hvað með meintar ofsóknir á hendur Jennu og Hreiðari sem barnabókahöfundum? Að því er einnig vikið í „Tilhugalífi" þar sem fjallað er um árin okkar Bryndísar við Menntaskólann á Ísafirði. Aðalpersónan í því máli var upphaflega sögð vera Sigríður Dúna Kristmundsdóttir, doktor í mannfræði, síðar þingkona Kvennalistans, prófessor við Háskóla Íslands og núverandi sendifrú í Osló. Sigríður Dúna kenndi einn vetur við Menntaskólann á Ísafirði. Hún blandaðist alsaklaus inn í þetta mál eins og nánar er lýst í „Tilhugalífi" (bls. 265-66) undir fyrirsögninni „Að missa glæpinn". En Guðjón Friðriksson kom þar hvergi við sögu. Að missa glæpinn„Sigríður Dúna bauð upp á námskeið í íslenskum samtímabókmenntum sem valgrein. Á námskeiðinu var farið yfir sýnishorn af íslenskum barna- og unglingabókmenntum. Einn góðan veðurdag birtist heilsíðugrein í Þjóðviljanum undirrituð af nafngreindum nemendum við Menntaskólann á Ísafirði, þar sem veist var með harkalegri gagnrýni að þekktum höfundi unglingabókmennta. Í fyrirsögn var vísað til þess að taka bæri skemmdar bókmenntir af markaðnum, rétt eins og skemmdar appelsínur. Ekki leið á löngu þar til mér barst umburðarbréf frá menntamálaráðuneytinu út af þessu máli. Því fylgdi jafnframt tilkynning og greinargerð um yfirvofandi málshöfðun á hendur kennaranum fyrir meinta innrætingu og jafnvel meiðyrði um höfund unglingabókanna, sem væri brot á lögum og reglum um óhlutdrægni og háttvísi í kennslustofum sem reknar væru af íslenska ríkinu. Sjálfur var ég vel meðvitaður um hættuna á einhliða umfjöllun og vilhallri eða jafnvel beinlínis innrætingu öfgaskoðana, sérstaklega við kennslu í félagsvísindum og sögu, og vissi af slíkum dæmum í einstaka skólum. Ég þóttist hins vegar vita fullvel að Sigríður Dúna væri kvenna ólíklegust til að stunda slíka iðju eins og reyndar kom á daginn þegar ég hafði kynnt mér málið. Hún hafði ekki vitað af þessu frumkvæði nemenda, að birta ritsmíðina í Þjóðviljanum, og aldrei um hana fjallað. Loks barst mér stefna ásamt rökstuðningi fyrir sakargiftum frá Guðmundi Skaftasyni, hæstaréttarlögmanni, sem ég þekkti lítilsháttar til en fyrst og fremst sem skattasérfræðings. Ég tilkynnti menntamálaráðuneytinu að ég myndi verja málið sjálfur en þótti eftir atvikum rétt, áður en málflutningur hæfist í réttarsal, að skila greinargerð með málsvörn minni, bæði til ráðuneytisins og lögfræðingsins. Ég hlakkaði til að mæta fyrir rétti og reka þetta mál sem mig grunaði að gæti orðið hið skrautlegasta, ef ekki beinlínis skrautblóm í hnappagat íslenskrar réttvísi. Ég var farinn að kynna mér sögufrægan málflutning fyrir rétti í Suðurríkjum Bandaríkjanna sem spannst út af því að skólayfirvöld þar bönnuðu að kenna þróunarkenningu Darwins og kenndu sköpunarsögu biblíunnar í staðinn. Ég sá fyrir mér að þessi málarekstur allur myndi auka mjög hróður skólans og tryggja stóraukna aðsókn úr öllum landsfjórðungum því nemendur vildu auðvitað vera við nám þar sem svo alræmdir kennarar „spilltu" æskulýðnum og þar sem væri líf og fjör sem eftir væri tekið. Ég hafði dregið upp langan lista með nöfnum skálda og rithöfunda, sem ég hugðist kalla fyrir réttinn, og vekja athygli á, hvernig háttað væri kennslu, umfjöllun og túlkun á bókum þeirra í skólum landsins. Það olli mér því verulegum vonbrigðum þegar ég fékk hraðbréf í ábyrgðarpósti þar sem mér var tilkynnt að málið væri látið niður falla. Mér leið eins og „manninum sem missti glæpinn". Verðugt rannsóknarefniVið þetta er svo sem engu að bæta. En hvernig þessi uppákoma nokkurra nafngreindra nemenda við Menntaskólann á Ísafirði á áttunda áratugnum getur orðið tilefni til gróusagna um Guðjón Friðriksson er mér hulin ráðgáta. Er það ekki verðugt rannsóknarefni fyrir sagnfræðinga, sér í lagi þar sem sagnfræðingurinn Guðjón Friðriksson kemur þarna hvergi við sögu? - Höfundur var skólameistari við Menntaskólann á Ísafirði 1970-79. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Baldvin Hannibalsson Mest lesið 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal Skoðun Skoðun Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Sjá meira
En upp úr þessu var Guðjóni Friðrikssyni sagt upp og hrökklaðist hann þá til Ísafjarðar. Þar gerði hann sér lítið fyrir og hóf ofsóknir á hendur Jennu og Hreiðari sem barnabókahöfundum. Það voru hefndirnar. (Úr dagbók Matthíasar Johannessens, skálds.) Hér er eitthvað málum blandið, eins og reyndar hefur komið á daginn. Því fer víðs fjarri að Guðjón Friðriksson hafi „hrökklast" vestur á Ísafjörð. Ég get trútt um talað því að ég þurfti að hafa talsvert fyrir því að „véla" hann vestur á sínum tíma. Í „Tilhugalífi" (útg. 2002, bls. 264) lýsi ég því með eftirfarandi orðum: „Það var mikill happafengur þegar mér tókst að véla Guðjón Friðriksson og þáverandi konu hans, Þuríði Pétursdóttur, líffræðing, til að kenna við (Mennta)skólann. Ég man að ég heimsótti þau upp á háaloft að Austurstræti 14 í Reykjavík þar sem þau bjuggu þá. Þau komu því beint úr hjarta borgarinnar í útlegðina vestur og reyndust bæði prýðilega. Guðjón var ekki einasta skemmtilegur kennari í íslenskum fræðum og bókmenntum heldur líka stoð og stytta nemenda við útgáfustörf og reyndar einnig á leiksviði, þar sem hann lék meðal annars á móti Bryndisí við góðar undirtektir. Þuríður var kvenskörungur mikill og var fljótlega komin á bólakaf í bæjarmálin sem frambjóðandi Alþýðubandalagsins." En hvað með meintar ofsóknir á hendur Jennu og Hreiðari sem barnabókahöfundum? Að því er einnig vikið í „Tilhugalífi" þar sem fjallað er um árin okkar Bryndísar við Menntaskólann á Ísafirði. Aðalpersónan í því máli var upphaflega sögð vera Sigríður Dúna Kristmundsdóttir, doktor í mannfræði, síðar þingkona Kvennalistans, prófessor við Háskóla Íslands og núverandi sendifrú í Osló. Sigríður Dúna kenndi einn vetur við Menntaskólann á Ísafirði. Hún blandaðist alsaklaus inn í þetta mál eins og nánar er lýst í „Tilhugalífi" (bls. 265-66) undir fyrirsögninni „Að missa glæpinn". En Guðjón Friðriksson kom þar hvergi við sögu. Að missa glæpinn„Sigríður Dúna bauð upp á námskeið í íslenskum samtímabókmenntum sem valgrein. Á námskeiðinu var farið yfir sýnishorn af íslenskum barna- og unglingabókmenntum. Einn góðan veðurdag birtist heilsíðugrein í Þjóðviljanum undirrituð af nafngreindum nemendum við Menntaskólann á Ísafirði, þar sem veist var með harkalegri gagnrýni að þekktum höfundi unglingabókmennta. Í fyrirsögn var vísað til þess að taka bæri skemmdar bókmenntir af markaðnum, rétt eins og skemmdar appelsínur. Ekki leið á löngu þar til mér barst umburðarbréf frá menntamálaráðuneytinu út af þessu máli. Því fylgdi jafnframt tilkynning og greinargerð um yfirvofandi málshöfðun á hendur kennaranum fyrir meinta innrætingu og jafnvel meiðyrði um höfund unglingabókanna, sem væri brot á lögum og reglum um óhlutdrægni og háttvísi í kennslustofum sem reknar væru af íslenska ríkinu. Sjálfur var ég vel meðvitaður um hættuna á einhliða umfjöllun og vilhallri eða jafnvel beinlínis innrætingu öfgaskoðana, sérstaklega við kennslu í félagsvísindum og sögu, og vissi af slíkum dæmum í einstaka skólum. Ég þóttist hins vegar vita fullvel að Sigríður Dúna væri kvenna ólíklegust til að stunda slíka iðju eins og reyndar kom á daginn þegar ég hafði kynnt mér málið. Hún hafði ekki vitað af þessu frumkvæði nemenda, að birta ritsmíðina í Þjóðviljanum, og aldrei um hana fjallað. Loks barst mér stefna ásamt rökstuðningi fyrir sakargiftum frá Guðmundi Skaftasyni, hæstaréttarlögmanni, sem ég þekkti lítilsháttar til en fyrst og fremst sem skattasérfræðings. Ég tilkynnti menntamálaráðuneytinu að ég myndi verja málið sjálfur en þótti eftir atvikum rétt, áður en málflutningur hæfist í réttarsal, að skila greinargerð með málsvörn minni, bæði til ráðuneytisins og lögfræðingsins. Ég hlakkaði til að mæta fyrir rétti og reka þetta mál sem mig grunaði að gæti orðið hið skrautlegasta, ef ekki beinlínis skrautblóm í hnappagat íslenskrar réttvísi. Ég var farinn að kynna mér sögufrægan málflutning fyrir rétti í Suðurríkjum Bandaríkjanna sem spannst út af því að skólayfirvöld þar bönnuðu að kenna þróunarkenningu Darwins og kenndu sköpunarsögu biblíunnar í staðinn. Ég sá fyrir mér að þessi málarekstur allur myndi auka mjög hróður skólans og tryggja stóraukna aðsókn úr öllum landsfjórðungum því nemendur vildu auðvitað vera við nám þar sem svo alræmdir kennarar „spilltu" æskulýðnum og þar sem væri líf og fjör sem eftir væri tekið. Ég hafði dregið upp langan lista með nöfnum skálda og rithöfunda, sem ég hugðist kalla fyrir réttinn, og vekja athygli á, hvernig háttað væri kennslu, umfjöllun og túlkun á bókum þeirra í skólum landsins. Það olli mér því verulegum vonbrigðum þegar ég fékk hraðbréf í ábyrgðarpósti þar sem mér var tilkynnt að málið væri látið niður falla. Mér leið eins og „manninum sem missti glæpinn". Verðugt rannsóknarefniVið þetta er svo sem engu að bæta. En hvernig þessi uppákoma nokkurra nafngreindra nemenda við Menntaskólann á Ísafirði á áttunda áratugnum getur orðið tilefni til gróusagna um Guðjón Friðriksson er mér hulin ráðgáta. Er það ekki verðugt rannsóknarefni fyrir sagnfræðinga, sér í lagi þar sem sagnfræðingurinn Guðjón Friðriksson kemur þarna hvergi við sögu? - Höfundur var skólameistari við Menntaskólann á Ísafirði 1970-79.
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun