Gúrú prog-rokksins á Íslandi Egill Helgason skrifar 15. október 2005 00:01 Þegar ég var fjórtán eða fimmtán ára svæfði ég stelpurnar i mínum bekk á hljómsveitarkynningu í Hagaskóla. Það var kveikt á kertum og reykelsi í stofu á efri hæð skólans, búið að drösla þangað upp hljómtækjum, ljósin dempuð og spiluð heil hlið af plötunni Tales from Topographic Oceans, 21,35 mínútur af hreinræktuðu prog-rokki. Strákarnir gátu haldið sér vakandi, enda áhuginn aðeins meiri hjá þeim. Margir þeirra voru hins vegar mjög skeptískir. Á þessum árum skipuðu menn sér í lið eftir því með hvaða hljómsveit þeir héldu.. Skúli Gauta hélt með Jethro Tull, Sveinn Yngvi með Emerson, Lake & Palmer, mig minnir að Illugi hafi haldið með Genesis. Ég var Yes-maðurinn; flutti lærðan inngang um tónlist sveitarinnar þetta kvöld, byggðan á efni sem Hilmar Oddsson hafði tekið saman og notað á hljómsveitarkynningu í MR. --- --- ---Á þessum tíma birti mikill áhugamaður um tónlist greinar í Morgunblaðið þar sem hann sagði að Tales from Topographic Oceans væri svo stórkostlegt tónverk að það kæmist næst sjálfum Beethoven. Jæja, hann er sjálfsagt ekki þessarar skoðunar lengur. En ég verð að viðurkenna að ég er enn veikur fyrir framúrstefnu/listræna rokkinu – eins og kannski sumu öðru sem maður kynnist á hrifnæmu skeiði milli bernsku og fullorðinsára. Í áratugi var samt í tísku að draga prog-rokkið sundur og saman í háði. Pönkinu var beinlínis stefnt gegn þessari útblásnu tónlistarstefnu. Og sumt af þessu er örugglega dálítið kjánalegt; prog-rokkarar gerðu sér mjög háar hugmyndir um sjálfa sig og færni sína. Textarnir eru á köflum hálfvitalegir með öllu sínu háspekiþrugli, það er ofboðslega mikið lagt upp úr að sýna snilli í hljófæraleik, lögin eru sjaldnast styttri en tíu mínútur. En - en mér finnst þetta samt skemmtilegt. Uppi í hillu á ég langar raðir af plötum með ofantöldum hljómsveitum. Og þess vegna varð ég glaður þegar ég sá í tónlistartímariti í Iðu um daginn að prog-rokkið væri komið aftur í tísku. Þarna var ekki bara verið að fjalla um Pink Floyd, Yes og ELP, heldur líka obskúrari bönd eins og King Crimson, Gentle Giant, Focus og Van der Graaf Generator (fiðluleikarinn Graham Smith sem síðar gerði garðinn frægan í dinnermúsík á Íslandi var meðlimur í þeirri sveit). --- --- ---Í blaðinu, sem nefnist Mojo, er fullyrt að áhugafólk um tónist sé að enduruppgötva þennan tíma, enda hafi þá verið í gangi mikil og frjó tillraunastarsemi. Menn hafi ekki bara verið að herma hver eftir öðrum. Annars segir líka að prog-rokkið hafi svosem aldrei dáið með öllu. Til dæmis er haft eftir hljómborðsleikaranum Rick Wakeman að Radiohead sé eins mikil prog-rokk hljómsveit eins og hægt sé að hugsa sér. Önnur hljómsveit sem Mojo setur svo í þennan flokk er Sigurrós. --- --- ---Einn höfuðgúrú prog-rokksins, Jon Anderson, er að halda tónleika í Háskólabíói annað kvöld – handan götunnar þar sem ég var með hljómsveitarkynninguna fyrir þrjátíu árum. Hér er síðan Yesworld þar sem má sjá hvaða lög hann spilar á hljómleikaferðalagi sínu um Evrópu. Gamlir Yes-aðdáendur ættu að kannast við Your´s Is No Disgrace, Soon, Owner of a Lonely Heart, And You and I, Your Move og State of Independence – sem hann samdi reyndar með Grikkjanum Vangelis Papathanassiou. Ég ætla allavega að mæta. Brotasilfur Silfur Egils Mest lesið „Ég hef aldrei reynt að verða nokkur skapaður hlutur“ Tónlist Segir hjálminum að þakka að hann sé á lífi Lífið Lofar svakalegri veislu Tónlist Krakkatían: Níu líf, karfan og víkingar Lífið „Þetta er enginn helvítis félagskvíði, það bara þolir mig enginn“ Áskorun Hvers vegna tölum við um bongóblíðu? Lífið Fékk skyndihugmynd og er nú í blómahafi heima fyrir Lífið Heiður Ósk og Davíð eru nýtt par Lífið Fréttatía vikunnar: Skúlptúrar, ráðherrarifrildi og EM Lífið Líður bókstaflega óstöðvandi í góðu fitti Tíska og hönnun Fleiri fréttir Lofar svakalegri veislu „Ég hef aldrei reynt að verða nokkur skapaður hlutur“ Frikki Dór er til í allt í þriðja skiptið Frikki fellir heimsmetið á miðnætti með Steinda jr. beran að ofan Lykilmaður íslensku rappsenunnar stígur inn í sviðsljósið „Country tónlist er ekki lengur bara sakbitin sæla“ Björgvin Halldórs kveður jólagesti í desember Myndaveisla: Patrik fagnaði PBT 2.0 með tónlistarveislu við höfnina Króli gat ekki hugsað um neitt annað en Bjór Leitt að geta ekki auglýst leynivopnið sem myndi trekkja að Yo-Yo Ma kemur til landsins „Pínu erfitt fyrir viðkvæman listamann“ Gervispilanir tröllríða vinsældarlista Spotify Bríet og Birnir rifu þakið af klúbbnum Samdi Höllusmellinn á tuttugu mínútum Krefjandi að semja tónlist um ofbeldi sem þolandi „Svo góð tilfinning að endurheimta sjálfa sig“ „Aldrei verið jafn stolt af mér“ Páll Óskar og Skrattar í fyrsta sinn á sama sviði „BOY BYE“ við þá röngu en „BOY HÆ“ við þann rétta Bauð pabba að syngja með sér um íslensku sumargaslýsinguna Bashar Murad kemur fram á endalokum LungA „Við ætlum bókstaflega að rífa þakið af húsinu“ Rífandi stemning og valdefldar tónlistarkonur Tónleikum Nicki Minaj aflýst vegna fíkniefnahandtöku Segir skásta staðinn í bænum í kirkjugarðinum Iceland Airwaves kynnir 22 ný bönd til leiks „Þægileg blanda af von og trega“ Kom fram sem stórstjarna „Drull sama hvað einhver apaköttur segir“ Sjá meira
Þegar ég var fjórtán eða fimmtán ára svæfði ég stelpurnar i mínum bekk á hljómsveitarkynningu í Hagaskóla. Það var kveikt á kertum og reykelsi í stofu á efri hæð skólans, búið að drösla þangað upp hljómtækjum, ljósin dempuð og spiluð heil hlið af plötunni Tales from Topographic Oceans, 21,35 mínútur af hreinræktuðu prog-rokki. Strákarnir gátu haldið sér vakandi, enda áhuginn aðeins meiri hjá þeim. Margir þeirra voru hins vegar mjög skeptískir. Á þessum árum skipuðu menn sér í lið eftir því með hvaða hljómsveit þeir héldu.. Skúli Gauta hélt með Jethro Tull, Sveinn Yngvi með Emerson, Lake & Palmer, mig minnir að Illugi hafi haldið með Genesis. Ég var Yes-maðurinn; flutti lærðan inngang um tónlist sveitarinnar þetta kvöld, byggðan á efni sem Hilmar Oddsson hafði tekið saman og notað á hljómsveitarkynningu í MR. --- --- ---Á þessum tíma birti mikill áhugamaður um tónlist greinar í Morgunblaðið þar sem hann sagði að Tales from Topographic Oceans væri svo stórkostlegt tónverk að það kæmist næst sjálfum Beethoven. Jæja, hann er sjálfsagt ekki þessarar skoðunar lengur. En ég verð að viðurkenna að ég er enn veikur fyrir framúrstefnu/listræna rokkinu – eins og kannski sumu öðru sem maður kynnist á hrifnæmu skeiði milli bernsku og fullorðinsára. Í áratugi var samt í tísku að draga prog-rokkið sundur og saman í háði. Pönkinu var beinlínis stefnt gegn þessari útblásnu tónlistarstefnu. Og sumt af þessu er örugglega dálítið kjánalegt; prog-rokkarar gerðu sér mjög háar hugmyndir um sjálfa sig og færni sína. Textarnir eru á köflum hálfvitalegir með öllu sínu háspekiþrugli, það er ofboðslega mikið lagt upp úr að sýna snilli í hljófæraleik, lögin eru sjaldnast styttri en tíu mínútur. En - en mér finnst þetta samt skemmtilegt. Uppi í hillu á ég langar raðir af plötum með ofantöldum hljómsveitum. Og þess vegna varð ég glaður þegar ég sá í tónlistartímariti í Iðu um daginn að prog-rokkið væri komið aftur í tísku. Þarna var ekki bara verið að fjalla um Pink Floyd, Yes og ELP, heldur líka obskúrari bönd eins og King Crimson, Gentle Giant, Focus og Van der Graaf Generator (fiðluleikarinn Graham Smith sem síðar gerði garðinn frægan í dinnermúsík á Íslandi var meðlimur í þeirri sveit). --- --- ---Í blaðinu, sem nefnist Mojo, er fullyrt að áhugafólk um tónist sé að enduruppgötva þennan tíma, enda hafi þá verið í gangi mikil og frjó tillraunastarsemi. Menn hafi ekki bara verið að herma hver eftir öðrum. Annars segir líka að prog-rokkið hafi svosem aldrei dáið með öllu. Til dæmis er haft eftir hljómborðsleikaranum Rick Wakeman að Radiohead sé eins mikil prog-rokk hljómsveit eins og hægt sé að hugsa sér. Önnur hljómsveit sem Mojo setur svo í þennan flokk er Sigurrós. --- --- ---Einn höfuðgúrú prog-rokksins, Jon Anderson, er að halda tónleika í Háskólabíói annað kvöld – handan götunnar þar sem ég var með hljómsveitarkynninguna fyrir þrjátíu árum. Hér er síðan Yesworld þar sem má sjá hvaða lög hann spilar á hljómleikaferðalagi sínu um Evrópu. Gamlir Yes-aðdáendur ættu að kannast við Your´s Is No Disgrace, Soon, Owner of a Lonely Heart, And You and I, Your Move og State of Independence – sem hann samdi reyndar með Grikkjanum Vangelis Papathanassiou. Ég ætla allavega að mæta.
Brotasilfur Silfur Egils Mest lesið „Ég hef aldrei reynt að verða nokkur skapaður hlutur“ Tónlist Segir hjálminum að þakka að hann sé á lífi Lífið Lofar svakalegri veislu Tónlist Krakkatían: Níu líf, karfan og víkingar Lífið „Þetta er enginn helvítis félagskvíði, það bara þolir mig enginn“ Áskorun Hvers vegna tölum við um bongóblíðu? Lífið Fékk skyndihugmynd og er nú í blómahafi heima fyrir Lífið Heiður Ósk og Davíð eru nýtt par Lífið Fréttatía vikunnar: Skúlptúrar, ráðherrarifrildi og EM Lífið Líður bókstaflega óstöðvandi í góðu fitti Tíska og hönnun Fleiri fréttir Lofar svakalegri veislu „Ég hef aldrei reynt að verða nokkur skapaður hlutur“ Frikki Dór er til í allt í þriðja skiptið Frikki fellir heimsmetið á miðnætti með Steinda jr. beran að ofan Lykilmaður íslensku rappsenunnar stígur inn í sviðsljósið „Country tónlist er ekki lengur bara sakbitin sæla“ Björgvin Halldórs kveður jólagesti í desember Myndaveisla: Patrik fagnaði PBT 2.0 með tónlistarveislu við höfnina Króli gat ekki hugsað um neitt annað en Bjór Leitt að geta ekki auglýst leynivopnið sem myndi trekkja að Yo-Yo Ma kemur til landsins „Pínu erfitt fyrir viðkvæman listamann“ Gervispilanir tröllríða vinsældarlista Spotify Bríet og Birnir rifu þakið af klúbbnum Samdi Höllusmellinn á tuttugu mínútum Krefjandi að semja tónlist um ofbeldi sem þolandi „Svo góð tilfinning að endurheimta sjálfa sig“ „Aldrei verið jafn stolt af mér“ Páll Óskar og Skrattar í fyrsta sinn á sama sviði „BOY BYE“ við þá röngu en „BOY HÆ“ við þann rétta Bauð pabba að syngja með sér um íslensku sumargaslýsinguna Bashar Murad kemur fram á endalokum LungA „Við ætlum bókstaflega að rífa þakið af húsinu“ Rífandi stemning og valdefldar tónlistarkonur Tónleikum Nicki Minaj aflýst vegna fíkniefnahandtöku Segir skásta staðinn í bænum í kirkjugarðinum Iceland Airwaves kynnir 22 ný bönd til leiks „Þægileg blanda af von og trega“ Kom fram sem stórstjarna „Drull sama hvað einhver apaköttur segir“ Sjá meira