Þíða í nánd? 26. maí 2005 00:01 Það er ekkert launungarmál að það fer ekki vel á með Gerhard Schröder, kanzlara Þýzkalands, og George W. Bush Bandaríkjaforseta. Samskipti þeirra hafa verið mjög stirð frá því Schröder gerði andstöðu við hernaðaríhlutun í Írak að kosningamáli er hann barðist fyrir endurkjöri haustið 2002. Í aðdraganda þeirra kosninga hafði áskorandinn Edmund Stoiber, kanzlaraefni kristilegu flokkanna, allöruggt forskot á kanzlarann og flokk hans, jafnaðarmannaflokkinn SPD. Þá greip Schröder það hálmstrá sem honum bauðst til að afla sér þeirra atkvæða sem þurfti til að halda völdunum; hann virkjaði rótgróna friðarhyggju Þjóðverja. Það reyndist honum mjög til vinsælda fallið að lýsa afdráttarlaust yfir: "Undir engum kringumstæðum munu Þjóðverjar, svo lengi sem ég er kanzlari, láta draga sig út í hernaðarævintýri í Írak!" Að minnsta kosti dugði þetta til að tryggja Schröder og hinni "rauð-grænu" ríkisstjórn hans, samsteypustjórn jafnaðarmanna og græningja, nauman meirihluta á Sambandsþinginu annað kjörtímabilið í röð. En pólitískur fórnarkostnaður af þessari ákvörðun Schröders var töluverður. Bush forseti tók því mjög illa hvernig Schröder gerði sér pólitískan mat úr andstöðu við innrásina. Bush taldi sig nefnilega hafa haft vilyrði fyrir því af hálfu kanzlarans að hann myndi ekki gera út á þetta mál í kosningabaráttunni. Afleiðingin var sú að tengslin milli þessara nánu bandamanna kaldastríðsáranna færðust nálægt frostmarki. Nokkur þíðumerki hefur mátt greina að undanförnu. Leiðtogarnir tveir hittust í Mainz í Þýzkalandi í febrúar en á þeim fundi reyndu báðir aðilar að láta líta út fyrir að samstaðan væri í góðu lagi. En Schröder á sér enn nokkur stefnumál sem fara fyrir brjóstið á ráðamönnum í Washington. Barátta hans fyrir þýzku fastasæti í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna hefur fallið í grýttan jarðveg vestra. Svo ekki sé talað um umdeildari mál eins og afléttingu vopnasölubanns Evrópulanda á Kína, sem Schröder beitti sér mjög fyrir fyrr í vor við lítinn fögnuð Hvíta hússins. Sú gríðarlega neikvæða ímynd sem Bush hefur í augum flestra Þjóðverja hjálpar heldur ekki upp á samskiptin. Segja má að þýzkur almenningur elski að hata Bush. "Repúblikanaskelfirinn" Michael Moore nýtur hvergi meiri vinsælda. En nú hillir undir umskipti, í kjölfar kosningaósigurs SPD í fjölmennasta þýzka sambandslandinu Nordrhein-Westfalen um síðustu helgi, þar sem jafnaðarmenn misstu tökin á stjórnartaumunum eftir að hafa haldið um þá óslitið í 39 ár. Strax eftir að þau úrslit voru ljós lýsti Schröder því óvænt yfir að þau kölluðu á að hann sækti sér sjálfur nýtt umboð kjósenda til að koma þeim umbótum í framkvæmd sem hann telur nauðsynlegar. Hann vildi því að kosningum til Sambandsþingsins yrði flýtt um heilt ár, fram til næsta hausts. Flestir stjórnmálaskýrendur telja það nær útilokað að Schröder takist í þetta sinn að snúa kjósendum á sveif með sér einu sinni enn. Því blasi við að næsti kanzlari verði formaður Kristilegra demókrata, Angela Merkel. Merkel hefur lagt sig fram um að afla sér velvildar í Washington með því að fordæma hvernig Schröder hefur leyft sér að koma fram gagnvart bandamanninum vestanhafs. Og með því að byggja upp eigin ímynd sem staðfasts vinar Bandaríkjanna. Með tilliti til þessa mætti því ætla að með Merkel í kanzlarastólnum sé tilefni til að spá nýrri blómatíð þýzk-bandarískrar vináttu. En þegar nánar er að gáð kann þetta að vera tálsýn. Utanríkisstefna Þýzkalands mun ekki breytast mikið við stjórnarskipti. Ríkisstjórn undir forystu kristilegra demókrata - með frjálslyndan demókrata í utanríkisráðherrastólnum (sem hefð er fyrir í stjórnarsamstarfi þessara tveggja flokka) - mun ekki senda neina hermenn til Íraks. Hún mun áfram reyna að afla stuðnings við að Þýzkaland fái fastasæti í öryggisráðinu og almennt sýna heiminum að Þýzkaland framfylgi nú sinni eigin sjálfstæðu utanríkisstefnu, sem það var ekki í neinni aðstöðu til að gera allan kaldastríðstímann. Flokkur Merkel hefur ennfremur lýst sig andvígan því að Tyrkland fái aðild að Evrópusambandinu; þess í stað skuli Tyrkjum boðinn samningur um náin tengsl við sambandið. Bandaríkjastjórn hefur aftur á móti þrýst mjög á Evrópusambandið að opna dyr sínar fyrir Tyrkjum. Leiðtogar sambandsins hafa þegar ákveðið að í haust - um það leyti sem gera má ráð fyrir að Merkel verði að koma sér fyrir í kanzlarastólnum - verði hafnar formlegar aðildarviðræður við Tyrki. Merkel mun sem kanzlari ekki reyna að ógilda þessa ákvörðun. En þetta er dæmi um ágreiningsmál sem gætu valdið áframhaldandi núningi í samskiptunum milli Berlínar og Washington. Merkel mun líka ábyggilega gæta sín á því að hún líti í augum þýzkra kjósenda út fyrir að sýna valdhöfum í Washington óhóflega fylgispekt. Gæta sín á því að hún verði ekki álitin "kjölturakki Bush númer tvö", eftir Tony Blair. Og þótt Bush hafi boðið Merkel í heimsókn til sín í Hvíta húsið og opinberlega sé sagt að samskipti þeirra séu á mjög vinsamlegum nótum eru þau mjög ólíkindalegt vinapar. Bakgrunnur Merkel sem menntamanns í Austur-Þýzkalandi og frjálslyndar skoðanir hennar, svo sem varðandi réttindi samkynhneigðra, lætur það hljóma ótrúlega að hún eigi mikla persónulega samleið með hinum fróma George W. Alla vega má búast við því að pólitísk samleið þeirra verði betri en sú persónulega. En sú persónulega þó betri en Schröders og Bush. Auðunn Arnórsson - audunn@frettabladid.is Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gestapennar Í brennidepli Mest lesið Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Styrkjum stöðu leigjenda Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Skoðun Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Sjá meira
Það er ekkert launungarmál að það fer ekki vel á með Gerhard Schröder, kanzlara Þýzkalands, og George W. Bush Bandaríkjaforseta. Samskipti þeirra hafa verið mjög stirð frá því Schröder gerði andstöðu við hernaðaríhlutun í Írak að kosningamáli er hann barðist fyrir endurkjöri haustið 2002. Í aðdraganda þeirra kosninga hafði áskorandinn Edmund Stoiber, kanzlaraefni kristilegu flokkanna, allöruggt forskot á kanzlarann og flokk hans, jafnaðarmannaflokkinn SPD. Þá greip Schröder það hálmstrá sem honum bauðst til að afla sér þeirra atkvæða sem þurfti til að halda völdunum; hann virkjaði rótgróna friðarhyggju Þjóðverja. Það reyndist honum mjög til vinsælda fallið að lýsa afdráttarlaust yfir: "Undir engum kringumstæðum munu Þjóðverjar, svo lengi sem ég er kanzlari, láta draga sig út í hernaðarævintýri í Írak!" Að minnsta kosti dugði þetta til að tryggja Schröder og hinni "rauð-grænu" ríkisstjórn hans, samsteypustjórn jafnaðarmanna og græningja, nauman meirihluta á Sambandsþinginu annað kjörtímabilið í röð. En pólitískur fórnarkostnaður af þessari ákvörðun Schröders var töluverður. Bush forseti tók því mjög illa hvernig Schröder gerði sér pólitískan mat úr andstöðu við innrásina. Bush taldi sig nefnilega hafa haft vilyrði fyrir því af hálfu kanzlarans að hann myndi ekki gera út á þetta mál í kosningabaráttunni. Afleiðingin var sú að tengslin milli þessara nánu bandamanna kaldastríðsáranna færðust nálægt frostmarki. Nokkur þíðumerki hefur mátt greina að undanförnu. Leiðtogarnir tveir hittust í Mainz í Þýzkalandi í febrúar en á þeim fundi reyndu báðir aðilar að láta líta út fyrir að samstaðan væri í góðu lagi. En Schröder á sér enn nokkur stefnumál sem fara fyrir brjóstið á ráðamönnum í Washington. Barátta hans fyrir þýzku fastasæti í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna hefur fallið í grýttan jarðveg vestra. Svo ekki sé talað um umdeildari mál eins og afléttingu vopnasölubanns Evrópulanda á Kína, sem Schröder beitti sér mjög fyrir fyrr í vor við lítinn fögnuð Hvíta hússins. Sú gríðarlega neikvæða ímynd sem Bush hefur í augum flestra Þjóðverja hjálpar heldur ekki upp á samskiptin. Segja má að þýzkur almenningur elski að hata Bush. "Repúblikanaskelfirinn" Michael Moore nýtur hvergi meiri vinsælda. En nú hillir undir umskipti, í kjölfar kosningaósigurs SPD í fjölmennasta þýzka sambandslandinu Nordrhein-Westfalen um síðustu helgi, þar sem jafnaðarmenn misstu tökin á stjórnartaumunum eftir að hafa haldið um þá óslitið í 39 ár. Strax eftir að þau úrslit voru ljós lýsti Schröder því óvænt yfir að þau kölluðu á að hann sækti sér sjálfur nýtt umboð kjósenda til að koma þeim umbótum í framkvæmd sem hann telur nauðsynlegar. Hann vildi því að kosningum til Sambandsþingsins yrði flýtt um heilt ár, fram til næsta hausts. Flestir stjórnmálaskýrendur telja það nær útilokað að Schröder takist í þetta sinn að snúa kjósendum á sveif með sér einu sinni enn. Því blasi við að næsti kanzlari verði formaður Kristilegra demókrata, Angela Merkel. Merkel hefur lagt sig fram um að afla sér velvildar í Washington með því að fordæma hvernig Schröder hefur leyft sér að koma fram gagnvart bandamanninum vestanhafs. Og með því að byggja upp eigin ímynd sem staðfasts vinar Bandaríkjanna. Með tilliti til þessa mætti því ætla að með Merkel í kanzlarastólnum sé tilefni til að spá nýrri blómatíð þýzk-bandarískrar vináttu. En þegar nánar er að gáð kann þetta að vera tálsýn. Utanríkisstefna Þýzkalands mun ekki breytast mikið við stjórnarskipti. Ríkisstjórn undir forystu kristilegra demókrata - með frjálslyndan demókrata í utanríkisráðherrastólnum (sem hefð er fyrir í stjórnarsamstarfi þessara tveggja flokka) - mun ekki senda neina hermenn til Íraks. Hún mun áfram reyna að afla stuðnings við að Þýzkaland fái fastasæti í öryggisráðinu og almennt sýna heiminum að Þýzkaland framfylgi nú sinni eigin sjálfstæðu utanríkisstefnu, sem það var ekki í neinni aðstöðu til að gera allan kaldastríðstímann. Flokkur Merkel hefur ennfremur lýst sig andvígan því að Tyrkland fái aðild að Evrópusambandinu; þess í stað skuli Tyrkjum boðinn samningur um náin tengsl við sambandið. Bandaríkjastjórn hefur aftur á móti þrýst mjög á Evrópusambandið að opna dyr sínar fyrir Tyrkjum. Leiðtogar sambandsins hafa þegar ákveðið að í haust - um það leyti sem gera má ráð fyrir að Merkel verði að koma sér fyrir í kanzlarastólnum - verði hafnar formlegar aðildarviðræður við Tyrki. Merkel mun sem kanzlari ekki reyna að ógilda þessa ákvörðun. En þetta er dæmi um ágreiningsmál sem gætu valdið áframhaldandi núningi í samskiptunum milli Berlínar og Washington. Merkel mun líka ábyggilega gæta sín á því að hún líti í augum þýzkra kjósenda út fyrir að sýna valdhöfum í Washington óhóflega fylgispekt. Gæta sín á því að hún verði ekki álitin "kjölturakki Bush númer tvö", eftir Tony Blair. Og þótt Bush hafi boðið Merkel í heimsókn til sín í Hvíta húsið og opinberlega sé sagt að samskipti þeirra séu á mjög vinsamlegum nótum eru þau mjög ólíkindalegt vinapar. Bakgrunnur Merkel sem menntamanns í Austur-Þýzkalandi og frjálslyndar skoðanir hennar, svo sem varðandi réttindi samkynhneigðra, lætur það hljóma ótrúlega að hún eigi mikla persónulega samleið með hinum fróma George W. Alla vega má búast við því að pólitísk samleið þeirra verði betri en sú persónulega. En sú persónulega þó betri en Schröders og Bush. Auðunn Arnórsson - audunn@frettabladid.is
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun